یکشنبه ۰۲ دی ۱۴۰۳
۱۵:۰۲ - ۳۱ تير ۱۳۹۶ کد خبر: ۹۶۰۴۰۷۹۲۱
اندیشه سیاسی

جنبش اصلاحی دوم خرداد نقطه آغازین فلسفه خوانی روشنفکران جوان ایرانی

اخبار سیاسی,خبرهای سیاسی,تحلیل سیاسی,جنبش اصلاحی دوم خرداد
فلسفه خوانی نزد روشنفکران جوان ایرانی، عمدتاً پس از انقلاب اسلامی و بخصوص همزاد با به پا خواستن جنبش اصلاحی دوم خرداد، پا گرفت و رونق بسیاری یافت.

با شکوفا شدن شخصیت های فلسفی برجسته ی ملی در محافل فکر و ادب و هنر، بخصوص پس از دوم خرداد، و طرح مسائلی از قبیل دین و معرفت دینی، توسعه سیاسی، لیبرالیسم، حقوق بشر و عدالت و غیره، گرایش روزافزونی به سوی فراگیری فلسفه در میان روشنفکران و تحول خواهان جوان، رشد یافته است.

 

این روند شکل گرفته، فی النفسه ضروری، مطلوب و امید بخش است چرا که نفس فلسفه، بخصوص فلسفه های مدرن، سد ستبری در برابر استبداد سیاسی و استبداد معرفتی است و جامعه را بسوی عقلانیت انتقادی سوق می دهد و انسان را از شعارزدگی به شعورآفرینی راه می برد.

 

اما نکته حیاتی ای که نگارنده بدنبال طرح آن است و در واقع، نوعی آسیب شناسی فلسفه خوانی در میان نسل جوان است، این است که آنچه امروز، روشنفکر جوان ما بدان مشغول است، در بهترین حالت، «فیلسوف شناسی» است و در بدترین حالت، «فیلسوف پرستی» و«دگماتیسم فلسفی».

 

در محافل مباحثات فلسفی و یا جلسات فلسفه خوانی که در گوشه و کنار، بطور دوستانه و یا رسمی برگذار می شود، مخاطبین، غالبا به مطالعه و شرح تاریخ فلسفه، اعم از نام و زندگی نامه و آرای فلسفی فیلسوفان می پردازند و بدین ترتیب، در پایان این جلسات و محافل فلسفه خوانی، جز شمارِ بسیاری نام و تاریخ و آراء فلسفی، چیزی عاید علاقه مندان نمی گردد.

 

این روال، همانطوری که بیان شد، بهترین وضعیت فلسفه دانی روشنفکران جوان ماست؛ طبله ای از محفوظات فلسفی که غالبا برای خودنمایی های فیلسوفانه در جمع و یا برای به اصطلاح، برطرف کردن تعارضات فکری- اعتقادی فرد بکار می رود! هر چند نگارنده اذعان دارد که فیلسوف شناسی یا مرور تاریخ فلسفه، مفید و ضروری است اما این، تنها، گام اول و ابتداییِ مسیر فلسفه دانی است؛ گامی که اگر بدون راهنما و استاد و طریقت شناس برداشته شود، آسیب های فکری، هویتی، و فرهنگی بسیاری را برای فرد و جامعه به همراه دارد.

 

یکی از آسیب های بزرگ فلسفه خوانی یا فیلسوف شناسی صرف، «فیلسوف پرستی» و یا «دگماتیسم فلسفی» است. در این وضعیت، فردی که با ذهنی خام و ناآماده، بدون طی مراحل تدریجی و ضروریِ تکاملِ فکری و اعتقادی، و بدون آشنایی مکفی با ابعاد و منابع دیگر معرفت و آگاهی، ذهن و روان خود را با مجموعه ای از نام ها و آراء فلسفی غلط یا درست و یا نامطمئن، بمباران می کند از آنجایی که تعارضات و گره های فکری- اعتقادی خود را که ناشی از همان عدمِ طیِ تدریجیِ مراحل تفکر و مطالعه بوده است، ظاهرا با آراء فیلسوفان، گشوده شده و حل شده می یابد به نوعی آرامش روانی کاذب رسیده و این آرامش روانی کاذب و ناشیانه را مدیون فیلسوفان مشکل گشا می داند.

 

نتیجه غالب این روند، نقل قول های مستمر و ناآگاهانه، بت سازی از فیلسوفان، دگماتیسم فلسفی و انکار مطلق و بی چون و چرای هر انچه پیش از این می شنیده یا می خوانده، و یا ضدیتِ غضب آلود با معارف، اعتقادات و اندیشه های دیگر، خواهد بود. ناگفته نماند که این دگماتیسم، گاهی پایان کار نیست. اختلالات روانی، بدبینی، انزوا، گرایش به سیگار، الکل و مواد مخدر و حتی خودکشی نیز در این میان بعضا مشاهده می شود که می تواند تحت تاثیر کج روی در فلسفه خوانی و سر برآوردن از پوچ گرایی، تعارضات عمیق فکری و تخلیه معنوی باشد.

 

آنچه روشنفکر حقیقت جو و جوان ما بدان نیازمند است در وهله اول، استاد راهدان و راهنمایی عالِم و بی غرض است. همان توصیه اکیدی که دکتر سروش دباغ نیز به مخاطبان خود می کند. فلسفه خوانی و آشنایی با تاریخ و آراء فلسفی، همانطوری که پیشتر ذکر شد مرحله اول و ابتدایی فلسفه دانی است.

