دستاورد دولت‌هایی که سعید جلیلی عضو و یا حامی آن‌هاست جز تحریم و تورم نبود. در دولت احمدی‌نژاد، شورای امنیت سازمان ملل متحد ۶ قطعنامه علیه ایران تصویب کرد که ۳ قطعنامه آن در دوره سعید جلیلی بود که مسئولیت مذاکرات در پرونده هسته‌ای ایران را عهده‌دار بود. او هر بار که برای مذاکره رفت، دست‌خالی برگشت و نتیجه‌اش البته تحریمی بود که فشارش بر تمامی مردمی بود که امروز باز به دنبال رای آنان است و البته که در دوره‌های قبل به وی اعتماد نکرده اند.
«اگر فکر می‌کنیم به جای تلاش، با یک لبخند می‌توان به هدف رسید، به سراب رفته ایم!» این بخشی از سخنان سعید جلیلی، مذاکره کننده ارشد هسته‌ای در دوران احمدی‌نژاد است که در آذر سال ۱۳۹۹ و تنها چند ماه پیش از انتخابات سال ۱۴۰۰ در جمع دانشجویان بیان کرد.
البته جلیلی در آن زمان نگفت که در دوره ۵ ساله‌اش که در حال مذاکره بود خودش به جز دستاوری، چون لبخند و دولت وقت، جز شش قطعنامه تحریمی شورای امنیت علیه ایران چه دستاوردی داشته‌اند که اکنون در این بازار داغ انتخاباتی برای ورود به پاستور بار دیگر به صف نامزدها زده است.
سخنان ولایتی درباره سعید جلیلی در سال ۱۳۹۲
جلیلی در حالی از سراب حرف می‌زند که به گفته علی اکبر ولایتی، مشاور رهبری، «طی ۵ سال مذاکره، یک قدم جلو نرفت!» در حالی که اگر آداب مذاکره را می‌دانست باید از رنج مردم به دلیل تحریم‌ها می‌کاست.
علی اکبر ولایتی، در مناظره تلویزیونی انتخابات ریاست جمهوری ۹۲ با حمله تند به سعید جلیلی، گفته بود: «دیپلماسی این نیست که انسان برود در برابر کشور‌های دیگر خطابه بخواند و مطلبی را بیان کند؛ دیپلماسی این نیست که ما یک طرف بنشینیم و طرف مقابل هم بنشیند و ما یک حرف مشخصی را بزنیم بدون اینکه اقدامات دیگری خارج از این‌ها انجام دهیم.»
او همچنین خطاب به جلیلی عنوان کرد: «اصولگرایی این نیست که انسان انعطاف ناپذیر باشد بلکه در رابطه با مصالح ملی باید ما بتوانیم از دیپلماسی به نحو احسن استفاده کنیم. دیپلماسی فقط خشونت نشان دادن و سرسختی نشان دادن نیست بلکه یک معامله و تعامل است. ما باید با همه دنیا و با آن‌هایی که مذاکره می‌کنیم تعامل داشته باشیم قضیه بده بستان است هنر دیپلماسی بیانیه صادر کردن یا بیانیه خواندن پشت میز مذاکره نیست؛ بحث دیپلماسی کلاس فلسفه نیست! آنچه که مردم می‌بینند این است که شما چند سال مسئول مذاکرات هسته‌ای هستید و یک قدم هم پیش نرفتید و هر روز تحریم‌ها بیشتر و فشارش روی مردم می‌آید. هنر دیپلماسی این است که حق هسته‌ای را حفظ کنید و در عین حال تحریم‌ها کاهش پیدا کرده نه اینکه، افزایش پیدا کند.»
کما اینکه در همان زمان محمد هاشمی، عضو وقت مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز با اشاره به اینکه جلیلی نه تنها در مذاکرات هسته‌ای، بلکه در سایر مذاکرات هم موفق نبوده، به برنا گفته است: «در زمان مذاکره جلیلی، براساس اخبار و رسانه‌ها، از آن مذاکرات، تقریبا هیچ حاصلی نصیب کشور نشد بلکه اثراتی نیز به دنبال داشت.»
