حاشيه‌هاي انتشار مجموعه اسناد تازه از كودتاي ۲۸ مرداد ۳۲ توسط وزارت خارجه امريكا همچنان ادامه دارد. بعد از انتشار بخش تازه‌اي از اسناد سيا درباره كودتاي ۳۲ و ادعاي نقش آيت‌الله كاشاني در آن بر مبناي همين اسناد، بحث‌هاي داغي در رسانه‌ها و شبكه‌هاي اجتماعي در گرفت. عبدالله رمضان‌زاده، سخنگوي دولت اصلاحات در صفحه توييتر خودش نوشت: «حال كه اسناد همراهي كاشاني با كودتاي امريكايي افشا شده نام خيابان آيت‌الله كاشاني را تغيير دهيد.» و يك روز بعد از انتشار اسناد كمپيني براي تغيير نام خيابان كاشاني به مصدق به راه افتاد. اما اين همه ماجرا نبود.
كمي كه تب و تاب انتشار اسناد فروكش كرد عباس ميلاني، استاد تاريخ سياسي در امريكا در صفحه توييترش نكات تازه‌اي از اين اسناد را منتشر كرد. از جمله اين نكته مهم كه «در خواندن اين اسناد بايد توجه داشت اين روايت امريكا از ماجرا است. درك دقيق اين روزها مستلزم واكاوي آرشيوهاي ديگر هم هست. چند نكته به غلط در مورد اين اسناد رواج پيدا كرده است. به هيچ روي اينها همه اسناد نيست. اسناد عملياتي سيا همه به جز ۷ گزارش نابود شده است.»
او همچنين درباره مناقشه دخالت و همراهي آيت‌الله كاشاني در كودتا هم چند توييت دارد كه نشان مي‌دهد اين ادعا چندان هم نمي‌تواند متقن باشد. ميلاني بر مبناي ص ۲۱ اين اسناد آورده است: «امريكا بايد از شاه و علا در برابر كمونيسم، مصدق و كاشاني حمايت كند. عليه مصدق به لحاظ شهرت نيكش نمي‌توان پرپاگاني كرد.» او همچنين به نقل از اسناد آمده در صفحه ۵۰ هم نوشته است «از مارس ۱۹۵۱ سيا به اعتبار اين سند به تماس و تلاش در تقويت گروه‌هايي مي‌آغازد كه مي‌توانند در برابر مصدق مقاومت كنند.» با اين حال اما به سندي هم در ص ۱۳۰ اين اسناد اشاره مي‌كند كه بيان مي‌كنند: «آيت‌الله كاشاني حداقل در يك مورد از سفارت امريكا تقاضاي كمك مالي كرد.»
واكنش مركز اسناد انقلاب اسلامي
اما همزمان با انتشار اين اسناد يكي دو فيلم كوتاه هم از كودتاي ۲۸ مرداد در فضاي مجازي منتشر شد كه بحث برانگيز بودند. از جمله يكي از اين فيلم‌ها آيت‌الله كاشاني را يك ساعت بعد از كودتا در حال خروج از منزل مصدق به همراه زاهدي و نمايندگان انگليس و امريكا نشان مي‌داد. اما روز گذشته مركز اسناد انقلاب اسلامي به اين فيلم‌ها و اسناد منتشر شده واكنش نشان داد.
در مطلبي كه مركز اسناد منتشر كرده است اين مركز مدعي شده است «قبل از وقوع كودتا عمليات رواني سختي از طرف دشمنان آيت‌الله كاشاني چه توسط عوامل داخلي چه توسط عوامل خارجي براي تخريب شخصيت آيت‌الله كاشاني انجام گرفته بود. متعاقب اين عمليات رواني بود كه ۱۵ روز قبل از شروع عمليات كودتا (۲۵ مرداد ۱۳۳۲) به مجلس روضه‌خانه آيت‌الله كاشاني حمله مي‌كنند و با پرتاب نارنجك به داخل مجلس عده‌اي شهيد و برخي نيز مجروع شده بودند.»
در ادامه هم توضيح داده است كه «هر چند حمله‌كنندگان با نام هواداران مصدق اين كار را انجام دادند ولي «سيا» اين ماجرا را جزو عمليات خود ثبت كرده، با اين پيش‌فرض و اسناد تاريخي ادعاي اسناد جديد «سيا» مبني بر همكاري آيت‌الله كاشاني در ماجراي كودتا ادعايي بي‌اساس و بي‌دليل است، زيرا اگر آيت‌الله كاشاني حاضر به همكاري شده بود، دليلي براي حمله به روضه آيت‌الله كاشاني نمي‌ماند.»
همچنين در متن مركز اسناد نامه‌نگاري‌هاي آيت‌الله كاشاني در آن ايام براي برحذر داشتن مصدق از انحلال مجلس و روايت‌هاي ناظرين عيني كودتا از رفتارهاي آيت‌الله كاشاني دلايلي بر رد اسناد سيا عنوان شده است.
آيت‌الله كاشاني در روز ۲۸ مرداد ۳۲ به خانه دكتر مصدق نرفته بودند
مركز اسناد در مورد فيلم منتشر شده از آيت‌الله كاشاني هم مطالبي را منتشر كرده است. از جمله اينكه «جدا از ضعف‌هاي مونتاژي كه اين فيلم چند دقيقه‌اي دارد، كاملا مشخص است كه اين فيلم كوتاه تقطيع و مونتاژ شده است. بنا بر ادعاي مركز اسناد «موضوع حضور آيت‌الله كاشاني در خانه مصدق در عصر ۲۸ مرداد هرگز سنديت تاريخي ندارد و با بررسي تاريخي وقايع آن روز به‌طور واضح مي‌توان دريافت كه نه آيت‌الله كاشاني و نه مظفر بقايي در روز ۲۸ مرداد ۳۲ به خانه دكتر مصدق نرفته بودند.» دليل آنها هم اين است كه «مظفر بقايي، ساعت ۶ بعدازظهر روز يكشنبه ۲۶ مردادماه، به همراه علي زهري، نماينده دوره هفدهم مجلس شوراي ملي، توسط مامورين فرمانداري نظامي دستگير و زنداني شد.
وي در روز ۲۸ مرداد ۳۲ در زندان بوده و پس از آزادي از زندان در غروب آن روز نيز به محل حزب زحمتكشان مي‌رود.» در مورد آيت‌الله كاشاني هم به استناد سخنان محمدحسن سالمي، نوه دختري آيت‌الله كاشاني آورده است: «غروب روز ۲۸ مرداد، وقتي دولت دكتر مصدق به آن زودي و آساني در چند ساعت فرو پاشيد، آيت‌الله كاشاني از منزل آقاي ميرسيدعلي مصطفوي به منزل آقاي حسن گرامي يعني همسر همشيره‌ام آمد و حالتي منقلب و دگرگون داشت...». به علاوه مركز اسناد به استناد گزارش‌هايي كه از سطح تخريب منزل دكتر مصدق در روز كودتا و پس از آن وجود دارد نتيجه مي‌گيرد كه تمام درها و پنجره‌ها و ديوارهاي خانه تخريب شده بوده است در حالي كه در فيلم اين ميزان از تخريب ديده نمي‌شود.
- 14
- 2
