الحاق موشک های کروز «قدیر» و «نصیر» به نیروی دریایی سپاه

به گزارش تسنیم، موشک‌های قدیر و نصیر تولیدشده در صنایع دفاعی وزارت دفاع تحویل نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شد.

شروع کار این خانواده در وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ایران با ساخت موشک نور آغاز شد. موشک نور با موتور مینی‌جت طلوع‌ـ‌۴ وارد شد و برد آن به ۱۲۰ کیلومتر رسید، موشک‌هایی که در پلت‌فرم‌های وسیع ساحلی، دریایی و هوایی شامل بالگرد Mi-17 نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و جنگنده F-4 نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران قابل پرتاب بودند.

برنامه وزارت دفاع برای ارتقای نور برای دستیابی به بردهای بالاتر، رو به جلو حرکت کرد تا پس از نور، به قادر ۲۰۰کیلومتری رسید. طراحی قادر مشابه نور اما با قامت کشیده‌تر بود. وجه تمایز قادر نسبت به نور این بود که این موشک قابلیت پرتاب توسط جنگنده‌های F-4 فانتوم نیروی هوایی هم را هم داشت و از این بابت، دست نیروی هوایی را برای انجام مأموریت‌های ضدکشتی باز می‌کرد. از مشخصات اعلام‌شده در مورد موشک کروز قادر که با نام CM-200 شناخته شده است، می‌توان به برد حداقل و حداکثر ۱۵ تا ۲۰۰ کیلومتر، طول ۶.۸متری و وزن ۷۴۶کیلوگرمی اشاره کرد که ۱۶۵ کیلوگرم از آن را سر جنگی تشکیل می‌دهد. 

قادر هواپایه با عنوان CM-200A در مشخصات خود با تغییراتی همراه بوده است. نسخه هواپایه قادر با حداقل و حداکثر برد ۲۵ تا ۲۰۰ کیلومتر، با قطر یکسان نسبت به قادر ساحل‌پرتاب، با کاهش طول مواجه شده و طول آن به حدود ۵.۲ متر رسیده است. وزن این موشک هم با کاهش ۲۱۱کیلوگرمی، به ۵۳۵ کیلوگرم رسیده است که ۱۵۵ کیلوگرم از آن را سر جنگی تشکیل می‌دهد.

این روند توسعه ادامه یافت تا به موشک کروز قدیر رسید. موشک کروز قدیر مشابه برادر بزرگ‌تر خود اما با برد افزایش‌یافته به ۳۰۰ کیلومتر، استفاده‌ای گسترده در پرتابگرهای ساحلی و شناورهای رزمی نیروی دریایی ارتش دارد.

این موشک به‌همراه سایر اعضای خانواده، از سیستم هدایت اینرسی برای فاز ابتدایی و هدایت راداری فعال برای فاز پایانی استفاده می‌کند، به‌عبارت دیگر، یعنی بعد از کشف هدف دریایی توسط رادارهای کشف (چه توسط پرتابگرهای ساحلی، شناور و هوایی)، موقعیت هدف به موشک داده می‌شود و موشک با سیستم هدایت داخلی یا همان اینرسی که مبنای آن شتاب‌سنج و ژیروسکوپ به‌عنوان حسگرهای حرکت و چرخش است، به‌سمت هدف روانه می‌شود و پس از رسیدن به محدوده هدف و فرارسیدن زمان فعال شدن رادار موشک، موشک با استفاده از رادار روی هدف قفل می‌کند و در فاز پایانی هدایت آن به‌شکل رادار فعال انجام می‌شود.

از مشخصات اعلام‌شده در مورد موشک CM-300 قدیر می‌توان به برد حداقل تا حداکثر ۱۵ تا ۳۰۰ کیلومتر، قطر ۳۶۰میلی‌متری مشابه با قادر و طول حدودی یکسان با آن و وزن ۷۷۰کیلوگرمی اشاره کرد که ۱۶۵ کیلوگرم از آن را سر جنگی تشکیل داده است.

با توجه به ابعاد خانواده نور، ساخت نسخه‌های کوچک‌تر از خانواده نور برای به‌کارگیری در شناورهای موشک‌انداز نیروی دریایی سپاه هم انجام شد تا موشک‌های کوثرـ‌ ۱ و ۲ ساخته شد، موشکی که علاوه بر تفاوت در ابعاد، در پیشران هم دارای تفاوت بود و به‌جای استفاده از پیشران مینی‌جت، از موتور راکتی استفاده می‌کرد.

موشک کروز بعدی در این کلاس، موشک کروز CM-35 نصر بود که با برد ۳۵کیلومتری، در پلت‌فرم‌های مختلف شامل پرتابگرهای ساحلی، شناورهای تندروی نیروی دریایی سپاه و شناورهای نیروی دریایی راهبردی ارتش و همچنین بالگردهای بل‌ـ‌۲۰۶ نیروی دریایی سپاه و جنگنده F-4 فانتوم نیروی هوایی ارتش قابل حمل و پرتاب بود. 

از مشخصات اعلام‌شده موشک کروز CM-35 می‌توان به حداقل و حداکثر برد ۵ تا ۳۵ کیلومتری، قطر ۲۸۰میلی‌متری، طول ۳.۲متری، وزن ۳۶۰کیلوگرمی که ۱۳۰ کیلوگرم از آن را سر جنگی تشکیل می‌دهد، اشاره کرد. نسخه هواپرتاب موشک نصر با نام CM-35A با طول و قطر برابر، دارای حداقل و حداکثر برد ۵ تا ۳۵ کیلومتر است و با وزن ۳۲۱کیلوگرمی سر جنگی ۱۳۰کیلوگرمی حمل می‌کند.

