آنفلوآنزا و سرماخوردگی، همراهان همیشگی فصل زمستان

آنفلوآنزای فصلی با آغاز فصل سرما در دنیا شروع می‌شود و چندان غیرمعمول نیست، اما در بین عموم آنفلوآنزا با سرماخوردگی اشتباه گرفته می‌شود. اغلب اوقات تشخیص و تمایز بین این دو بیماری در مراحل اولیه کار سختی است. از علائم اختصاصی آنفلوآنزا تب با درجه بالا، لرز کردن، بدن درد شدید و حالت تهوع و رفلاکس معده است. هرچند عوارض سرماخوردگی معمولا به آب ریزش بینی، گلو درد، افزایش ترشحات بینی و گلو، خس خس سینه و گاهی گوش درد محدود می‌شود. در این بین تب شدید از نشانه‌های بارز ابتلا به آنفلوآنزا است. باید دانست که آنفلوآنزای فصلی در اکثر موارد با سرفه، درد بدن، کوفتگی، عطسه، آب‌ریزش بینی و گلو درد آغاز می‌شود و سه تا پنج روز به طول می‌انجامد و سپس بهبود پیدا می‌کند.

سه نوع آنفلوآنزای فصلی با عناوین H۱N۱، H۳N۲ و آنفلوآنزای نوع B وجود دارد. بیماری آنفلوآنزا می‌تواند به وسیله قطرات تنفسی فرد مبتلا و از طریق سرفه، عطسه و ترشحات مخاطی به دیگران منتقل شود. فرد مبتلا به این بیماری، موقع سرفه و عطسه از دستمال باید استفاده کند و دستمال را داخل کیسه پلاستیکی قرار داده و در سطل زباله اندازد. در روزهای اخیر رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت درباره آنفلوآنزای فصلی که در حال حاضر در آن به سر می‌بریم، گفت: «برخی گروه‌ها در صورت ابتلا به آنفلوآنزا در معرض خطر بیشتری هستند و این گروه‌ها شامل سالمندان یا افرادی‌اند که یک بیماری زمینه‌ای همچون بیماری‌های قلبی، ریوی، نارسایی کلیه، نارسایی کبد و دیابت کنترل نشده دارند.

بیماران سرطانی که تحت درمان هستند و کسانی که داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی دریافت می‌کنند و زنان باردار در صورت ابتلا به آنفلوآنزا در معرض خطر بیشتری قرار دارند.» محمد مهدی گویا با تاکید بر اینکه افراد مسن یا دارای بیماری زمینه‌ای باید واکسن آنفلوآنزا تزریق کنند، افزود: «افرادی به آنفلوآنزا مبتلا می‌شوند که این بیماری را جدی نمی‌گیرند؛ زیرا آنها با افراد معمولی فرق می‌کنند و آنفلوآنزا برای آنها خطرناک‌تر از افراد عادی است و حتی ممکن است جان خود را به دلیل ابتلا به این بیماری از دست بدهند.» به گفته او به افراد در معرض ابتلا به آنفلوآنزای فصلی واکسن تزریق می‌شود.

سرماخوردگی با آنفلوآنزا متفاوت است

اکثر افراد هنگام سرماخوردگی نشانه‌های آن را از چندین روز قبل از عود احساس می‌کنند، اما عوارض آنفلوآنزا بدون نشانه‌ای از قبل، به یکباره و شدید ظاهر می‌شود. شروع آنفلوآنزا به قدری سریع است که دقیقا در لحظه‌ای که فرد در سلامت است، یک دقیقه بعد دچار سردرد شده و بدنش شروع به عرق سرد می‌کند و به دنبال آن احساس گیجی، منگی، نفس‌های کوتاه و بریده بریده و درد قفسه سینه دارد که همگی این موارد نشانه آن است که فرد به آنفلوآنزا مبتلا شده است. باید دانست که این بیماری در صورت عدم درمان ممکن است به ذات الریه (سینه پهلو) یا نوعی بیماری عفونی شدید تبدیل شود. این در حالی است که فصل سرما به فراخور شرایط جوی باعث تشدید بسیاری از بیمارهاست. برای مثال فصل سرما بیماری‌های پوستی، سرفه‌های مزمن، آسم، ضعف بدن و... را با خود همراه دارد. برای مصونیت در برابر ابتلا به این بیماری‌ها رعایت بهداشت از اصول کم هزینه و بی دردسر است، چون رعایت نکات ایمنی فرد را در برابر ابتلا به انواع بیماری‌ها بیمه می‌کند.

