چرا گل آفتابگردان نماد مقاومت اوکراین شد؟

روز پنجشنبه، ۲۴ فوریه، در نخستین روز جنگ بی‌رحمانه و توجیه نشده ولادیمیر پوتین علیه اوکراین، ویدیو یک زن محلی در «هنیچسک» که با خشم با یک سرباز مسلح روس در خیابان مجادله می‌کرد به‌ طور گسترده در شبکه‌های اجتماعی انعکاس یافت. 

او خطاب به این سرباز با لحنی پرسرزنش می‌گفت: «اینجا چه می‌کنی؟ شما اشغالگرید، شما فاشیست هستید. در سرزمین ما با این‌همه اسلحه چه می‌کنید؟»

او بی‌توجه به تلاش‌های سرباز روس برای آرام کردنش، مشتی بذر را تکان داد و گفت: «این بذرها را در جیبت بگذار تا وقتی اینجا افتادی، در جایت آفتابگردان بروید.» 

او با عمل‌گرایی تلخ، گل‌هایی را تصور می‌کرد که از لباس‌های مردگان روسی جوانه می‌زنند و در پیروزی اجتناب‌ناپذیر طبیعت بر بربریت انسانی و در روح مردمش که مانند زمین مقاوم هستند، آرامش تلخی می‌گیرند.

گل آفتابگردان (سونیاشنیک) گل ملی اوکراین است که از اواسط قرن هجدهم در فلات مرکزی و شرقی این منطقه روییده است. تخم آفتابگردان یک از تنقلات است و در صنعت روغن‌گیری نیز استفاده می‌شود، یکی از اجزای اصلی آشپزی و از صادرات بسیار مهم اوکراین است. 

محبوبیت روغن آفتابگردان را می‌توان به نفوذ کلیسای ارتدکس این کشور که در ماه روزه «لِنت» [مسیحیان ارتدکس] استفاده از کره و روغن حیوانی در غذا را منع کرده است، اما چنین محدودیتی را برای استفاده از روغن نباتی قائل نشده است، نسبت داد‌.  

روسیه و اوکراین در مجموع حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد روغن آفتابگردان موردنیاز جهان را تامین می‌کنند. به گزارش اداره توسعه کشاورزی اوکراین، این کشور در سال‌های ۲۰۲۰ -۲۰۲۱ شش میلیون و۵۰۰ هزار هکتار زمین را به کشت آفتابگردان اختصاص داد.

دنیپروپتروفسک، کیرووراد، خارکف، نیکلایف، لوهانسک، اودسا و پولتاوا، با تولید ۶۲ درصد آفتابگردان اوکراین، مراکز عمده کشت آن در این کشور‌ند.

اما ازآنجایی‌که بخش اعظم این مناطق اکنون درگیر جنگ‌اند، انتظار می‌رود تولید روغن آفتابگردان با تعطیلی مراکز روغن‌گیری و بسته‌بندی روغن آفتابگردان در گرماگرم جنگ، بسته بودن بندرها در دریای سیاه و اینکه جاده‌ها و خطوط راه‌آهن به نقل‌وانتقال آوارگان جنگی به همسایگان اوکراین – لهستان، مجارستان، رومانی و مولداوی ـ اولویت می‌دهند، در سال جاری سخت مختل شود.

همچنین محتمل است که فصل کشت آفتابگردان در ماه‌های آوریل و مه نیز به‌دلیل درگیری‌ها دچار اختلال شود و به محصول سال آینده لطمه بزند. محدودیت دسترسی به کود نیز به پیچیدگی اوضاع می‌افزاید.

به گزارش گروه تجارتی «فداویل» اتحادیه اروپا ماهانه ۲۰۰ هزار تن روغن آفتابگردان از اوکراین وارد می‌کند، اما از هم‌اکنون تعدادی از فروشگاه‌های اسپانیا با پیش‌بینی کمبود عرضه این روغن در آینده، خرید آن را برای مشتریان جیره‌بندی کرده‌اند. این امر می‌تواند در تولید غذای آماده که در غرب محبوب است، تاثیر بگذارد.

یک تاجر روغن به «اس اند پی گلوبال» گفت: «جایی که در مناطق کشاورزی تنش و اقدام نظامی در جریان است، خطر [بر‌هم خوردن تعادل] عرضه و تقاضا در مرحله بعدی مطرح است. بسیاری از جاده‌ها بسته شده‌اند، شرکت‌های تجارتی کار نمی‌کنند، کشاورزان قادر به کشت نیستند و اگر برخی مناطق تحت اشغال باشد از میزان زمین زیر کشت کاسته می‌شود.» 

اما گل آفتابگردان مقاومت خواهد کرد چون همیشه کرده است. این گل، به دلیل مقاومتش در زمین نماد خوش‌بینی است. ریشه‌هایش به آسانی در زمین رسی می‌روید، ساقه‌اش مملو از نیتروژن و رویش همواره به‌سوی خورشید می‌چرخد.

به همین دلیل است که مردم اوکراین آن را برای خود گزیده‌اند، به همین دلیل است که گل آفتابگردان نماد همبستگی آن‌ها در سختی‌ها در سراسر جهان است و به همین دلیل است که این گل در سال ۱۹۹۶ پس از فروپاشی اتحاد شوروی در پایگاه نظامی «پروومایسک» در جشن طرد تسلیحات هسته‌ای کشور کاشته شد.

می‌توان گفت که پرچم زرد و آبی اوکراین شبیه به آبی آسمانی صاف بر سر کشتزاری مملو از محصولی سالم و طلیعه فراوانی و خوشبختی حتی در روزهای سیاه قحطی و نیاز است.