نگاهی به زندگی و فعالیت‌های سیاسی ژاک شیراک

 در میان چهره‌های سیاسی اروپا، ژاک شیراک شخصیت شناخته‌شده‌ای به‌حساب می‌آید و او چیزی حدود ۱۲ سال سکان رئیس‌جمهوری فرانسه را در اختیار داشت. این سیاست‌مدار فرانسوی فرازوفرود‌های گوناگونی را در حدود ۴۰ سال حضور خود در دنیای سیاست تجربه کرد و پذیرای چهره‌های مهمی از سیاستمداران ایران در دوران قبل و بعد از انقلاب بود و از این لحاظ نیز در میان ما ایرانی‌ها سیاستمدار معروفی به‌حساب می‌آید. در این بین باخبر شدیم که ژاک شیراک صبح روز چهارشنبه ۲۶ سپتامبر سال ۲۰۱۹ دار فانی را وداع گفت و به همین منظور در ادامه نگاهی به زندگی و فعالیت‌های سیاسی ژاک شیراک خواهیم داشت.

اوایل زندگی ژاک شیراک

«ژاک رنه شیراک»، (Jacques René Chirac)، فرزند «ابل فرانسیس ماری شیراک» (Abel François Marie Chirac) یک مدیر موفق شرکت هواپیما‌سازی و «ماری لوئیز والِت» (Marie-Louise Valette) بود، وی در تاریخ ۲۹ نوامبر سال ۱۹۳۲ در کلینیکی در پاریس به‌دنیا آمد و تنها فرزند خانواده‌اش بود (خواهر بزرگش در دوران نوزادی و قبل از تولد ژاک از دنیا رفت). ژاک شیراک تحصیلاتش را در «کورس هاتِمر» (Cours Hattemer) که مدرسه‌ای خصوصی بود آغاز نمود. او تحصیلاتش را در مراکز آموزشی دیگری ادامه داد و پس از پایان دوران دبیرستان به‌مدت ۳ ماه به‌عنوان ملوان در یک کشتی حمل‌ذغال‌سنگ مشغول به کار شد.

ژاک شیراک در دوران جوانی به راگبی علاقه نشان داد و در تیم جوانان «بریو» (Brive) با شماره ۸ بازی می‌کرد. او در سال ۱۹۵۶ با «برنادت شاقدو دی کوسل» (Bernadette Chodron de Courcel) ازدواج کرد و صاحب دو فرزند با نام‌های «لورنس» (Laurence) و «کلاود» (Claude) شد. این ازدواج تا پایان عمر ژاک شیراک ادامه پیدا کرد،، اما گفته می‌شود شیراک روابط دیگری نیز داشت که جزئیات این روابط برملا نشده است.

تحصیلات و سابقه خدمت در ارتش

ژاک شیراک شدیداً تحت‌تاثیر «ژنرال شارل دوگل» (General Charles de Gaulle) قرار گرفته بود و به همین دلیل نیز در دهه ۵۰ میلادی فعالیت‌های خود را در شهرداری شروع کرد. او در این بازه‌زمانی به عضویت حزب کمونیست درآمد و «استیناف استکهلم» (Stockholm Appeal) را مبنی بر از بین‌بردن سلاح‌های اتمی را امضا کرد. وی در سال ۱۹۵۳ از انستیتو مطالعات سیاسی فرانسه فارغ‌التحصیل شد و در تابستان همان سال در دانشگاه هاروارد ادامه تحصیل داد. ژاک شیراک در دانشگاه افسری نیز تحصیل کرد و برای شرکت در جنگ الجزایر داوطلب شد. مافوق‌های ژاک شیراک از آنجایی که نگران گرایش او به کمونیست‌ها بودند، تمایلی به اعزام شیراک به میدان نبرد نداشتند، اما ژاک شیراک توانست با ارتباطات شخصی که داشت راهی میادین نبرد الجزایر شود.

