خودکشی، نشانه ها و راه های پیشگیری از آن

خودکشی

خودکشی چیست؟

خودکشی در حقیقت به کشتن عمدی خود اطلاق می شود که با آسیب زدن به خود متفاوت است. آسیبی که فرد تحت تاثیر عوامل مختلف به خود وارد می کند الزاما برای مردن انجام نمی شوند البته افرادی که به خودشان آسیب می زنند خطر بالایی در خصوص اقدام به خودکشی نیز دارند، خوشبختانه بیشتر افرادی که افکار خودکشی دارند دست به این کار نخواهند زد، فکر به این کار هم می تواند ترسناک و ناخوشایند باشد. 

زمانی که افراد از لحاظ ذهنی در حالت معمول و همیشگی خود نیستند افکار خودکشی را تجربه خواهند کرد این موضوع می تواند به دنبال بیماری هایی مانند افسردگی یا اتفاقات استرس زای زندگی باشد، به همین دلیل می گوییم این اتفاقات غالبا زودگذر و قابل درمان هستند. راه های گوناگونی برای کنترل افکار خودکشی و جلوگیری از وقوع آن وجود دارد. 

همه چیز درباره خودکشی

نمی توان به احساس درونی افراد پی برد زمانی که فردی افکار خودکشی دارد همواره قابل تشخیص نخواهد بود اما در ادامه به علامت هایی اشاره می شود که می توانند زنگ هشدار را صدا دربیاورند: 

صحبت کردن درخصوص، گرفتاری، تنهایی یا احساس ناامیدی

عدم وجود دلیلی دیگر برای ادامه زندگی

نوشتن وصیت نامه یا اهدای اموال به دیگران

 خریداری ابزاری برای آسیب رساندن برای مثال اسلحه

تغییرات خواب

کم خوری یا پرخوری و درنتیجه تغییرات شدید وزنی

بروز رفتارهای پرخطر برای مثال مصرف زیاد مواد مخدر یا الکل

دوری از اجتماع

بروز علائم اضطراب با پریشانی به صورت شدید

قصد انتقام یا بروز خشم

تغییرات خلق و خو

از خودکشی به عنوان راهی برای رهایی حرف می زند

عوامل افزایش دهنده احتمال خودکشی: 

غالبا هیچ کس تنها برای یک موضوع اقدام به خودکشی نخواهد کرد بلکه زنجیره ای از عوامل هستند که می توانند احتمال خودکشی را بالا ببرند برای مثال ابتلای فرد به اختلالات سلامت روان. البته بیشتر از نصف افرادی که مرگ در اثر خودکشی آنها به اثبات رسیده به اختلال روانی مبتلا نبوده اند. 

افسردگی اولین عامل خطرناک روانی است که ریسک خودکشی را افزایش می دهد برای مثال اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، اختلال اضطراب و اختلال شخصیت از جمله دیگر موارد هستند. به غیر از اختلالات روانی موضوعات دیگری هم می توانند خطر خودکشی را افزایش دهند که شامل موارد زیر می باشند: 

- حبس

- پایین بودن میزان رضایت از کار یا امنیت شغلی ضعیف 

- سابقه خشونت های خانگی یا مشاهده همیشگی آن

- تشخیص بیماری های جدی مانند سرطان یا ایدز

- باج گیری یا مورد آزار قرار دادن فرد

- اختلال مصرف مواد

- تجاوز یا آسیب روحی در کودکی

- سابقه ایجاد خودکشی در خانواده و اقوام نزدیک

- تکرار این موضوع در گذشته

- ابتلا بودن به بیماری های مزمن

- از دست دادن رابطه های احساسی و سایر فقدان های اجتماعی

- از دست دادن موقعیت شغلی

- دسترسی داشتن به ابزارهای مرگبار برای مثال اسلحه یا دارو

- عدم دسترسی به روش های درمان اختلال روانی یا مصرف مواد

- پیروی از نظام های اعتقادی که خودکشی را راه حل مشکلات فردی می دانند

عوامل افزایش دهنده خطر خودکشی

افراد بیشتر در معرض خطر خودکشی:

- مردان

- افراد بالای ۴۵ سال

- سفیدپوستان، سرخپوستان یا بومیان آلاسکا

نجات دیگران از خودکشی:

سازمان جهانی بهداشت برای کمک به افرادی که قصد انجام خودکشی را دارند اقدامات زیر را توصیه می کند: 

- محدودیت برای دسترسی به وسایل خودکشی برای مثال؛ سلاح گرم، داروی خاص، آفت کش ها و...

