به گزارش دنیای اقتصاد، این گزارش که از سوی این سازمان معتبر بینالمللی منتشر می‌شود، با استفاده از نماگر‌های مختلفی وضعیت زیرساخت‌های خدمات گردشگری و زیرساخت‌های زمینی، بنادر و هوایی، منابع فرهنگی و سفرهای تجاری، منابع طبیعی، پایداری زیست‌محیطی، رقابت‌پذیری قیمتی، آزاد بودن دسترسی در سطح بین‌الملل، اولویت بخش سفر و گردشگری، میزان آمادگی بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات، منابع انسانی و نیروی کار، سلامت، ایمنی و امنیت و نیز محیط کسب‌وکار را در کشورهای مختلف اندازه‌گیری کرده و سپس با مقایسه آنها نوعی رتبه‌بندی فراهم می‌کند.
گزارش این سازمان در سال ۲۰۱۷ نشان می‌دهد که اسپانیا، فرانسه و آلمان همچنان به ترتیب در صدر برترین کشورها از نظر رقابت‌پذیری گردشگری قرار دارند و ژاپن نسبت به گزارش سال ۲۰۱۵ از جایگاه نهم به رتبه چهارم انتقال یافته است. ایالات متحده نیز شاهد سقوط دو پله‌ای بوده و ششم شده و بریتانیا همچنان در مقام پنجم باقی مانده است. در میان کشورهای همسایه و خاورمیانه نیز امارات متحده عربی با ۵ پله سقوط در گزارش جدید به رتبه ۲۹ رسیده، اما همچنان برترین کشور منطقه است. پس از امارات، قطر نیز با ۴ پله سقوط به جایگاه ۴۷ رسیده است، بحرین بدون تغییر در رتبه ۶۰ مانده، عربستان سعودی با یک پله صعود به جایگاه ۶۳ رسیده، عمان با یک پله سقوط به جایگاه ۶۶ تنزل یافته، آذربایجان با رشد قابل توجه ۱۳ پله‌ای به رتبه ۷۱ رسیده، مصر با ۹ پله صعود ۷۴ شده، اردن با ۲ پله صعود در رتبه ۷۵ قرار گرفته و در نهایت ارمنستان با پرش ۵ پله‌ای، هشتاد و چهارم شده است که همگی بالاتر از ایران قرار دارند. قابل توجه است که کشور ترکیه به‌رغم مشکلات اخیر خود، بدون تغییر همچنان در رتبه ۴۴ قرار دارد و تایلند نیز با یک پله صعود، ۳۴ شده است.
ایران در مسیر صعود
بنا بر گزارش تازه این سازمان، جایگاه ایران در گزارش رقابت‌پذیری سفر و گردشگری سال ۲۰۱۷ به رتبه ۹۳ از ۱۳۶ کشور مورد بررسی ارتقا یافته که نشان‌دهنده بهبود وضعیت این صنعت در کشور است. در سال ۲۰۱۵ که گزارش قبلی این سازمان منتشر شد، رتبه ایران از میان ۱۴۱ کشور مورد بررسی ۹۷ اعلام شده بود. از نظر امتیازات کسب کرده نیز ایران اکنون به ۴/ ۳ رسیده است حال آنکه در گزارش سال ۲۰۱۵ امتیاز آن ۳/ ۳ بود. حال که گزارش کلی نشان‌دهنده بهبود وضعیت کلی زیرساخت‌ها و رقابت‌پذیری گردشگری در ایران است، باید پرسید که کدام بخش‌ها در این دو سال بهبود یافته‌اند و کدام بخش‌ها وضعیتشان چندان تغییری نیافته یا احیانا با پسرفت روبه‌رو شده‌اند.
رقابت‌پذیری قیمتی؛ نقطه قوت ایران
به نظر می‌رسد باز هم رقابت‌پذیری قیمتی برای ایران نماگری مهم در دستیابی به این رتبه بوده است. در سال ۲۰۱۵ نیز ایران توانسته بود همین رتبه را به خود اختصاص دهد. ارزان بودن سفر به ایران یکی از مواردی است که خواهد توانست گردشگران خارجی را برای سفر به کشور ترغیب کند و در نتیجه عواید مالی و درآمدزایی مناسبی برای این صنعت و اقتصاد کشور به همراه داشته باشد. با این حال و به‌رغم اهمیت غیرقابل انکار این نماگر، نماگر‌های دیگری همچون زیرساخت‌های گردشگری و سفر، اهمیت زیادی در جذب گردشگران خارجی به ایران خواهد داشت و حتی اگر موارد دیگری رعایت نشود، ممکن است ارزان بودن به تنهایی نتواند عاملی به شدت تاثیرگذار در جذب آنان باشد.