سعید جلیلی بار دیگر در عرصه انتخابات
جلیلی حالا بار دیگر پس از سقوط بالگرد حامل سید ابراهیم رئیسی و همراهانش و انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری در ایران پس از سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۶ و ۱۴۰۰، یک بار دیگر در عرصه انتخابات حاضر شده است و جالب این که پس از سه بار انصراف شکست گونه به نظر می‌رسد او هم چنان همان حرف‌هایی را تکرار می‌کند که در سال ۱۳۹۲ نیز بار‌ها گفت. نکته این که «سعید جلیلی» در نخستین مناظره نامزد‌های چهاردهمین دوره ریاست جمهوری در مقابل پنج رقیب دیگر انتخاباتی خود، برنامه‌ها و دیدگاه‌های اجرایی در دولت خود با شعار «یک جهان فرصت، یک ایران جهش؛ هر ایرانی یک نقش باشکوه» را با موضوع برنامه هفتم توسعه و رشد اقتصادی تشریح کرد. البته که او در تمام این روز‌ها به هیچ پرسشی درباره مفهوم آن یک جهان فرصت پاسخ دقیقی نداده است.
نظرات ناامیدکننده درباره نحوه مذاکره کردن جلیلی
برای درک بهتر آن چه در تصورات جلیلی از فرصت و جهش است، شاید بد نباشد به روند مذاکرات وی در سال‌هایی که نه تنها ایران پیش نرفت بلکه در گرداب تحریم‌های بیشتر غرق شد نگاهی بیاندازیم.
یکی از اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای آمریکا در گفتگو‌های ۱+۵ می‌گوید مذاکرات هسته‌ای با ایران دشوارترین کار حرفه‌ای وی بوده است.
به گزارش اقتصاد ۲۴ و به نقل از تسنیم، دیوید سنگر خبرنگار نیویورک تایمز و استاد مدعو دانشگاه هاروارد در نشستی در مرکز تحقیقاتی علوم و امور بین الملل دانشکده کندی در دانشگاه هاروارد با وندی شرمن معاون سابق جان کری وزیر امور خارجه آمریکا و مسئول تیم آمریکا در مذاکرات هسته‌ای ایران که زمانی مشاور مادلین آلبرایت وزیر امور خارجه پیشین آمریکا و مشاور دولت بیل کلینتون رئیس جمهور پیشین آمریکا بود به گفتگو پرداخته بوده است.
وندی شرمن در بخشی از این گفتگو درباره دوره مذاکرات در دوران احمدی نژاد و سعید جلیلی می‌گوید: «ما در دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد در آلماتی، بغداد و مسکو مذاکراتی انجام دادیم. وقتی در بغداد بودیم، با طوفان شن شدیدی مواجه شدیم. ما در این مذاکرات به هیچ پیشرفتی دست نیافتیم. مذاکرات طرف مقابل به‌زبان فارسی بود. مذاکرات بسیار سخت بود. هریک از طرف‌ها، مواضع خودش را مطرح می‌کرد. درنتیجه، به هیچ جایی نرسیدیم. سعید جلیلی که هدایت مذاکرات هسته‌ای ایران را به‌عهده داشت اصلاً تحرکی نداشت. تعاملات به‌صورت حاشیه‌ای بود.
نکته جالب توجه اینکه عباس عراقچی بخشی از تیم مذاکرات قبلی بود. ما نمی‌دانستیم که او می‌تواند به زبان انگلیسی صحبت کند. همه مذاکرات طرف مقابل به‌زبان فارسی بود. هیچ‌گونه تعاملی وجود نداشت. اما پس از اینکه ما در مکان‌های مختلف مذاکره کردیم و به نتیجه نرسیدیم، تغییر واقعی از راه رسید و آن زمانی بود که حسن روحانی رئیس جمهور ایران شد و باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا شد».