شروع فعالیت‌های سیاسی

در آوریل سال ۱۹۶۲، ژاک شیراک به‌عنوان مدیر پرسنلی «ژرژ پومپیدو» (Georges Pompidou)، نخست‌وزیر وقت فرانسه، مشغول به کار شد و حضور او در دفتر ریاست جمهوری، پای شیراک را به دنیای سیاست فرانسه باز کرد. شیراک در آن زمان خدمات زیادی برای «رئیس‌جمهور فرانسه انجام داد و «پومپیدو» به او لقب «بولدوزر» (bulldozer) را داد و مدعی شد ژاک شیراک تنها کسی است که هر کاری به او واگذار می‌شود را تمام‌و‌کمال انجام می‌دهد. جالب است بدانید این لقب در محافل سیاسی فرانسه دست‌به‌دست چرخید و تا مدت‌ها بعد ژاک شیراک با لقب «بولدوزر» شناخته می‌شد.

در سال ۱۹۷۶، ژاک شیراک توانست نقش مهمی در مذاکرات صلح در ناآرامی‌های سال ۱۹۶۸ میان دانشجویان، کارگران و دولت فرانسه ایفا کند. او از سال ۱۹۶۸ تا ۱۹۷۱ سمت دفترداری وزارت دارایی را در اختیار داشت و در آن زمان همکاری نزدیکی با «والری ژیسکار دستن» (Valéry Giscard d'Estaing)، رئیس وزارت اقتصاد و دارایی فرانسه را آغاز کرد.

ژاک شیراک و حضور در هیئت دولت فرانسه

روابط ژاک شیراک با بزرگان دنیای سیاست فرانسه، پای او را به هیئت دولت فرانسه باز کرد و در سال ۱۹۷۲، شیراک به‌عنوان وزیر کشاورزی فرانسه انتخاب شد. شیراک به‌سرعت محبوبیت زیادی در میان کشاورزان فرانسوی پیدا کرد و در ۲۷ فوریه سال ۱۹۷۴ به‌دنبال استعفای «ریموند مارسِلین» (Raymond Marcellin)، به‌عنوان وزیر امور داخلی فرانسه برگزیده شد.

رئیس‌جمهور «پومپیدو» که از دیرباز هوای ژاک شیراک را داشت در سال ۱۹۷۴، مشغول به آماده‌سازی حضور شیراک در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۹۷۶ فرانسه شد، اما مرگ ناگهانی «پومپیدو» باعث شد تا تاریخ برگزاری انتخابات تغییر کند. در نهایت «ژیسکار دستن» به‌عنوان جانشین «پومپیدو» سکان ریاست‌جمهوری فرانسه را در اختیار گرفت و ژاک شیراک در هیئت دولت رئیس‌جمهور جدید مشغول به خدمت شد.

ژاک شیراک و نخست‌وزیری فرانسه

در تاریخ ۲۷ ماه می‌سال ۱۹۷۴، «ژیسکار دستن»، ژاک شیراک را به‌عنوان نخست‌وزیر فرانسه انتخاب کرد و شیراک که در آن زمان تنها ۴۱ سال بیشتر نداشت به چهره‌ای جوان در میان بزرگ‌مردان سیاست فرانسه تبدیل شد. او تا سال ۱۹۷۶ در سمت نخست‌وزیری فرانسه خدمت کرد و نهایتاً استعفا داد.

جالب است بدانید ژاک شیراک تنها سیاستمدار فرانسوی است که دو بار به‌عنوان نخست‌وزیر این کشور انتخاب شده است. ماجرای دومین نخست‌وزیری ژاک شیراک به سال ۱۹۸۶ باز می‌گردد. در آن زمان «فرانسوا میتران» (François Mitterrand)، سکان ریاست‌جمهوری فرانسه را در اختیار داشت و به‌رغم اینکه بسیاری از نزدیکان «میتران» تمایل داشتند تا او «ژاک چابان دلماس» را به‌عنوان نخست‌وزیر فرانسه انتخاب کند، «میتران» ژاک شیراک را برای دومین بار به‌مقام نخست‌وزیری فرانسه برگزید.