- برای داشتن آگاهی بیشتر در این خصوص باید از اخبار تلویزیونی و سایت های معتبر اینترنتی اطلاع داشته باشید. 

- مهارت های زندگی اجتماعی و عاطفی نوجوان خود را پرورش دهید. 

- افرادی که تحت تاثیر افکار خودکشی قرار دارند با احتمال زیادی دست به انجام آن می زنند به همین دلیل توصیه می شود آنها را زودتر شناسایی کرده و برای ارزیابی، مدیریت، پیگیری و درمان آنها به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. 

- اقدامات و سایر عواملی که از خودکشی جلوگیری می کنند به هماهنگی و همکاری بین بخش های مختلف نیاز دارد که از جمله این بخش ها می توان به بهداشت و سایر بخش ها مثل آموزش، کار، کشاورزی، تجارت، دادگستری، قانون، دفاع، سیاست و رسانه ها اشاره کرد. تلاش های انجام شده باید جامع و یکپارچه باشند زیرا هیچ اقدامی به تنهایی نمی تواند این موضوع پیچیده را تحت تاثیر قرار دهد. 

- برای جلوگیری از خودکشی با قرص باید داروهایی مانند قرص های خواب از فضاهای در دسترس دور شوند، این موضوع درباره نوجوانان افسرده یا بیمار تشدید می شود. در این سنین افراد تحت تاثیر بحران و فشارهای خاصی هستند پس با احتمال بیشتری دست به انجام آن خواهند زد. 

نجات دیگران از خودکشی

پیشگیری از خودکشی در نوجوانان:

نوجوانی یکی از مراحل حساس و بحرانی در زندگی است و افراد در این سنین نیاز به مراقبت و پیشتیبانی بیشتری خواهند داشت به خصوص از طرف والدین و مربیان خود. برای پیشگیری از خودکشی در نوجوانان یک سری برنامه و رویکرد وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می شود: 

آموزش کادر مدرسه:

باید برنامه های آموزشی در این خصوص برای کمک به کارکنان مدرسه ارائه شود تا دانش لازم برای شناسایی موارد مستعد خودکشی یا وجود آن را داشته و آنها را به پزشک ارجاع دهند. کادر مدارس نحوه پاسخگویی به خودکشی یا سایر بحران های روحی و عاطفی را هم آموزش می بینند.

آموزش جامعه:

آموزش جامعه مستلزم زمان است زیرا گروه های جوان و بزرگسال را نیز شامل می شود. در طی این برنامه اعضای یک جامعه باید آموزش های لازم را از ارائه دهندگان خدمت دریافت کنند تا بتوانند بیماران در معرض خطر خودکشی را شناسایی کرده و آنها را به مراکز درمان بیماری و اختلالت روانی ارجاع دهند. 

آموزش خودکشی عمومی:

دانش آموزان در مدارس باید درباره خودکشی؛ علائم هشداردهنده و چگونگی کمک کردن به خود یا دیگران را بیاموزند. این برنامه های آموزشی عموما فعالیت های متنوعی را شامل می شوند که موجب افزایش اعتماد و عزت نفس، شایستگی های اجتماعی خواهد شد. 

برنامه های غربالگری:

شناسایی نوجوانان یا جوانان در معرض خطر و سپس ارزیابی و درمان با استفاده از یک ابزار یا پرسشنامه انجام می شود. ارزیابی های مکرر درخصوص اندازه گیری و سنجش تغییرات نگرشی یا رفتاری در بازه زمانی برای آزمایش تاثیر پیشگیری و تشخیص رفتار بالقوه خودکشی استفاده می شود. 

برنامه های پشتیبانی که در مدرسه یا خارج از آن انجام می شوند می توانند روابط افراد بیمار را تقویت کرده و اعتماد به نفس آنها را برای انجام مهارت های اجتماعی در بزرگسالان و نوجوانان در معرض خطر طراحی می شوند، ارتقا می دهد. 

