مقامات ایالات متحده و عربستان سعودی معاهده دفاعی را بر اساس پیمان‌هایی که ایالات متحده با ژاپن و دیگر متحدان آسیایی‌اش بسته، الگوبرداری می‌کنند. دو طرف در حال تلاش برای ایجاد شرایطی هستند که باعث ایجاد بند دفاع متقابل شود.
به گزارش جماران، در حالی که ایالات متحده آمریکا و عربستان سعودی بر روی پیمان امنیتی کار می‌کنند، رژیم اسرائیل که ضلع اصلی چنین معامله‌ای است به مقاومت در برابر پذیرش آن ادامه می‌دهد.
دو سال پس از دوره ریاست جمهوری جو بایدن، دستیاران وی مذاکره با رهبران سعودی را برای برقراری روابط دیپلماتیک میان عربستان با اسرائیل آغاز کردند. اما زمانی که جنگ اسرائیل و حماس در اکتبر گذشته آغاز شد، آن گفت و گوهای انجام شده رنگ باختند. مقامات آمریکایی و عربستانی تلاش کرده‌اند با درخواست از اسرائیل برای برقراری آتش‌بس در غزه و گام‌های برگشت‌ناپذیر به سمت تأسیس کشور مستقل فلسطین، چشم‌انداز توافق را احیا کنند.
اکنون این مقامات می‌گویند که به توافق نهایی در مورد عناصر اصلی آنچه سعودی‌ها از این توافق می‌خواهند نزدیک شده‌اند که شامل یک پیمان دفاعی متقابل میان ایالات متحده و عربستان سعودی و همکاری در مورد برنامه هسته‌ای غیرنظامی در خاک عربستان سعودی است.
به گفته وزارت امور خارجه ایالات متحده، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه این کشور با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی که در واقع رهبر واقعی عربستان سعودی، محسوب می‌شود در سفر ماه گذشته خود به ریاض به طور خصوصی در مورد این مسائل صحبت کرده است. انتظار می‌رود جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، انتظار آخر هفته به منظور پیگیری این توافق به عربستان سعودی و تل آویو سفر کند.
اسرائیل کوتاه نمی‌آید
نکته اینجا است که هیچ نشانه‌ای مبنی بر حرکت رهبران اسرائیلی برای پیوستن به این معامله علیرغم اهمیت نمادین برقراری روابط با عربستان سعودی برای اسرائیل وجود ندارد. این مقاومت، همراه با حمله نظامی اسرائیل به شهر رفح، یک معامله بزرگ سه جانبه بالقوه را که بایدن آن را به عنوان پایه‌ای برای راه حل مناقشه طولانی مدت میان اسرائیل و فلسطین ضروری می‌داند، به خطر می‌اندازد.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، درخواست‌ها برای ایجاد یک کشور فلسطینی را رد کرده و مدعی است که چنین مسئله‌ای این کشور را به «پناهگاه تروریسم» تبدیل خواهد کرد. بر اساس نظرسنجی ها، اکثر اسرائیلی‌ها نیز با تشکیل کشور مستقل فلسطین مخالف هستند. نتانیاهو سیستم حکومتی برای غزه پیشنهاد نکرده است و یوآو گالانت، وزیر دفاع، روز چهارشنبه از او به دلیل نبود چنین طرحی انتقاد کرد.
از زمان سفر بلینکن به عربستان سعودی، مقامات آمریکایی و عربستانی شروع به چالش کشیدن نتانیاهو کرده و علناً اعلام کرده‌اند که در حال نزدیک‌تر شدن به توافق بر سر بسته‌ای برای عادی‌سازی رابطه اسرائیل و عربستان شده اند. آن‌ها می‌گویند که نتانیاهو یا می‌تواند قرارداد بزرگ را بپذیرد و به سمت صلح منطقه‌ای و همکاری امنیتی بالقوه با عربستان سعودی حرکت کند که می‌تواند با ایران، دشمن مشترک آن‌ها مقابله کند - یا آن را رد کند و چرخه خشونت اسرائیل و فلسطین و انزوای اسرائیل در منطقه را تداوم بخشد.
متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در این ماه گفت: «ما به کار برای نهایی کردن هر دو بخش دوجانبه چنین توافقی و همچنین اینکه مسیر دستیابی به یک کشور مستقل فلسطینی چگونه خواهد بود، ادامه می‌دهیم.» بخش دوجانبه اشاره‌ای به مذاکرات بین ایالات متحده و عربستان سعودی بود که علاوه بر یک معاهده دفاعی شامل همکاری در مورد برنامه هسته‌ای غیرنظامی با غنی‌سازی اورانیوم در داخل عربستان، فروش تجهیزات پیشرفته آمریکایی را هم شامل می‌شد.
مقامات آمریکایی تاکید کرده‌اند که اسرائیل برای نهایی شدن هرگونه توافق باید با تشکیل کشور فلسطین موافقت کند. جیک سالیوان این پیام را در چهارم می‌در کنفرانس فایننشال تایمز در لندن ارائه کرد. وی با بیان اینکه چشم‌انداز یکپارچه تفاهم دوجانبه بین آمریکا و عربستان همراه با عادی‌سازی رابطه بین اسرائیل و عربستان سعودی همراه با گام‌های معنادار به نمایندگی از مردم فلسطین است، افزود: همه اینها باید با هم جمع شوند.
در این ماه، برخی از تحلیلگران ناظر بر روابط واشنگتن و ریاض استدلال کردند که یک توافق دوجانبه با عنوان طرح B - ممکن است بهترین راه باشد زیرا به نظر می‌رسد تحقق بخش مربوط به پایان مناقشه اسرائیل و فلسطین سخت و شاید هم غیرممکن باشد.
مقامات سعودی چنین پیشنهادی را علنا مطرح نکرده‌اند و همچنان بر توافق بزرگتر با تعهد اسرائیل در قبال تشکیل کشور فلسطین اصرار دارند. شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان سعودی، ماه گذشته در مجمع جهانی اقتصاد در ریاض گفت: «اکثر کارها قبلاً انجام شده است. ما خطوط کلی آنچه را که فکر می‌کنیم باید اتفاق بیفتد، در اختیار داریم.» این مقام سعودی در ادامه با اشاره به اینکه «مکانیسم‌هایی در جعبه ابزار جامعه بین‌المللی وجود دارد که می‌تواند بر مقاومت هر طرف غلبه کند، پیش بینی کرد که راضی کردن اسرائیل در نهایت رخ خواهدداد.»
مسئولیت سخت فروش توافق به افکار عمومی عربستان
حتی فوری‌ترین درخواست عربستانی از اسرائیل که همان آتش بس پایدار در غزه است در حال حاضر دور از دسترس به نظر می‌رسد. اسرائیل از تعهد به آتش بس دائمی اجتناب کرده و تلاش‌های میانجی‌های عرب برای جلب موافقت اسرائیل با آتش بس موقت برای آزادی برخی از گروگان‌ها در هفته گذشته با شکست مواجه شد. همزمان، اسرائیل حملات خود را در رفح، جایی که بیش از یک میلیون فلسطینی در جستجوی سرپناه هستند، افزایش داده است. عربستان سعودی، ایالات متحده و سایر کشورها به اسرائیل هشدار داده‌اند که حمله بزرگی را در رفح پیگیری نکند. با توجه به همه اینها، مقامات سعودی همچنان نگران هزینه سیاسی داخلی عادی‌سازی روابط با اسرائیل هستند.
برخی از مقامات منطقه می‌گویند که امارات متحده عربی و بحرین از عادی‌سازی روابط با اسرائیل بر اساس توافقنامه آبراهام که دولت ترامپ در مهندسی آن در سال ۲۰۲۰ کمک کرد، دستاورد آنچنانی نداشتند و دولت اسرائیل به وعده‌های خود مبنی بر احترام به سرزمین فلسطین در کرانه باختری عمل نکرد.
غیث العمری، کارشناس ارشد موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک، گفت: «ما همیشه این را از سعودی‌ها می‌شنویم: ببینید چه بر سر اماراتی‌ها آمد، ببینید چه اتفاقی برای بحرینی‌ها افتاد.»
مقامات آمریکایی می‌گویند که قبل از جنگ، مقامات آمریکایی و عربستانی قصد داشتند از اسرائیلی‌ها امتیازات متوسطی برای فلسطینیان بخواهند. اکنون مطالبه‌ها هم افزایش پیدا کرده است. حالا بایدن توافقی را که شامل تشکیل یک کشور فلسطینی می‌شود، جزء مهمی از پایان جنگ می‌داند. موافقت اسرائیل با چنین سناریویی می‌تواند تنها راه شاهزاده محمد برای جلب حمایت گسترده شهروندانی باشد که از کشتار حدود ۳۵۰۰۰ فلسطینی در غزه خشمگین شده اند.