ژاک شیراک و شهرداری پاریس

پس از کناره‌گیری از هیئت دولت فرانسه، ژاک شیراک که سودای ریاست‌جمهوری را در سر داشت روانه شهرداری پاریس شد و از سال ۱۹۷۷ تا ۱۹۹۵، شهردار این شهر زیبا و رویایی بود. هواداران ژاک شیراک مدعی هستند او در مقام شهردار، خدمات زیادی را برای سالمندان و توان‌یابان پاریسی انجام داده است، اما این سکه روی دیگری نیز دارد و پرونده‌های زیادی در خصوص فساد شیراک در دوران ریاست شهرداری پاریس بر علیه او تشکیل شد.

ژاک شیراک و ریاست‌جمهوری فرانسه

فعالیت‌های شیراک از عزم او برای حضور در بالاترین جایگاه سیاسی فرانسه خبر می‌داد و به‌همین منظور چندین بار نامزد ریاست‌جمهوری شد و فعالیت‌های گسترده تبلیغاتی را انجام داد. یکی از این موارد به سال ۱۹۸۸ باز می‌گردد که در آن زمان ژاک شیراک در دور اول انتخابات تنها۲۰ درصد از آرا را بدست آورد و در دور دوم نیز ۴۶ درصد از آرا را از آن خود کرد تا این انتخابات را به رقیبش، «فرانسوا میتران»، واگذار کند.

در نهایت رؤیای شیراک به واقعیت پیوست و در انتخابات سال ۱۹۹۵ فرانسه توانست مقام ریاست‌جمهوری این کشور را از آن خود کند. او در دور اول این انتخابات ۲۰.۸ درصد از آرا را بدست آورد و در دور دوم نیز ۵۲.۶ درصد آرا را از آن خود کرد. ژاک شیراک برای رسیدن به ریاست‌جمهوری وعده‌های مختلفی داده بود که مهم‌ترین این وعده‌ها، کاهش مالیات و ایجاد شغل بود، اما سیاست‌های او در چند ماه اول ریاست‌جمهوری رضایت کارگران فرانسوی را بدست نیاورد. ژاک شیراک که فرماندهی کل نیرو‌های فرانسه را نیز در اختیار داشت، بودجه نیرو‌های مسلح را کاهش داد و در سال ۱۹۷۷ و ۲۰۰۰ دو فروند ناو هواپیما‌بر فرانسوی را از چرخه فعالیت خارج کرد و تا سال ۲۰۰۱، نیرو‌های مسلح فرانسه هیچ ناو هواپیمابری در اختیار نداشت.

ژاک شیراک در سال ۲۰۰۲ و زمانی که ۶۹ سال سن داشت کمپین دیگری برای نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه به‌راه انداخت و در دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه در آوریل همان سال ۲۰ درصد آرا را از آن خود کرد. در نتیجه انتخابات به دور دوم کشید و ناآرامی‌ها و شلوغی‌های زیادی را به‌دنبال داشت. در نهایت ژاک شیراک در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه در سال ۲۰۰۲ توانست برنده میدان باشد، اما مخالفین زیادی هم پیدا کرد و مجله معروف «اکونومیست» (The Economist) در مقاله‌ای در سال ۲۰۰۶، ژاک شیراک را نامحبوب‌ترین ساکن کاخ الیزه در تاریخ جمهوری پنجم فرانسه دانست.

سو‌ء‌قصد به جان ژاک شیراک

در تاریخ چهاردهم جولای سال ۲۰۰۲ و در زمان برگزاری «جشن‌های روز ملی فرانسه» (Bastille Day)، فردی با نام «ماکسیم برونقی» (Maxime Brunerie)، با اسلحه لوله‌بلندی که در جعبه گیتار پنهان کرده بود به سمت خودروی حامل ژاک شیراک آتش گشود و سپس توسط جمعیت دستگیر شد. در این حادثه آسیبی به ژاک شیراک و شرکت‌کننده‌ها وارد نشد.

