سازمان همکاری اسلامی دومین و بزرگترین تشکل بین دولتی بعد از سازمان مللسازمان همکاری اسلامی
سازمان همکاری اسلامی (OIC)، دومین سازمان بین دولتی پس از سازمان ملل متحد است. سازمان کنفرانس اسلامی مشهور به سازمان همکاری اسلامی و سازمانی بین المللی است که در سال ۱۹۶۹ با عضویت ۵۷ کشور اسلامی در چهار قاره جهان تأسیس شد. سازمان صدای جمعی جهان اسلام و تضمین برای حفاظت و حمایت از منافع جهان اسلام در روح ترویج صلح بین المللی و هماهنگی بین افراد مختلف دنیا است.
نام این سازمان از زمان تأسیس در سال ۱۹۶۹ تا سال ۲۰۱۱ سازمان کنفرانس اسلامی بود بعد از آن به سازمان همکاری اسلامی تغییر یافت.
تحولات سیاسی جهان اسلام از سال تأسیس سازمان همکاری اسلامی تا به حال، به خصوص تنشهای جدی بین قطب های قدرت در این سازمان (ایران، عربستان سعودی، مصر، ترکیه، عراق سوریه، لیبی و...) شرایطی را ایجاد کرده است که روند هم گرایی سیاسی و امنیتی بین کشورهای عضو شدیدا دچار اختلال شده است و سازمان عملا رویکردی واگرایانه را اختیار کرده است. در این راستا ساختار، نظام ارزشی، اولویت های امنیتی و منافع ملی، اشتراکات تاریخی کشورهای مرکز و منافع، حضور فرامنطقه ای در معادلات منطقه ای و یا سازمانی بسیار تاثیر گذار هستند.
۵۷ کشور عضو سازمان همکاری اسلامی هستندنشست سران سازمان همکاری اسلامی هر ۳ سال یک بار و در پایتخت یکی از کشورهای اسلامی عضو برپا می شود. کشورهایی که این کنفرانس را برگزار می کنند به بازه زمانی سه سال ریاست آنرا بر عهده می گیرند.
مراکش میزبان نخستین اجلاس سازمان همکاری اسلامی
هرچند تا پیش از ۱۹۶۹ میلادی درخواست هایی برای تشکیل کنفرانسی از کشورهای اسلامی مطرح می شد ولی عملی نمی شد به دلیل آن که بعضی از کشورها از جمله مصر این طرح را توطئه ای آمریکایی برای نفوذ بر جهان عرب و شکستن ناسیونالیسم عربی معرفی می کردند تا این که در ۲۱ اوت همان سال اسرائیلی ها مسجدالاقصی را به آتش کشیدند این واقعه خشم مسلمانان دنیا را برانگیخت و به دعوت شاه مراکش، ۲۵ کشور اسلامی به همراه نمایندگانی از هند و سازمان آزادی بخش فلسطین، اولین اجلاس خود را در ۲۲ تا ۲۵ سپتامبر ۱۹۶۹ میلادی در رباط پایتخت مراکش برگزار و در آن اجلاس، این اقدام اسرائیل را شدیداً محکوم کرده و کشورهای شرکت کننده را به همکاری با یکدیگر فراخواندند و تأسیس سازمان همکاری اسلامی را اعلام کردند.
در اجلاس سازمان همکاری اسلامی کشورهای اسلامی با محکوم کردن جنایات رژیم صهیونیستی و تأکید بر قداست قدس از جامعه بین المللی تقاضا کردند که این رژیم را از اتخاذ اقدامات مخالف حقوق بین الملل و تلاش برای فروپاشی مکان های متبرک اسلامی بازدارد. سران اسلامی تصمیم گرفتند که هرگونه طرح و ابتکاری را که سعی کند وضعیت حقوقی قدس نسبت به آنچه پیش از ۱۹۶۷ میلادی بوده است، تغییر دهد را مردود دانسته و آن را به رسمیت نشناسند.
اولین اجلاس سازمان همکاری اسلامی در ۲۲ تا ۲۵ سپتامبر ۱۹۶۹ میلادی در رباط برگزار شدتاریخچه سازمان همکاری اسلامی
با شروع جنگ جهانی دوم، دوره پیگیری افکار پان اسلامیست که در آن ها احیای خلاقیت اسلامی نیز مورد توجه بود، به پایان رسید و جهان اسلام، وارد دوره جدیدی از حیات سیاسی خود شد. واقعیات این دوره، اثرات عمیقی بر اذهان سیاسی مسلمانان برجای گذاشت. اهم این واقعیت ها عبارت بودند از:
– شکست مسلمانان در جنگ ۱۹۴۸ در فلسطین و تأسیس دولت صهیونیستی؛
– تأسیس کشور اسلامی پاکستان در بخش های مسلمان نشین هند؛
– آغاز عصر استعمارزدایی و استقلال تدریجی کشورهای اسلامی در منطقه؛
– ظهور ناسیونالیسم بعنوان یک نیروی مهم سیاسی؛
بر این مبنا نیروهای اسلام گرا در جهان اسلام خواهان تشکیل جبهه ای متحد از کشورهای اسلامی، در نظام موجود بین المللی بودند. حضور این نیروها، با تشکیل سازمان همکاری اسلامی، به نتیجه مشخص و ملموسی انجامید. البته تلاش های معاصر جهت تحقق این هدف، به دهه ۱۹۵۰ و تشکیل «کنفرانس عمومی اسلامی» که با کوشش مصر، عربستان و پاکستان در ۱۹۵۲ صورت پذیرفت، باز می گردد.
شکست اعراب از اسرائیل در سال ۱۹۶۷ میلادی و نیز همزمان با آن، آتش سوزی در مسجدالاقصی در ۲۱ اوت ۱۹۶۹، زمینه را برای عملی ساختن طرح برپایی کنفرانس سران کشورهای اسلامی فراهم ساخت. با برپایی این کنفرانس در رباط، کشور مغرب، بود که این حرکت صورت عملی بخود گرفت. در پایان این کنفرانس، اعلامیه ای منتشر گردید که در آن آمده بود که «دولت ها و ملت های آن ها مصمم اند هرگونه راهکاری درباره مسأله فلسطین را که متضمن بازگشت قدس به وضع قبل از ژوئن ۱۹۶۷ نباشد، رد کنند». در همین نشست هم برنامه اجلاس های بعدی سازمان همکاری اسلامی را تنظیم کردند که در اجلاس سوم وزیران خارجه، مارس ۱۹۷۲، در جده، منشور سازمان مورد تصویب قرار گرفت. به این ترتیب سازمان کنفرانس اسلامی، رسماً موجودیت یافت.
اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی، هر سه سال یک بار، برگزار میشودگردآوری: بخش سیاسی سرپوش
- 16
- 2