پس از ساخت نسخه هدایت فروسرخ نصر با نام نصر بصیر، نسخه جدیدتر این موشک با نام CM-90 نصیر ساخته شد، موشکی که علاوه بر کشیده‌تر شدن بدنه و بزرگ‌تر شدن ابعادش، به‌خلاف سایر اعضای این خانواده که دارای پیشران راکتی بودند، از پیشران توربوجت بهره می‌برد. این موشک، نصیر با قابلیت پرتاب از روی پلت‌فرم‌های ساحلی و دریایی، دارای حداقل و حداکثر برد ۱۰ و ۹۰ کیلومتر است و با قطر ۱۸۰ میلی‌متر و طول حدود ۴متری، با وزن ۳۵۱کیلوگرمی می‌تواند سر جنگی ۱۳۰کیلوگرمی را با سرعت حداکثر ۸.۰ ماخ حمل کند.

کروزهای خانواده نور در برخی از زیرمجموعه‌ها دارای پیشرانه توربوجت و راکتی سوخت جامد هستند که به‌طور عمده موشک‌های کوتاه‌برد ایران را تشکیل می‌دهند.

استفاده از پیشران توربوجت باعث می‌شود موشک به بردهای بیشتر دسترسی داشته باشد و طبیعتاً می‌تواند محدوده بیشتری را برای کشف و هدف قراردادن اهداف طی کند. موشکی با چنین ساختار به این علت که پیشران توربوجت در زمان شلیک نمی‌تواند سرعت لازم برای پرتاب و جداشدن موشک از لانچر را فراهم کند، به سرعت اولیه نیاز دارد، این نیاز با استفاده از یک بوستر سوخت جامد که موشک را به سرعت موردنیاز برای فعالیت پیشران می‌رساند، برطرف می‌شود و بوستر پس از انجام وظیفه، از موشک جدا می‌شود. در طرف مقابل، موشک‌های کروز مجهز به پیشران راکتی، نسبت به موتور توربوجت ساختار ساده‌تری دارند و علاوه بر مسائل هزینه تمام‌شده برای ساخت، مانند کروزهای توربوجت به بوستر برای پرتاب نیاز ندارند. این مدل از موشک‌ها به‌دلیل وزن و ابعاد کمتر (که بخشی از آن با حذف بوستر موشک‌های توربوجت فراهم شده است)، این امکان را فراهم می‌کند تا علاوه بر به‌کارگیری در شناورهای سبک، بتوان آنها را روی پلت‌فرم‌های هوایی شامل بالگرد و جنگنده‌های سبک هم حمل و پرتاب کرد.

شاید مهم‌ترین نکته در موشک‌های کروز ایرانی فارغ از مسئله مقدار و نوع سر جنگی، نوع پلت‌فرم حمل‌کننده، برد و نوع سیستم هدایت؛ سرعت آنها باشد. در زمان حاضر کروزهای ایرانی در تمامی انواع شامل خانواده نور با سرعت حداکثر ۰.۸ ماخ و خانواده سومار، هویزه، ابومهدی با حداکثر سرعت ۰.۷۸ ماخ، همگی سرعتی زیرصوت (ساب‌سونیک) دارند. 

در شرایطی که در زمان حاضر طیف وسیعی از سامانه‌های پدافندی کوتاه و میان برد برای مقابله با تهدیدات کروز در حال توسعه است، موشکی با سرعت ساب‌سونیک با احتمال هدف قرارگرفتن بالایی مواجه است، این احتمال علاوه بر موشک‌های کروز تهاجمی زمینی که برای هدف قرار دادن اهداف دشمن در خشکی استفاده می‌شوند و باید از مقابل طیف گسترده‌ای از رادارهای کشف و شناسایی و سامانه‌های رهگیری عبور کنند، برای موشک‌های کروز ضدکشتی هم صادق است. 

در زمان حاضر کشورها در شناورهای نظامی در کلاس‌ها و رده‌های وزنی مختلف تلاش دارند با استفاده از سیستم‌های پدافندی مختلف در بردهای کوتاه تا بلند و از نوع دفاع نقطه‌ای با نواخت تیر بالا تا سیستم‌های موشکی کوتاه‌برد تا بردبلند، بتوانند از شناورهای خود در مقابل تهدیدات مختلفی به‌ویژه کروزهای ضدکشتی و پهپادهای انتحاری حفاظت کنند، در این شرایط می‌توان حدس زد در صورت استفاده از موشکی با سرعت زیرصوت، درصد موفقیت موشک و احتمال آن در رسیدن به هدف و اصابت به آن کاهش می‌یابد.

اگرچه می‌توان این درصد عدم‌موفقیت را با افزایش تعداد موشک‌های کروز شلیک‌شده جبران کرد اما استفاده از موشک‌های سوپرسونیک یا همان فراصوت با سرعتی بین ۱ تا ۵ ماخ (به‌طور دقیق‌تر ۱.۲ ماخ تا ۵ ماخ) این احتمال اصابت به هدف را افزایش می‌دهد و شانس سامانه‌های پدافندی زمین و دریاپایه را در کشف و انهدام، کاهش می‌دهد.