رعایت بهداشت تنها حربه دربرابر آنفلوآنزا

در حال حاضر تمامی استان‌های کشور درگیر آنفلوآنزا هستند، اما در کرمان، قزوین، چهارمحال و بختیاری، تهران، اصفهان، خراسان رضوی،‌ ایلام، یزد، همدان و آذربایجان شرقی شدیدتر است. این سه نوع ویروس مشابه یکدیگر و همگی آنفلوآنزای فصلی محسوب می‌شوند و متعلق به فصل سرما هستند. رئیس انجمن متخصصان داخلی کشور درباره چگونگی مقابله با آنفلوآنزا به خبرنگار «آرمان» می‌گوید: بیماری آنفلوآنزا به دلیل وجود انواع و اقسام ویروس ایجاد می‌شود، چون فقط یک نوع ویروس آنفلوآنزا وجود ندارد، بلکه هزاران نوع ویروس باعث بروز آنفلوآنزا می‌شود. این بیماری به انواع مختلف افراد را درگیر می‌کند.

ایرج خسرونیا می‌افزاید:‌ برای مثال یک فرد ممکن است امروز به یک نوع آنفلوآنزا و ۱۰ روز آینده به نوع دیگری از این بیماری مبتلا شود. بنابراین فرد باید با مراقبت‌های پزشکی مناسب از تشدید این بیماری جلوگیری کند. به گفته او بروز و تشدید این بیماری به دلیل عدم رعایت بهداشت است. برای مثال یک کارمند با یک عطسه، سرفه و دست دادن با افراد مبتلا به آنفلوآنزا می‌تواند ۱۰‌ها نفر را درگیر این بیماری کند. همچنین در این روزهای سرد به وفور مشاهده می‌شود که یک دانش‌آموز در کلاس با یک عطسه دیگر افراد را بیمار می‌کند. بنابراین توجه به اصول بهداشتی یکی از راه‌های جلوگیری از شیوع بیماری است، طبیعتا با رعایت اصول بهداشتی از شیوع بیماری جلوگیری می‌شود. این پزشک می‌افزاید:‌ وقتی یک فرد به آنفلوآنزا مبتلا می‌شود، دیگر افراد در مجاورت با او بیمار می‌شوند. این در حالی است که با رعایت اصول بهداشتی می‌توان از بروز و تشدید این بیماری جلوگیری کرد.

خسرونیا می‌افزاید: ترشحات آنفلوآنزا ممکن است چندین ساعت دارای ویروس زنده باشد. همچنین یک دست آلوده به دستگیره اتوبوس و مترو می‌تواند دیگر افراد را مبتلا کند. بنابراین توصیه می‌شود که افراد مبتلا به این بیماری روزهای نخست را در منزل استراحت کرده و از رفتن به اماکن عمومی و تجمعات خودداری کنند. همچنین افراد با استفاده از پارچه یا دستمال می‌توانند از انتشار ویروس جلوگیری کنند. به گفته او افراد قبل از غذا خوردن باید دستان خود را شسته تا ویروس‌های آلوده ناشی از دستگیره در، کامپیوتر، تلفن همراه و... ضد عفونی شده و از انتشار آلودگی جلوگیری شود. خسرونیا درباره اینکه هر از چند گاهی در شبکه‌های اجتماعی اخباری مبنی بر اپیدمی آنفلوآنزا در کشور منتشر می‌شود، تاکید می‌کند: در برخی از استان‌های کشور بیماری آنفلوآنزا شیوع کامل پیدا کرده و برخی از افراد درگیر این بیماری بودند، هستند و خواهند بود. بنابراین تعداد افراد مبتلا به بیماری فراوان است. باید دانست که برخی از انواع آنفلوآنزا در کشور همچون آنفلوآنزای مرغی خطرناک است.

