پنج نکته مهم درباره دعوای کودکانه دولت و سپاه

در روز‌های اخیر جدال لفظی دولت و سپاه پاسداران بر سر نحوه امداد رسانی به مناطق سیل زده بالاگرفته است. روز گذشته رسانه‌های وابسته به سپاه پاسداران ویدئویی از گفت و گوی تلفنی سردار پاکپور فرمانده نیروی زمینی سپاه با سرلشکر باقری رییس ستاد نیرو‌های مسلح منتشر کردند که با واکنش تند سازمان مدیریت بحران کشور روبه رو شد. پیشتر نیز حسن روحانی و سرلشکر جعفری فرمانده سپاه به انتقاد متقابل از عملکرد دولت و سپاه پرداخته بودند.

به گزارش فرارو، روز گذشته سردار پاکپور فرمانده نیروی زمینی سپاه پس از آنکه امکان حضور در شهرستان پلدختر فراهم شد، از وضعیت این شهر بازدید کرد. پس از آن بازدید ویدئویی در رسانه‌ها منتشر شد که نشان می‌داد او در حال ارائه گزارش از وضعیت پلدختر به سرلشکر باقری رییس ستاد کل نیرو‌های مسلح است.

سردار پاکپور گفت: "پتو و لوازم گرمایشی در شهر پلدختر وجود ندارد، حدود سه روز است که برای تخلیه منازل در پی وقوع سیلاب اطلاع‌رسانی شده، اما هیچ‌گونه مقدماتی برای این کار انجام نشده است."

او افزود: «در حال حاضر همه جا را آب برده، مردم راه ارتباطی ندارند، تنها جاده گاز بازگشایی شده و امکان تردد به‌صورت اندک وجود دارد. جاده بسیاری از روستا‌ها از بین رفته و تنها از طریق بالگرد امکان تأمین آذوقه مردم وجود دارد، برق منازلی از شهر پلدختر که دچار آب‌گرفتگی شده را قطع کرده‌اند.»

پاکپور با انتقاد شدید از امداد رسانی به پلدختر اظهار کرد: «مشکلات زیاد است و مدیریت وجود ندارد، هیچ مسئول دولتی جرأت اعزام به پلدختر را ندارد؛ اوضاع این شهر در پی وقوع سیلاب مطلوب نیست.»

پاکپور گفت: «مردم پلدختر وضع بسیار اسفباری دارند و وضیعت در روستا‌ها و شهر پلدختر بسیار نامناسب است، مردم عاصی و ناراحت هستند، اما به ما می‌گفتند شما پاسدار هستید و احترام می‌گذاشتند.»

این سخنان پاکپور با واکنش تند سازمان مدیریت بحران کشور که زیر مجموعه وزارت کشور است روبه رو شد. این سازمان در اطلاعیه ای با اشاره به حضور سردار پاکپور به کنایه اعلام کرد: «ایشان ساعتی پس از رفع موانع گسترده مواصلاتی ناشی از بارش‌های طولانی مدت در منطقه و طغیان رودخانه کرخه در شهر پلدختر که به همت تمامی امدادگران حاضر صبح امروز بازگشایی شد، وارد این شهر شدند.»

سازمان مدیریت بحران "گلایه مندی" مردم پلدختر از امداد رسانی‌ها را طبیعی ارزیابی کرد و درباره سخنان فرمانده نیروی زمینی سپاه نوشت: "چنین اظهارات رسانه‌ای که در معرض عموم بیان می‌شود، قطعاً علاوه بر مأیوس و ناامید کردن مردم آسیب‌دیده و گرفتار و همچنین عموم مردم کشور، ناخواسته باعث شادی و خوشحالی دشمنان انقلاب شده و کلیت نظام اسلامی را هدف قرار می‌دهد."

در بیانیه این ستاد آمده است: «انتظار می‌رفت فرمانده محترم نیروی زمینی سپاه پاسداران پس از مشاهده کاستی‌ها، بلافاصله موضوع را به مسئولان ذی‌ربط اعم از فرماندار، مسئولان هلال احمر، وزارت نیرو، وزرات جهاد کشاورزی، وزارت راه و شهرسازی، وزارت بهداشت و سایر دستگاه‌های امدادی بیان کرده و در صورت تشخیص عدم توانایی در حل مشکل در منطقه آن را به سازمان مدیریت بحران کشور منتقل می‌کردند.»

در واکنش دیگری به سخنان سردار پاکپور حسام الدین آشنا مشاور رییس جمهور در توئیتی نوشت: «تبدیل مکالمه تلفنی یک مسئول به خبری رسمی که دل مردم را می‌لرزاند، دشمنان را شاد می‌کند و خدمات را ناچیز نشان می‌دهد، حکیمانه نیست. شاید از گوینده توقع چندانی نباشد، اما مطمئنم مخاطب تماس تلفنی، با کفایت‌تر از آن است که اجازه انتشار چنین مکالمه‌ای را داده باشد»

چیزی که مشخص است هم سخنان سردار پاکپور و هم اطلاعیه سازمان مدیریت بحران نشان می‌دهد نارضایتی شدیدی در میان مردم پلدختر نسبت به نحوه امداد رسانی وجود دارد. موضوعی که از سوی هلال احمر نیز تائید شده است.

هلال احمر امروز با انتشار اطلاعیه‌ای بر لزوم برقراری امنیت و آرامش در پلدختر تاکید کرد.

در این اطلاعیه آمده است: «امدادرسانی در شهر پلدختر به دلیل برخی تنش‌ها و رفتار‌های هیجانی و عدم نظم و آرامش لازم برای انجام فعالیت امدادگران، متأسفانه به رغم ده‌ها سورتی پرواز روند مطلوبی را طی نکرده است.»