او در بخش دیگری از اظهارات خود نیز می‌گوید: «من نیز در این مدت به معاون وزیر امور خارجه تبدیل شدم. ما از وضعی که مذاکرات ۱+۵ داشت و با سعید جلیلی به هیچ نتیجه‌ای نرسیده بودیم به وضعی عبور کردیم که مذاکرات محرمانه در جریان بود. بعداً ۱+۵ نیز به این جریان ملحق شد و نتیجه آن برنامه مشترک اقدام بود که گام‌های اولیه‌ای بود که به ما فرصت و زمان داد تا بتوانیم تلاش کنیم به توافق جامع دست پیدا کنیم. رسیدن به توافق جامع بیش از چند ماه طول کشید، زیرا رسیدن به چنین توافقی بسیار پیچیده و دشوار است.»
سعید جلیلی پشت پرده عدم موفقیت امیرعبدالهیان در دولت رئیسی برای مذاکره
از سوی دیگر اندیشکده استیمسون آمریکا در مقاله‌ای از اقدام سعید جلیلی در به شکست کشاندن توافق هسته‌ای در دولت ابراهیم رئیسی پرده برداشت.
به گزارش تابناک، اندیشکده آمریکایی استیمسون در بخشی از مقاله اخیر خود درباره سعید جلیلی می‌نویسد: "دولت جلیلی احتمالاً جهت گیری «نگاه به شرق» و روابط با روسیه و چین را تشدید خواهد کرد. جلیلی، مذاکره‌کننده سابق هسته‌ای در دولت محمود احمدی‌نژاد، از مخالفان سرسخت برجام بود و با مذاکره با آمریکا حتی پس از تایید آن توسط رهبر انقلاب و احمدی‌نژاد در سال ۲۰۱۲ مخالف بود.
ظریف نیز در خاطرات خود فاش کرد که «در دولت آقای احمدی نژاد، مذاکرات در عمان با اصرار [علی صالحی وزیر امور خارجه وقت]و با اجازه رهبری آغاز شد... آقای جلیلی در آن زمان مخالف مذاکرات عمان بود. او یکی از چهره‌های مخالف برجام در جریان مذاکرات هسته‌ای بود. حتی زمانی که در دوره ریاست جمهوری رئیسی، تلاش برای احیای برجام به همکار سابق جلیلی، یعنی علی باقری - اکنون سرپرست وزارت امور خارجه - محول شد، جلیلی مخالفت خود را ابراز کرد.
جلیلی در نامه‌ای به رهبری ایران خواستار پایان مذاکرات شد و گفت ایران باید اورانیوم را تا حد درجه تسلیحاتی غنی کند. مخالفت جلیلی و رسانه‌های نزدیک به او، واکنش شدید باقری را در پی داشت. وی در سپتامبر ۲۰۲۳ گفت: «کسانی که به بهانه دفاع از ارزش‌ها می‌خواهند مذاکره را ماهیت ضد ارزشی جلوه دهند، در واقع می‌خواهند نظام را از این ابزار کلیدی و مهم برای تأمین منافع ملی محروم کنند» ".
با این روند دیگر شاید عجیب نباشد اگر بار دیگر یادآوری کنیم که دستاورد دولت‌هایی که سعید جلیلی عضو و یا حامی آن‌هاست جز تحریم و تورم نبود. در دولت احمدی‌نژاد، شورای امنیت سازمان ملل متحد ۶ قطعنامه علیه ایران تصویب کرد که ۳ قطعنامه آن در دوره سعید جلیلی بود که مذاکرات پرونده هسته‌ای ایران را عهده‌دار بود. او هر بار که برای مذاکره رفت، دست‌خالی برگشت و نتیجه‌اش البته تحریمی بود که فشارش بر تمامی مردمی بود که امروز باز به دنبال رای آنان است و البته که در دوره های قبل به وی اعتماد نکرده اند.
