بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در منطقه قفقاز جنوبی و خاورمیانه وضعیت جدیدی برقرار شد و دو رویداد مهم روی داد. در شرایط جدید طرح تأسیس «خاورمیانه بزرگ» مطرح شد و بعد از فروپاشی شوروی مرزهای اروپا به مرزهای قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی نزدیک شد. این دو رویداد وضعیت ژئوپلیتیک منطقه را تغییر داد. در این شرایط جدید ابرقدرت‌ها در قبال کشورهای قفقاز جنوبی سیاست خارجی ویژه‌ای برنامه‌ریزی کردند. این سیاست مربوط به جایگاه جغرافیایی، وضعیت اقتصادی و امنیتی، عوامل دموگرافی و دینی، منابع طبیعی و... مبتنی بود.کشورهای قفقاز جنوبی – ارمنستان، گرجستان و جمهوری آذربایجان به نوبه خود سعی کردند چالش‌های داخلی و خارجی را برطرف کرده و جایگاه خود را در منطقه تقویت کنند. بعضی تحلیلگران، زمانی که نقش و جایگاه کشورهای قفقاز جنوبی را بررسی می‌کنند، بیشتر تأکید می‌کنند، که گرجستان و جمهوری آذربایجان از دیدگاه ژئوپلیتیک اهمیت بیشتری دارند، چون که جایگاه جغرافیایی مناسبی (گرجستان) ونفت و گاز (آذربایجان) دارند.
اما به نظر می‌رسد، هر چند جمهوری ارمنستان نفت و گاز یا راه به دریای آزاد ندارد، عوامل مهم دیگری وجود دارد، که جایگاه و نقش ارمنستان را در منطقه تقویت می‌کنند و علاوه بر این، بعد از انقلاب مخملی نقش ارمنستان در منطقه تغییر کرد و هم کشورهای منطقه و هم ابرقدرت‌ها به ارمنستان اهمیت بیشتری دادند. بعد از انقلاب مخملی دولت جدید ارمنستان اولویت‌های سیاست داخلی و خارجی کشور را اعلام کرد، که برای کشورهای شریک ارمنستان مشخص شود، که ارمنستان چه راهی را انتخاب کرده است. باید تأکید کنیم، که نخست‌وزیر ارمنستان آقای «نیکول پاشینیان» قبل از تحولات اخیر اعلام کردند، که ارمنستان نه به طرف روسیه و نه به طرف غرب خواهد رفت. به قول ایشان، ارمنستان می‌خواهد با همه کشورها روابط خوبی داشته باشد و همکاری را هم با روسیه، هم با امریکا و هم با اروپا گسترش دهد، اما در این روابط، منافع و حق حاکمیت ارمنستان باید مورد احترام قرار گیرند. رهبر این دگرگونی‌ها تأکید کرد، هیچ عامل خارجی بر تحولات ارمنستان تأثیری نداشته است.
البته بعد از تغییرات اخیر، روسیه نگرانی خود را نسبت به سیاست جدید ایروان نشان داد. لذا در این رابطه، نیکول پاشینیان اولین سفر خارجی خود را از روسیه شروع کرد، (البته بعد از جمهوری قراباغ) تا به مسکو اطمینان دهد که سیاست خارجه ارمنستان نسبت به روسیه تغییری نکرده و ارمنستان نه فقط می‌خواهد روابط خود را با روسیه حفظ کند، بلکه سعی در گسترش آن دارد، یعنی - در روابط مسکو و ایروان باید منافع هر دو کشور مورد احترام قرار گیرند.
در حال حاضر می‌توانیم تأکید کنیم، که آن سوءتفاهمی، که مسکو داشت، برطرف شده است و همکاری نظامی بین ارمنستان و روسیه تثبیت می‌شود.
خوشبختانه در روابط بین ایران و ارمنستان هم قبل و هم بعد از دگرگونی اخیر در ایروان هیچ مسأله یا ابهام یا مشکلی وجود نداشته است. درباره روابط ایران و ارمنستان می‌توانیم تأکید کنیم، که قبلاً آقای نیکول پاشینیان عضو گروه دوستی پارلمانی ایران و ارمنستان بوده است، ایران را خوب می‌شناسد و به روابط با ایران اهمیت بسیار می‌دهد.