 

آنچه در کنار الگو گرفتن از استاد بی غرض، لازم است «فلسفیدن» است که مرحله نهایی فلسفه دانی است. در فلسفیدن، فرد به دنبال شناخت و یا حفظ کردنِ نام ها و آراء نیست بلکه بدنبال حل مشکل (problem- Solving) است. مساله را طرح می کند و سپس نسبت ان را با امری دیگر مورد ارزیابیِ فلسفی قرار می دهد یا تلاش می کند پاسخی فلسفی و قابل دفاع و معرفت بخش برای آن مساله بیابد.

 

به عنوان مثال، مساله حجاب و اخلاق. فیلسوف در این حال، به دنبال این است که نسبت میان حجاب و اخلاق را ارزیابی کند. وی با استناد به رای یا آراء فلسفی در حوزه اخلاق و بهری گیری از علم منطق و علم معرفت شناسی - که دو پایه اساسی فلسفیدن هستند- استدلال هایی را ارائه می دهد تا مساله را موجه بسازد. این شیوه، نه تنها مستلزم مطالعات گسترده و چند بعدی است بلکه رشد فکری متوازن و همه جانبه را فراهم می سازد و خلاقیت فکری فرد را نیز تقویت می نماید.

 

امید می رود این نوشتار مختصر، در حد وسع، راهگشای تکامل فلسفی متوازن در میان نسل جوان حقیقت خواه کشور ما باشد.

 

هادی حکیم شفایی

 

 

khabaronline.ir
  • 18
  • 1
۵۰%
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۰
در انتظار بررسی:۰
غیر قابل انتشار: ۰
جدیدترین
قدیمی ترین
مشاهده کامنت های بیشتر
هیثم بن طارق آل سعید بیوگرافی هیثم بن طارق آل سعید؛ حاکم عمان

تاریخ تولد: ۱۱ اکتبر ۱۹۵۵ 

محل تولد: مسقط، مسقط و عمان

محل زندگی: مسقط

حرفه: سلطان و نخست وزیر کشور عمان

سلطنت: ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰

پیشین: قابوس بن سعید

ادامه
بزرگمهر بختگان زندگینامه بزرگمهر بختگان حکیم بزرگ ساسانی

تاریخ تولد: ۱۸ دی ماه د ۵۱۱ سال پیش از میلاد

محل تولد: خروسان

لقب: بزرگمهر

حرفه: حکیم و وزیر

دوران زندگی: دوران ساسانیان، پادشاهی خسرو انوشیروان

ادامه
صبا آذرپیک بیوگرافی صبا آذرپیک روزنامه نگار سیاسی و ماجرای دستگیری وی

تاریخ تولد: ۱۳۶۰

ملیت: ایرانی

نام مستعار: صبا آذرپیک

حرفه: روزنامه نگار و خبرنگار گروه سیاسی روزنامه اعتماد

آغاز فعالیت: سال ۱۳۸۰ تاکنون

ادامه
یاشار سلطانی بیوگرافی روزنامه نگار سیاسی؛ یاشار سلطانی و حواشی وی

ملیت: ایرانی

حرفه: روزنامه نگار فرهنگی - سیاسی، مدیر مسئول وبگاه معماری نیوز

وبگاه: yasharsoltani.com

شغل های دولتی: کاندید انتخابات شورای شهر تهران سال ۱۳۹۶

حزب سیاسی: اصلاح طلب

ادامه
زندگینامه امام زاده صالح زندگینامه امامزاده صالح تهران و محل دفن ایشان

نام پدر: اما موسی کاظم (ع)

محل دفن: تهران، شهرستان شمیرانات، شهر تجریش

تاریخ تاسیس بارگاه: قرن پنجم هجری قمری

روز بزرگداشت: ۵ ذیقعده

خویشاوندان : فرزند موسی کاظم و برادر علی بن موسی الرضا و برادر فاطمه معصومه

ادامه
شاه نعمت الله ولی زندگینامه شاه نعمت الله ولی؛ عارف نامدار و شاعر پرآوازه

تاریخ تولد: ۷۳۰ تا ۷۳۱ هجری قمری

محل تولد: کوهبنان یا حلب سوریه

حرفه: شاعر و عارف ایرانی

دیگر نام ها: شاه نعمت‌الله، شاه نعمت‌الله ولی، رئیس‌السلسله

آثار: رساله‌های شاه نعمت‌الله ولی، شرح لمعات

درگذشت: ۸۳۲ تا ۸۳۴ هجری قمری

ادامه
نیلوفر اردلان بیوگرافی نیلوفر اردلان؛ سرمربی فوتسال و فوتبال بانوان ایران

تاریخ تولد: ۸ خرداد ۱۳۶۴

محل تولد: تهران 

حرفه: بازیکن سابق فوتبال و فوتسال، سرمربی تیم ملی فوتبال و فوتسال بانوان

سال های فعالیت: ۱۳۸۵ تاکنون

قد: ۱ متر و ۷۲ سانتی متر

تحصیلات: فوق لیسانس مدیریت ورزشی

ادامه
حمیدرضا آذرنگ بیوگرافی حمیدرضا آذرنگ؛ بازیگر سینما و تلویزیون ایران

تاریخ تولد: تهران

محل تولد: ۲ خرداد ۱۳۵۱ 

حرفه: بازیگر، نویسنده، کارگردان و صداپیشه

تحصیلات: روان‌شناسی بالینی از دانشگاه آزاد رودهن 

همسر: ساناز بیان

ادامه
محمدعلی جمال زاده بیوگرافی محمدعلی جمال زاده؛ پدر داستان های کوتاه فارسی

تاریخ تولد: ۲۳ دی ۱۲۷۰

محل تولد: اصفهان، ایران

حرفه: نویسنده و مترجم

سال های فعالیت: ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۴

درگذشت: ۲۴ دی ۱۳۷۶

آرامگاه: قبرستان پتی ساکونه ژنو

ادامه

مجلس

دولت

ویژه سرپوش