تاکنون این بیماری باعث از بین رفتن چندین‌هزار طیور در کشور شده است. در این شرایط تعداد قابل توجهی از پرندگان از سوی سازمان‌های مسئول از بین رفته و باید مراقبت‌های لازم در این باره انجام شود. به گفته او این بیماری از طریق واردات پرندگان وحشی به کشور منتقل شده است. درضمن بعضی افراد این گونه پرندگان را شکار کرده و وارد طیور خود کرده و مرغ‌ها را آلوده می‌کنند. این پزشک تاکید می‌کند: آنفلوآنزا انواع و اقسام دارد. این بیماری در بین افراد مسن و ضعیف می‌تواند کشنده باشد. خسرونیا می‌گوید: این بیماری را می‌توان از طریق مصرف مایعات فراوان و استراحت درمان کرد. همچنین بیمار در صورت ادامه داشتن تب باید به پزشک مراجعه کرده و تحت درمان باشد و از درمان‌های خودسرانه خودداری کند. همچنین از مسئولان مدارس درخواست می‌شود که در ساعات زنگ تفریح پنجره کلاس‌ها را باز کرده تا هوای کلاس‌ها عوض شود و به این شکل جلوی تکثیر ویروس در هوا گرفته شود. برای مثال کلاس‌هایی با ۳۰ دانش‌آموز در یک فضای محدود با در و پنجره بسته می‌توانند منبع تولید ویروس باشند. به گفته او والدین در شرایط بیماری از بردن فرزندشان به مدرسه خودداری کنند. درضمن مسئولان مدرسه هم از پذیرش دانش‌آموزان بیمار جلوگیری کنند.

آنفلوآنزای پرندگان با آنفلوآنزای فصلی متفاوت است

برای نخستین بار، بیماری آنفلوآنزا در سال ۸۴ و از بندر انزلی به وسیله پرندگان مهاجر وارد طیور بومی و سپس صنعتی شد. در سال ۹۵ بیماری آنفلوآنزا در ۲۰ استان منتشر شده بود؛ اما امسال این بیماری در ۱۶ استان وجود دارد. باید دانست که آنفلوآنزای فصلی ربطی به مصرف مرغ، تخم مرغ و گوشت ماکیان ندارد. تاکنون در کشور آنفلوآنزای پرندگان ابتلای انسانی نداشته و در هر منطقه‌ای که بیماری آنفلوآنزای پرندگان گزارش شده، بلافاصله دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور با مشارکت سازمان دامپزشکی کشور عملیات پاسخ‌دهی را که شامل واکسیناسیون کارگران مرغداری‌ها و تزریق داروی ضد ویروسی و مراقبت از آنها به مدت ۱۰ روز است را انجام داده‌اند.

در روزهای اخیر مدیر کل دامپزشکی اصفهان گفت: «ویروس H۵N۸ که یکی از صد گونه ویروس آنفلوآنزای فوق حادپرندگان است و امسال با شیوع این ویروس در مرغداری‌ها مواجه هستیم، قابل انتقال به انسان نیست.» به گزارش مهر، شهرام موحدی اظهارکرد: «کانون‌های آلوده به آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در اصفهان رو به افزایش است و به ۲۵ کانون رسیده است.» همچنین عضو هیات رئیسه کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس گفت: «حدود ۳۱۰‌میلیارد تومان تاکنون به مرغداری‌ها خسارت وارد شده و نزدیک ۲۰‌میلیون قطعه مرغ از بین رفته است.»

جلال محمودزاده افزود: «دولت برای تامین خسارت واحدهای معدوم شده بر اثر این بیماری مبلغ ویژه را در نظر نگرفته است و از اسناد خزانه ۱۵۰‌میلیارد تومان در اختیار صندوق بیمه کشاورزی اختصاص داده شده است.» این در حالی است که ویروس H۵N۸ بالقوه تهدیده‌کننده است و بیش از ۶۰ کشور را درگیر کرده است اما تاکنون یک مورد از ابتلای انسان به این ویروس در کل دنیا گزارش نشده است. باید دانست آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان به دلیل اینکه یک بیماری ویروسی است به شدت مسری و دارای عواقب خطرناکی است.

 زهرا سلیمانی