در مرحله آخر استراتژی این برنامه های حمایتی درخصوص دوستان و بستگان فردی که می قصد خودکشی دارد هم باید انجام یشود. این ترفند می تواند از بروز خودکشی پیشگیری کند همچنین به نوجوان و جوان کمک می کند که با احساس نابودی اعتماد به نفس و از دست دادن انگیزه مبازره کرده و از مرگ ناگهانی یا خودکشی این افراد پیشگیری شود. 

پیشگیری از خودکشی؛ انجام برنامه های غربالگری

اگر افکار خودکشی دارم چه کاری می توانم انجام دهم؟

در صورتی که افکار خودکشی به ذهن شما هم خطور کرده، احساس تنهایی می کنید یا فکر می کنید کسی نمی تواند به شما کمک کند یا اهمیتی برای شما قائل نیست باید بدانید که این افکار کاملا موقتی هستند و بعد از مدتی بهتر خواهید شد یا درنهایت نیاز به درمان دارید. 

شما می توانید با کمک دوستان، اعضای خانواده، سازمان های خیریه، متخصصان سلامت و هر فردی که از او احساس آرامش می گیرید، این احساس را پشت سر بگذارید و راهی جدید برای ادامه مسیر زندگی در پیش بگیرید. در ادامه به مواردی اشاره می شود که می تواند به شما در طول این مسیر کمک کند: 

صحبت با افراد قابل اعتماد:

دربرخی از موارد تنها باید مدلی برای ابراز احساس و افکار خود پیدا کنید، به یاد داشته باشید ممکن است وضعیت ذهنی شما همیشگی نباشد، پس در برخی از احساسات ممکن است گیج شده باشید و صحبت کردن درباره آن با شخصی دیگر ممکن است به شما کمک کند امور را به صورتی دیگی ببینید. افرادی که می توانند با گوش کردن به شما کمک کنند شامل موارد زیر خواهند بود: 

دوستان نزدیک، والدین و اعضای خانواده ، پزشکان خانواده، مراکز مشاوره تلفنی شامل خطوط صدای مشاور سازمان بهزیستی ، متخصصان سلامت روان شامل روانپزشک، مشاور و روانشناس بالینی و سلامت.

پیشگیری از خودکشی؛ صحبت با دیگران

مراجعه به پزشک:

درصورتی که فکر می کنید برای مبارزه با احساس خودکشی به تنهایی نمی توانید پیشروی کنید به پزشک خانواده یا عمومی محل نزدیک زندگی یا مرکز بهداشتی درمان مراجعه کنید، این موضوع شروع خوبی محسوب می شود. 

پزشک می تواند متوجه شود که آیا نشانه هایی از افسردگی یا اختلالات روانی که پیش از این اشاره شد دارید یا خیر. درصورتی که علائم آن وجود داشته باشید و شما افکار خودکشی هم دارید درمان شروع خواهد شد که در بسیاری از موارد با موفقیت به پایان می رسند. برای مثال اگر افسردگی دارید، درمان افسردگی ممکن است احساس شما را تغییر دهد. بعد از درمان، افکار خودکشی تان سرکوب خواهد شد.

خدمات بیمارستان:

گاهی پزشک فرد را به مراجعه به متخصصان سلامت روان مانند روان پزشک، روان شناس یا مشاور و... تشویق خواهد کرد. 

درصورتی که موارد بحرانی ایجاد شده باشند به قسمت اورژانس بیمارستان عمومی یا روان پزشک مراجعه کنید. پزشک با شما صحبت خواهد کرد و به افکار خودکشی رسیدگی می شود. بستری شدن در بیمارستان ناخوشایند است اما در برخی مواقع از بروز حادثه حاد منجر پیشگیری خواهد کرد.  

درصورتی که دارویی را بیش از حدمصرف کردید یا به صورت جدی آسیبی به بدن خود وارد کرده اید باید به دنبال کمکی فوری بگردید و با شماره اورژانس تماس بگیرید. باید به یاد داشت که دلایل خودکشی موقتی هستند و می توان برای حل کردن آنها اقدام کرد. 

گردآوری: بخش روانشناسی سرپوش