جدال لفظی میان دولت و سپاه درباره نحوه امداد رسانی به سیل زدگان پیشتر میان عالی رتبه‌ترین مقامات نیز دیده شده بود. پس از سفر آنکه حسن روحانی رییس جمهور به استان گلستان سفر کرد و از مناطق سیل زده در این استان بازدید کرد به طور غیر مستقیم از اقدامات پر سروصدای سپاه همچون تخریب راه و راه آهن برای تخلیه آب انتقاد کرد.

رییس جمهور در این باره گفت که با هلیکوپتر از منطقه سیل‌زده در استان گلستان بازدید کرده و به چشم خود دیده است که جاده‌ها و ریل راه‌آهن را در اطراف گرگان‌رود شکافته‌اند و این کار هیچ تاثیری نداشته و فقط "آب در آق‌قلا بوده و آمده به گمیشان."

این در حالی است که رسانه‌های وابسته به سپاه پاسداران تخریب و جاده و ریل را در تخلیه آب آق قلا و گمیشان موثر ارزیابی کرده بودند، اما خبرگزاری ایرنا وابسته به دولت در این باره نوشت: «اینکه چرا آب در محدوده گرگان رود حرکت نمی‌کرد و خالی نمی‌شد جای سوال داشت. برای خالی کردن آب جمع شده حتی مسیر جاده‌ها و نیز راه‌آهن را هم شکافتند، اما اتفاق خاصی نیفتاد و تنها از یک طرف به طرف دیگر منتقل شد.»

با این حال سخنان روحانی با پاسخی مشابه از سوی سپاه روبه رو شد. سردار جعفری فرمانده سپاه به بی‌اثر بودن تدبیر‌های سپاه در منطقه سیل‌زده گلستان اعتراف کرد و ابراز تاسف نمود که "این امکان فراهم نشد که بتوانیم زندگی مردم را از آب تخلیه کنیم. "

او در عین حال به دستگاه‌های دولتی کنایه می‌زند که از امکانات خود برای کمک به مردم به خوبی استفاده نکرده‌اند: «اگر بقیه دستگاه‌های دولتی امکانات خود را به اندازه نیرو‌های مردمی، بسیج، سپاه، ارتش و سایر نیرو‌های مسلح، پای کار بیاورند؛ سریعتر این کار انجام خواهد شد.»

پنج نکته مهم

به نظر می‌رسد این جدال در آینده نیز ادامه یابد با این حال در مقطع کنونی طرح این مباحث و تقابل میان دولت و سپاه نشان دهنده چند نکته مهم است که هیچ یک به صلاح کشور نیست.

این نکات عبارتند از:

۱-علنی شدن اختلافات میان دو بازوی اصلی نظام یعنی دولت و سپاه که در بحث امداد رسانی به مناطق سیل زده مسئولیت‌های فراوانی دارند، قطعا موجب دلسردی بیشتر آسیب دیدگان سیل می‌شود. در مناطق سیل زده بسیاری از مردم هر آنچه که داشتند را از دست داده اند، آن‌ها به شدت نگران آینده زندگی خود هستند، این جدال‌ها این پیام را به آسیب دیدگان می‌دهد که امید چندانی به دولت و دیگر نهاد‌ها نداشته باشید.

۲-دولت و سپاه در حالی به تقابل رسانه‌ای با یکدیگر می‌پردازند که هر دو در بسیاری از خرابی‌های ایجاد شده از سیل مسئولیت دارند. دولت به عنوان نهاد اداره کننده کشور و سپاه به عنوان نهادی که یکی از بزرگترین پیمانکاران ساخت و ساز در کشور به حساب می‌آید. حالا دیگر همه مردم می‌دانند سپاه سالهاست که فقط یک نهاد نظامی نیست و ارتباط مستقیمی با بسیاری از تحولات و اتفاقات کشور دارد، بسیاری از سدها، راهها، ریل‌ها، شهر‌ها و... با مشاکت سپاه پاسداران ساخته شده است. دولت و سپاه به جای دعوای کودکانه باید به آسیب شناسی عملکرد خود در ساخت کشور بپردازند.

۳- هم دولت و هم سپاه در حوادث اخیر نشان دادند که وقت شناس نیستند. در دو هفته اخیر که کشور درگیر بحران بوده است هر دو نهاد به خصوص سپاه پاسداران با استفاده از شبکه رسانه‌ای قدرتمند خود به دنبال تاکید بر این بوده که فقط آن‌ها هستند که در حال امداد رسانی به مردمند و دولت در این باره کم کاری می‌کند. در واقع فضای رسانه‌ای دو طرف تبدیل به رقابت بر سر این شده که اثبات کنند "ماخوبیم". 

۴- واکنش‌ها در فضای مجازی به جدال دولت و سپاه نشان می‌دهد که مردم به شدت از وضعیت موجود در امداد رسانی ناراضی هستند و از عملکرد دو نهاد دلخوشی ندارند.

۵- یکی از مهمترین نکته‌های جدال اخیر دولت و سپاه این است که ادعا‌ها درباره وجود "حاکمیت دوگانه" در کشور را تائید می‌کند. سپاه خود را مستقل از دولت می‌داند و دولت هم بر این مسئله تاکید می‌کند. رسانه‌ها وابسته به دو طرف نیز بر این موضوع دامن می‌زنند. تائید و نمایش "حاکمیت دوگانه" تبعات منفی داخلی و خارجی برای کشور دارد.