کیست تخمدان چیست؟ / علایم و نشانه‌های کیست تخمدان

مجله سلامت/ کیست تخمدان تجمع مایع در داخل تخمدان است که توسط دیواره نازکی احاطه می شود. کیست های تخمدانی ممکن است اندازه و شکل مختلفی داشته باشند. در موارد نادر ممکن است کیست تخمدان بسیار بزرگ شود. همانطور که می دانید کیست ساختار بسته کیسه مانندی است که در برگیرنده مایع، گاز یا مواد نیمه جامد است.

اکثریت قریب به اتفاق کیست های تخمدان کوچک و بی خطر هستند و اغلب در طول دوران تولید مثلی زنان رخ می دهند. با اینحال چنین کیست هایی ممکن است در هر سنی فرد را تحت تاثیر خود قرار دهند. معمولا، نشانه یا علامتی وجود ندارد اما در برخی از موارد می تواند باعث ایجاد درد یا خونریزی شود. اگر کیست بیشتر از ۵ سانتی متر قطر داشته باشد، ممکن است برای برداشتن به جراحی نیاز داشته باشد.

کیست تخمدان چیست؟

همانطور که قبلا نیز بیان کردیم، کیست ممکن است در هر جایی از بدن توسعه پیدا کند و اندازه و شکل مختلفی داشته باشد. برخی از کیست ها بسیار کوچک هستند و تنها توسط میکروسکوپ قابل شناسایی اند. این در حالیست که برخی از آن ها ممکن است بسیار بزرگ باشند.

دو نوع کیست تخمدان وجود دارد:

    کیست تخمدان کاربردی: این گزینه شایع ترین نوع کیست تخمدان محسوب می شود. این نوع کیست بی ضرر است و بخشی از چرخه طبیعی قاعدگی زن را تشکیل می دهد و عمر کوتاهی دارد.

    کیست پاتولوژیک: این کیست ها در تخمدان رشد پیدا می کنند و ممکن است بی خطر یا سرطانی باشند.

کیست ها توسط غشایی از بافت های احاطه کنندشان جدا می شوند. بخش خارجی کیست ها را دیواره کیست می نامند. اگر کیسه با چرک پر شده باشد به آن کیست نمی گویند. این شرایط آبسه نام دارد.

نشانه های کیست تخمدان:

بیشتر کیست ها نشانه یا علامتی از خود بروز نمی دهند اما اگر نشانه ای وجود داشته باشد برای تشخیص کیست تخمدان زیاد مفید نیست. شرایط متعددی دیگری با همین نشانه ها و علائم وجود دارد که شامل موارد زیر است:

    اندومتریوز

    بیماری التهابی لگن

    بارداری خارج از رحم

    سرطان تخمدان

کیست تخمدان پاره شده ممکن است نشانه ای شبیه به دیورتیکولیت یا آپاندیسیت ایجاد نماید. نشانه ها و علائم کیست تخمدان شامل موارد زیر است:

    قاعدگی نامنظم: در این شرایط دوره های قاعدگی دردناک، سنگین تر یا سبک تر از حد طبیعی می شود.

    درد در لگن: این شرایط ممکن است درد مداومی را ایجاد نماید یا دردهای گاه به گاهی را منجر شود که به کمر و ران توسعه پیدا می کند. درد لگن درست قبل از آغاز یا پایان دوره قاعدگی دیده می شود.

    مقاربت دردناک: درد لگن در طول مقاربت جنسی نیز ممکن است دیده شود.

    مشکلات روده: این مشکلات در برگیرنده درد به هنگام اجابت مزاج، فشار بر روی روده یا نیاز به اجابت مزاج مکرر است.

    برخی از نشانه های بارداری: این نشانه ها در برگیرنده حساسیت پستان به لمس و حالت تهوع است

    مشکلات شکمی مثل نفخ، تورم یا سنگینی در شکم

    مشکلات ادراری: مشکل در خالی کردن کامل مثانه یا احساس به دفع ادرار مکرر

    اختلالات هورمونی: در برخی از موارد نادر، بدن مقادیر غیر طبیعی از هورمون ها را تولید می کند و همین امر موجب تغییر در رشد موها و سینه های فرد می گردد.