بایدن و پایان زودهنگام سیاست تنبیه ریاض
تمایل جو بایدن برای اعطای یک معاهده دفاعی متقابل و سایر منافع به شاهزاده محمد بن سلمان، انحراف شدید از قول او در طول مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری ۲۰۲۰ برای اطمینان از اینکه کشور به دلیل نقض حقوق بشر تنبیه خواهدشد، است. عربستان سعودی متهم به قتل غیرنظامیان در طول جنگ یمن و قتل جمال خاشقجی، ستون‌نویس واشنگتن پست در استانبول است.
عدم محبوبیت ریاض در میان جمهوری خواهان و دموکرات‌ها
مقامات ایالات متحده و عربستان سعودی معاهده دفاعی را بر اساس پیمان‌هایی که ایالات متحده با ژاپن و دیگر متحدان آسیایی‌اش بسته، الگوبرداری می‌کنند. دو طرف در حال تلاش برای ایجاد شرایطی هستند که باعث ایجاد بند دفاع متقابل شود. شاهزاده محمد بن سلمان خواهان معاهده‌ای است که توسط اکثریت فوق العاده در سنای ایالات متحده تصویب شود. اما مقامات دولت می‌گویند که این کار بدون یک جزء قوی درباره وضعیت میان اسرائیل - فلسطین در توافق دشوار خواهد بود، زیرا شک و تردید نسبت به عربستان سعودی در میان بسیاری از قانونگذاران دموکرات و برخی جمهوری خواهان قوی است.
ادعای ترس عربستان از ایران
نویسندگان این مطلب در انت‌ها ادعا می‌کنند که برای عربستان سعودی، بزرگترین تهدید ایران است. مقامات سعودی ازعدم مداخله نظامی دولت ترامپ در زمانی که تاسیسات نفتی در پادشاهی با هواپیماهای بدون سرنشین و موشک در سال ۲۰۱۹ مورد حمله قرار گرفت - حمله‌ای که مقامات سعودی و آمریکایی می‌گویند با ایران مرتبط است، ناراحت هستند. حسین ایبیش، محقق ارشد موسسه کشورهای عربی خلیج فارس در واشنگتن در این باره می‌گوید: عربستان سعودی و دیگران، از جمله امارات، نمی‌دانند که آمریکا چه زمانی به نفع آن‌ها وارد میدان عمل خواهدشد؟
نقشه واشنگتن برای دورکردن ریاض از پکن
مقامات آمریکایی می‌گویند که آن‌ها همچنین قصد دارند از عربستان سعودی قول‌هایی برای محدود کردن همکاری با چین در زمینه مسائل نظامی و فناوری پیشرفته بگیرند. دولت بایدن همچنین امیدوار است که عربستان سعودی متعهد به جلوگیری از افزایش قیمت نفت، به ویژه با نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده باشد. در سال ۲۰۲۲، زمانی که سعودی‌ها برخلاف میل جو بایدن عمل کردند، مقامات آمریکایی و عربستانی بر سر چنین وعده‌هایی با هم درگیر شدند.
برخورداری از برنامه غنی سازی؛ اولویت نخست ولیعهد جوان
نکته دیگری که برای محمدبن سلمان مهم است همکاری آمریکا در برنامه هسته‌ای غیرنظامی عربستان است. مقامات می‌گویند که مذاکره کنندگان آمریکایی و سعودی در حال بررسی جزئیات چگونگی نظارت شدید ایالات متحده بر غنی‌سازی اورانیوم در داخل خاک عربستان هستند. برخی از قانونگذاران آمریکایی و بسیاری از مقامات اسرائیلی با برخورداری عربستان از هرنوع برنامه هسته‌ای مخالف هستند.
کارن یانگ، محقق ارشد پژوهشی در مرکز سیاست جهانی انرژی دانشگاه کلمبیا، گفت که برخورداری از چنین برنامه هسته‌ای یک اولویت برای محمدبن سلمان است. برای عربستان سعودی این همیشه یک توافق دوجانبه میان ریاض و واشنگنن بوده و نه یک توافق سه جانبه که اسرائیل را هم شامل شود.
- 13
- 4