منابع فرهنگی و طبیعی، ظرفیتی در خور توجه
اگر به نماگر مربوط منابع فرهنگی و سفر تجاری نگاهی بیندازیم، مشاهده می‌کنیم که رتبه ایران در این نماگر از میان ۱۳۶ کشور، ۳۸ است. ایران در سال ۲۰۱۵ در این نماگر رتبه ۳۷ را داشته است که نشان‌دهنده افت یک پله‌ای در دو سال اخیر است، البته این افت رتبه به‌رغم بهبود امتیاز ایران در این نماگر است. در واقع امتیاز ایران در این نماگر در سال ۲۰۱۵، ۶/ ۲ بوده است که در سال ۲۰۱۷ با ۲/ ۰ افزایش به ۸/ ۲ رسیده است. این امر حاکی از این است که به‌رغم بهبود توجه به این بخش، همچنان این حوزه با توجه به ظرفیت‌هایش نیاز به توجه بیشتری دارد. در زیرمجموعه‌های این نماگر نکات قابل توجهی به چشم می‌خورد. تعداد سایت‌های فرهنگی میراث جهانی موجود در ایران از ۱۷ مورد در سال ۲۰۱۵ به ۲۰ مورد در سال ۲۰۱۷ افزایش یافته؛ اما رتبه ایران همچنان ۹ است. از نظر میراث فرهنگی ناملموس و شفاهی نیز رتبه ایران از ۱۰ به ۱۲ نزول کرده است. همچنین رتبه ایران از نظر تعداد ملاقات‌های مربوط به انجمن‌های بینالمللی در متوسط ۳ سال، ۹۹ است؛ درحالی‌که در سال ۲۰۱۵ این رتبه ۹۶ بود، البته باز هم در این مورد ایران افزایش داشته است؛ اما رشد آن نسبت به رقیبان کمتر بوده، ضمن آنکه رتبه نماگر منابع طبیعی ایران از ۸۹ به ۰۰۱ رسیده است.
نقطه آسیب گردشگری ایران
بررسی گزارش رقابت‌پذیری مجمع جهانی اقتصاد در حوزه سفر و گردشگری در سال ۲۰۱۷ نشان می‌دهد که انواع زیرساخت‌های مربوط به گردشگری در ایران از وضعیت رقابت‌پذیری چندان مناسبی برخوردار نیستند و باید مورد توجه ویژه‌ای قرار بگیرند. اگر به نماگر مربوط به زیرساخت خدمات گردشگری توجه کنیم، مشاهده می‌کنیم که رتبه ایران از ۱۳۶ کشور مورد بررسی با ۵/ ۲ امتیاز در جایگاه ۱۱۶ قرار دارد؛ درحالی‌که در سال ۲۰۱۵ در جایگاه ۱۱۹ قرار داشت. از نظر زیرساخت‌های زمینی و بنادر ایران در سال ۲۰۱۷ در مقام ۷۵ قرار دارد حال آنکه طبق گزارش سال ۲۰۱۵ رتبه ایران در این نماگر ۷۶ بود. البته بهترین بخش در این قسمت را می‌توان مربوط به کیفیت زیرساخت‌های ریلی ایران دانست که رتبه آن در جهان ۴۴ اعلام شده است و پیش‌تر نیز همین رتبه را در اختیار داشت. در همین بخش می‌توان دید که کیفیت جاده‌ها به رتبه ۶۷ تنزل یافته؛ درحالی‌که در سال ۲۰۱۵ ایران در مقام ۶۳ قرار داشت.
با این حال از نظر کیفیت زیرساخت بنادر ایران شاهد رشد خوبی بوده و رتبه آن از ۸۰ در سال ۲۰۱۵ به ۷۳ در سال ۲۰۱۷ بهبود یافته است. نگاهی به زیرساخت‌های حمل‌ونقل هوایی در سال ۲۰۱۷ نیز بیانگر آن است که رتبه ایران بهبود محسوسی داشته است که یکی از عوامل آن را شاید بتوان نوسازی ناوگان هوایی کشور دانست. رتبه ایران در گزارش سال ۲۰۱۵، ۹۳ بوده که در گزارش اخیر به ۸۹ ارتقا یافته است. کیفیت زیرساخت‌های حمل‌ونقل هوایی نیز در نتیجه عواملی همچون نوسازی ناوگان از ۱۲۱ به ۱۱۰ رسیده است. به‌رغم بهبود وضعیت زیرساخت‌های حمل و نقل و خدمات گردشگری در ایران، رتبه کشور از این نظر همچنان پایین است و برای اینکه ایران بتواند به اهداف ۱۴۰۴ در زمینه گردشگری دست یابد و علاوه‌بر جذب گردشگران خارجی درآمدزایی خود را از محل این صنعت افزایش دهد و گردشگری خود را توسعه دهد، بیش از هر چیز نیاز به بهبود زیرساخت‌های خدمات گردشگری و زیرساخت‌های حمل و نقل خود دارد.
سایر نماگرها
نگاهی به سایر نماگرها نشان می‌دهد که ایران در نماگر محیط تجاری از جایگاه ۱۱۹ به رتبه ۷۹ رسیده است که یکی از دلایل آن پایین آمدن هزینه مورد نیاز برای راه‌اندازی یک کسب‌وکار و همچنین برخی تحولات صورت گرفته در بخش مسکن است. از نظر ایمنی و امنیت، ایران در گزارش جدید از رتبه ۹۶ به رتبه ۸۷ رسیده است. از نظر نماگر سلامت و بهداشت، ایران در مقام ۹۳ باقی مانده است. از نظر اولویت‌بندی سفر و گردشگری، رتبه ایران از ۱۳۰ در سال ۲۰۱۵ به رتبه ۱۱۷ در سال ۲۰۱۷ تغییر یافته و از نظر دسترسی آزادانه بینالمللی نیز با ۷ پله بهبود به رتبه ۱۰۹ رسیده است. از نظر پایداری زیست‌محیطی جایگاه ایران ۴ پله سقوط داشته و به مقام ۱۱۹ تنزل پیدا کرده است. بالاخره، منابع انسانی و نیروی کار نیز که در رتبه ۱۱۴ قرار داشته‌اند، با ۹ پله صعود به جایگاه ۱۰۵ رسیده و آمادگی بخش فناوری ارتباطات و اطلاعات نیز از مقام ۹۸ به ۹۴ بهبود یافته است.
- 10
- 2