نشانه ها و علائم پیچیده کیست:

    پیچ خوردگی: ریشه تخمدان ممکن است زمانی که کیست بر روی آن رشد پیدا می کند به هم بپیچد و منبع خون به کیست را مسدود سازد. در چنین شرایطی درد شدیدی در قسمت های پایینی شکم ایجاد می شود.

    ترکیدن: اگر کیست تخمدان بترکد، بیمار درد شدیدی را در قسمت های پایینی شکم تجربه خواهد کرد. اگر کیست عفونت کند، درد بدتر می شود. این موارد ممکن است به خونریزی نیز منجر گردد.

    سرطان: در موارد نادر، کیست تخمدان ممکن است نشانه اولیه سرطان تخمدان باشد.

چه درمان هایی برای کیست تخمدان وجود دارد؟

فاکتورهای اصلی عبارتند از:

    سن بیمار

    اینکه بیمار در دوران قاعدگی است یا در دوران یائسگی

    ظاهر کیست

    اندازه کیست

    وجود نشانه یا نبود نشانه

انتظار آگاهانه:

در برخی از موارد انتظار آگاهانه که با عنوان مشاهده نیز شناخته می شود می تواند در برخی از افراد مفید باشد. این گزینه به افراد که کیست کاربردی کوچک دارند توصیه می شود. اسکن سونوگرافی ماهی یکبار انجام می شود تا از بین رفتن کیست مورد بررسی قرار گیرد.

قرص های ضد بارداری:

برای کاهش خطر توسعه کیست های جدید، پزشک قرص های ضد بارداری را تجویز می کند. این داروها می توانند خطر توسعه سرطان تخمدان را کاهش دهند.

جراحی:

اگر نشانه ای وجود داشته باشد، کیست بزرگ باشد، شبیه کیست کاربردی نباشد، در حال رشد باشد، کیست به مدت دو الی سه چرخه قاعدگی دوام داشته باشد پزشک ممکن است جراحی را پیشنهاد کند. دو نوع جراحی در این شرایط مورد استفاده قرار می گیرد:

    لاپاراسکوپی: به کمک ابزارهای بسیار کوچک، جراح می تواند کیست را از طریق برش کوچکی از بدن خارج کند. در بیشتر موارد بیمار می تواند همان روز به منزل خود برود. این نوع جراحی معمولا باروری فرد را تحت تاثیر قرار نمی دهد و دوران ریکاوری سریع است.

    لاپاراتومی: این جراحی جدی تری است و تنها زمانی پیشنهاد می شود که کیست سرطانی شده باشد. برش های بزرگ تر در امتداد بالای خط موی ناحیه شرمگاهی ایجاد می شود. کیست از بدن خارج می شود و برای بررسی بیشتر به ازمایشگاه ارسال می گردد. بیمار باید حداقل دو روز در بیمارستان بماند.

درمان سرطان:

اگر کیست سرطانی شده باشد، اندام ها و بافت هایی همچون رحم و تخمدان باید خارج شود.

کیست های تخمدانی چگونه تشخیص داده می شوند؟

از آنجایی که بیشتر کیست ها علامت یا نشانه ای ندارند، معمولا تشخیص داده نمی شوند. در برخی از موارد حتی بدون نشانه هم می تواند کیست را تحت بررسی لگن یا اسکن سونوگرافی تشخیص داد. در این شرایط تشخیص به دنبال یافتن موارد زیر خواهد بود:

    اندازه کیست

    شکل کیست

    ترکیب کیست

تست های زیر ممکن است تجویز شود:

    اسکن سونوگرافی

    تست خون

    تست بارداری

    لاپاراسکوپی

پیشگیری از کیست تخمدان:

روش مشخصی برای پیشگیری از رشد این کیست ها وجود ندارد. با اینحال معاینات منظم لگن به پیشگیری از عوارض چنین شرایطی کمک می کند.

زینب حیدری زاد