ژاک شیراک و سیاست‌های خارجی فرانسه

شیراک در زمان حمله آمریکا به عراق، سکان ریاست‌جمهوری فرانسه را در اختیار داشت و در این دوران به همراه پوتین، «هو جینتائو»، (Hu Jintao) و «گرهارد شرودر» (Gerhard Schröder)، از مخالفین جنگ عراق به‌حساب می‌آمد و در سال ۲۰۰۳، با جورج دبلیو بوش و تونی بلر برای لشکرکشی آمریکا و انگلیس اختلاف نظر‌های زیادی داشت. جالب است بدانید ژاک شیراک رابطه بسیار خوبی با ولادمیر پوتین داشت و او را دوست نزدیک خودش خطاب می‌کرد. او در صحبت‌های خود مدعی بود که عراق تهدیدی خطرناک به‌حساب نمی‌آید و نیازی به ضرب‌الاجل برای لشکرکشی به عراق وجود ندارد. در ۱۹ ژانویه سال ۲۰۰۶ نیز شیراک رسما اعلام کرد که فرانسه آماده است تا به کشور‌های حامی تروریست حمله اتمی انجام دهد.

ناآرامی‌های داخلی فرانسه و سیاست‌های ژاک شیراک

در طول مدتی که ژاک شیراک سکان ریاست‌جمهوری فرانسه را در اختیار داشت، این کشور در بازه‌های زمانی مختلفی ناآرامی‌های گسترده‌ای را تجربه کرد. در این زمینه می‌توان به ناآرامی‌های سال ۲۰۰۵ و اعتراضات کارگری در سال ۲۰۰۶ اشاره کرد. به‌دنبال این اعتراض‌ها و کشته‌شدن دو پسر نوجوان، ژاک شیراک اقداماتی را برای آرام نگه‌داشتن وضعیت کشور انجام داد، اما هرگز نتوانست رضایت کامل فرانسوی‌ها را بدست آورد.

بازنشستگی ژاک شیراک

در اوایل سپتامبر سال ۲۰۰۵، ژاک شیراک سکته ناقصی را تجربه کرد و پس از استراحت کوتاهی، وظایف سیاسی‌اش را ادامه داد. او در گفتگوی تلویزیونی که در تاریخ ۱۱ مارس ۲۰۰۷ پخش شد، اعلام کرد که برنامه‌ای برای حضور در دوره بعدی انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه ندارد. وی در صحبت‌های خود مدعی شد که تمام عمرش را به فرانسه و صلح خدمت کرده است و پس از کناره‌گیری از سیاست نیز راه‌های دیگری را برای ادامه خدمت به کشورش پیدا خواهد کرد.

ژاک شیراک مدتی پس از ترک دفتر رئیس‌جمهوری، بنیاد شیراک را در ژوئن سال ۲۰۰۸ تاسیس کرد. این بنیاد اهداف انسان‌دوستانه‌ای را دنبال می‌کند.

محکومیت ژاک شیراک به جرم فساد

ژاک شیراک چهره شناخته شده‌ای در میان مردم فرانسه است و به‌رغم خدمت‌هایی که به این ملت داشته، پرونده‌های قضایی و دادگاه‌هایی نیز بر علیه او تشکیل شد. بیشتر این پرونده‌ها به دوران شهرداری ژاک شیراک مربوط می‌شود و از آنجایی که در زمان تشکیل دادگاه برای محاکمه شیراک، او رئیس‌جمهور فرانسه بود، دادگاه فرانسه در سال ۱۹۹۹ فرمان مصونیت قضایی ژاک شیراک را صادر کرد. در نتیجه دادگاه ژاک شیراک تا سال ۲۰۰۷ برگزار نشد و در آن زمان پس از پایان مصونیت قضایی، شکایت‌هایی که از شیراک شده بود دوباره به‌جریان افتاد.

این دادگاه‌ها ادامه پیدا کرد تا اینکه در نهایت در تاریخ ۱۵ دسامبر سال ۲۰۱۱، دادگاه ژاک شیراک را مجرم اعلام کرد و او به ۲ سال حبس تعلیقی محکوم شد. همان‌گونه که حتماً در جریان هستید حبس تعلیقی، عملاً زندانی به دنبال ندارد و با توجه به وضعیت پزشکی ژاک شیراک در آن زمان، او حتی در دادگاه نیز حضور پیدا نکرد و هرگز پای او به زندان نرسید.

پایان زندگی ژاک شیراک

ژاک شیراک در تاریخ ۲۶ سپتامبر سال ۲۰۱۹ در حالی که در میان اعضای خانواده‌اش بود از دنیا رفت و جامعه سیاسی فرانسه را در غم و اندوه فرو برد.