در روزهای اعتراضات و هم بعد از پیروزی آن، آقای پاشینیان در مصاحبه با روزنامه‌های بین‌المللی از جمله ایرانی تأکید کرده، که ارمنستان آماده است روابط با ایران را درهمه زمینه‌ها گسترش دهد. ایشان تأکید کردند شرایط جدید برای گسترش روابط در حوزه تجاری، انرژی، گردشگری، کشاورزی و حمل و نقل فرصت خوبی فراهم کرده است.
بعد از انتخاب به‌عنوان نخست‌وزیر جدید ارمنستان، نیکول پاشینیان باز هم اعلام کردند، که ارمنستان به روابط ویژه با ایران متعهد است و این روابط نباید تحت تأثیر تحولات ژئوپلیتیک قرار گیرند.
آقای حسن روحانی رئیس جمهوری ایران در پیامی با تبریک انتخاب نیکول پاشینیان به‌عنوان نخست‌وزیر ارمنستان ابراز امیدواری کردند، که روابط دو کشور بیش از پیش گسترش و تعمیق یابد.
بعد از این در تماس تلفنی بین نخست‌وزیر ارمنستان آقای نیکول پاشینیان و رئیس جمهوری ایران آقای حسن روحانی هر دو طرف بر ضرورت تلاش در راستای تعمیق همکاری‌ها و مناسبات تجاری و اقتصادی دو کشور و اجرای توافق‌ها و پروژه‌های مشترک تأکید کردند. در دی ماه سال جاری رئیس جمهوری ایران در پیامی انتخاب آقای نیکول پاشینیان به‌عنوان نخست‌وزیر جدید ارمنستان را به وی تبریک گفت و ابراز امیدواری کرد با انتخاب مجدد وی، زمینه‌های گسترش و تعمیق روزافزون مناسبات دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی فی مابین فراهم گردد.
نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان در ۲۷ فوریه میلادی سفری رسمی به ایران خواهد داشت. چند روز پیش، وقتی که برنامه دولت ارمنستان در پارلمان مطرح می‌شد، آقای پاشینیان در سخنرانی خود در رابطه با ایران اشاره کرد، که همکاری با ایران را در حوزه‌های مختلف از جمله در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، حمل و نقل، انرژی و البته در چارچوب اتحادیه اقتصادی اوراسیا ادامه خواهد داد.
سفر رسمی نخست‌وزیر ارمنستان و دیدار ایشان با رئیس جمهوری ایران اهمیت زیادی دارد. در شرایطی که تغییراتی در ارمنستان رخ داده و در شرایطی که ایران بعد از خارج شدن امریکا از برجام قرار دارد، ایران و ارمنستان باید روابط دوجانبه را «ریستارت» کنند و دستور کار جدیدی را ایجاد کنند. متأسفانه تقریباً در ۳۰ سال گذشته، اما هنوز ایران و ارمنستان یکدیگر را خوب نمی‌شناسند، ارمنی‌ها و ایرانی‌ها، البته هزاران سال باهم مسالمت‌آمیز زندگی کرده‌اند، اما دولت‌ها، نتوانسته‌اند کاملاً امکانات یکدیگر و همچنان منافع یکدیگر را بشناسند. در طول این ۳۰ سال بین ایران و ارمنستان توافقنامه‌های زیادی امضا شده‌اند، اما متأسفانه اکثریت آنها تا آخر اجرا نشده است. در ارمنستان چه در سطح دولت، چه در سطح مجلس و چه در سطح کارشناسان، ایران را به‌عنوان دوست و همکار واقعی می‌دانند و به توسعه روابط با ایران اهمیت زیادی می‌دهند. هر اتفاقی، که در ایران می‌افتد، جامعه ارمنستان به‌عنوان دوست واکنش نشان می‌دهد.
بنا براین، در دیدار آقای پاشینیان و آقای روحانی اول باید بررسی شود، که چه چالش‌هایی وجود دارند، که مانع توسعه روابط دوطرف هستند و دوم باید زیرنظر دفتر نخست‌وزیر ارمنستان و زیرنظر دفتر رئیس جمهوری ایران یک کمیسیون مشترکی ایجاد شود، که پیگیر اجرایی شدن توافق‌های دو طرف باشد. سفر نخست‌وزیر پاشینیان در شرایط امروز جهان و با توجه به عمق روابط ایران و ارمنستان این پیام را به جهانیان می‌دهد که دو کشور همسایه که سده‌های طولانی دارای روابط فرهنگی و اجتماعی بوده‌اند ظرفیت زیادی برای توسعه روابط دارند و هیچ موضوعی نمی‌تواند مانع از اجرایی شدن اراده رهبران دو کشور برای توسعه روابط دو کشور باشد.
- 17
- 2