ارتباط بدون توضیح جلیلی با ساداتی نژاد
به گزارش اقتصاد ۲۴، مجموع این روایت‌ها به خوبی نشان بدهد که چطور ایده‌های سعید جلیلی به عنوان دیپلماتی که دوست ندارد چندان در زمین دیپلماسی کار را پیش ببرد نه تنها کشور را گامی به جلو نبرد بلکه برخلاف شعارهایش به عقب نیز راند.
اما مساله درباره سعید جلیلی در این انتخابات فارغ از نگاه خسته و بسته‌اش به دیپلماسی، ایده‌های اقتصادی عجیب او و البته نزدیکی اش به چهره‌های خاصی است که خود در ماه‌های اخیر مسبب جنجال‌های جدی بوده اند.
کما این که در روز‌های اخیر برخی کاربران مجازی تصویر حضور ساداتی‌نژاد وزیر سابق کشاورزی که متهم به اهمال در پرونده فساد چای دبش است را در جلسات دولت سایه منتشر کرده‌اند. این در حالی است که سعید جلیلی، کاندیدای ریاست جمهوری ساعاتی قبل در تلویزیون گفت: قصه چای دبش برای این بوجود آمد، چون انضباط مالی گرفته نشد. باید یک بودجه ارزی دقیق داشته باشیم. اگر انضباط مالی در اولویت دولت قرار بگیرد برکات زیادی خواهد داشت.
شاید انتشار همین تصاویر بود که باعث شد روزنامه سازندگی در گزارشی با اشاره به سوابق سعید جلیلی اینگونه بنویسد: «عجیب است که آقای جلیلی به جای آن که این روز‌ها فقط درباره فساد دبش در دولت آقای رئیسی سخن بگوید و از ارتباط خود با آقای ساداتی‌نژاد، وزیر سابق کشاورزی که محکوم شد، سخن بگوید و روشن کند که وی با ایشان چه ارتباطی داشته است، نوک پیکان حملات خود را به سوی توسعه‌گرایان گرفته و آن‌ها را راهزن خوانده است. آیا عجیب نیست که ایشان هنوز درباره فساد دبش سخن نگفته است؟ مگر روشن کرده چگونگی فساد، بخشی از عدالت نیست؟ مگر برقراری عدالت دوری از فاسدان و اختلاس‌گران نیست؟ چرا ایشان درباره فسادی که از آن به عنوان یکی از بزرگ‌ترین فساد‌های تاریخ ایران یاد شد، سخن نمی‌گوید؟ چرا درباره ارتباط خود با آقای ساداتی‌نژاد سکوت کرده است؟ مرسوم است که کاندیدا‌های انتخابات ریاست جمهوری یا ادامه‌دهنده وضع موجود هستند یا منتقد آن. منتقدان بانیان وضع موجود را به مردم معرفی می‌کنند و می‌گویند، وضعیت امروزی نتیجه مدیریت این افراد و این تفکر است.»
و به راستی جای پرسش است که چرا حتی بعد از انتشار گسترده تصاویر هم نشینی جلیلی با ساداتی نژاد او هم چنان درباره روند ارتباطات خود با وی هیچ توضیحی نمی‌دهد و البته در این باره که آیا این وزیر جنجالی توسط جلیلی به کابینه رئیسی وارد شده است نیز از سوی تیم او که خودش می‌گوید در دولت سایه با وی بوده اند هیچ گزارشی برای افکار عمومی ارائه نشده است.
آن هم در حالی که محکومیت ساداتی نژاد به سه سال زندان قطعی است و حتی در ۸ خرداد سال جاری اصغر جهانگیر، سخنگوی قوه قضاییه درباره اجرای حکم ساداتی نژاد وزیر سابق دولت سیزدهم گفت: درباره ایشان حکم قطعی صادر شده و در حال تشریفات قانونی بوده و در مرحله اجرا و اعمال ماده ۴۷۷ است. این موضوع در حال بررسی است و اگر مورد پذیرش قرار نگیرد، حکم به مرحله اجرا در می‌آید.
- 13
- 3
