ايران گرچه در ميان کشورهاي جهان آمار بالايي در خودکشي ندارد اما بررسي‌ها نشان مي‌دهد مسموميت دارويي و پريدن از ارتفاع به‌عنوان جديد‌ترين روش‌هاي خودکشي، خود را در جامعه ايران نشان مي‌دهد. روز گذشته حسين اسدبيگي، رئيس اورژانس اجتماعي کشور، ضمن اشاره به آنکه ممکن است در فضاي مجازي شايعاتي درباره رتبه ايران در خودکشي در مقايسه با ساير کشورهاي جهان مطرح شود، افزود: براساس آمار سازمان جهاني بهداشت در سال ۲۰۱۲، رتبه ايران در ميان تمام کشورهاي جهان درباره آمار خودکشي‌هاي کامل منجر به فوت ۱۰۸ است؛
به‌اين‌ترتيب ايران رتبه بالايي در اين حوزه ندارد. وي افزود: اورژانس اجتماعي در سال ۹۵ در پنج هزار و ۲۲۵ مورد خودکشي از طريق فعاليت خط ۱۲۳، خدمات سيار و مراکز مداخله در بحران، مداخله و از انجام خودکشي جلوگيري کرده است. رئيس اورژانس اجتماعي کشور ادامه داد: پزشکي‌قانوني، معتبرترين مرجع درباره آمارهاي خودکشي در کشور است. اين درحالي است که اورژانس اجتماعي فقط در برخي از موارد خودکشي وارد عمليات مي‌شود. اسدبيگي در ادامه گفت: در ميان پرونده‌هاي خودکشي که اورژانس اجتماعي در آنها مداخله مي‌کند، «پريدن از ارتفاع» به قصد خودکشي داراي بيشترين فراواني است و بيشترين مورد اعزام خودروهاي سيار اورژانس اجتماعي در ارتباط با خودکشي به اين موضوع ارتباط دارد.
وي در ادامه با بيان آنکه براساس آمارهاي پزشکي قانوني در سال ۹۵، ۵۲ درصد خودکشي‌ها به شيوه حلقآويزکردن بوده است، گفت: اورژانس اجتماعي در اين مورد از خودکشي مداخله خاصي ندارد، مگر آنکه براي خانواده‌هاي آنان خدمات مددکاري و مشاوره ارائه کنيم. به گفته وي در سال ۹۴ براساس آمار پزشکي قانوني، چهار هزار و ۲۰ مورد خودکشي منجر به فوت در کشور رخ داده است.
تغير شکل اقدام به خودکشي در ايران
علاوه بر افزايش آمار اقدام به خودکشي در جامعه ايران، شکل اقدام به خودکشي نيز در حال تغيير است. به‌طوري‌که حلقآويزکردن، نماد و سنتي‌ترين روش خودکشي در جامعه ايران، هنوز بيشترين نوع خودکشي است اما استفاده از دارو نيز آمار بالايي نيز دارد.
پيش‌ازاين مديرکل سلامت روان وزارت بهداشت اعلام کرده بود: مهم‌ترين و شايع‌ترين عامل و وسيله خودکشي در کشور ما، دارو است و مسموميت دارويي عامل خودکشي در کشور است. همچنين براساس نتايج تحقيقات صورت‌گرفته در سال‌هاي ابتدايي دهه ۸۰ در کشور به‌لحاظ روش خودکشي در ايران، حلقآويزکردن شايع‌ترين روش خودکشي مردان به‌ويژه در استان‌هاي همدان، لرستان و ايلام و خودسوزي شايع‌ترين روش به‌ويژه در استان‌هاي ايلام، کرمانشاه و لرستان است.
براساس آمار پزشکي قانوني، روش‌هاي خودکشي شايع مردان به ترتيب دارآويختگي، خوردن دارو و سموم و استفاده از اسلحه گرم و در زنان خوردن دارو و سموم و خودسوزي بوده است. از‌سوي‌ديگر، روند سالانه مرگ‌هاي ناشي از مسموميت‌هاي دارويي از سال‌هاي ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۹ نشان مي‌دهد ميزان اين مرگ‌ها از ۱۸۵ مورد در سال ۱۳۸۱ به ۳۶۲ مورد در سال ۱۳۸۵ و به ۵۵۱ مورد در سال ۱۳۸۹ رسيده است. به عبارت ديگر، خودکشي و مرگ‌هاي ناشي از مسموميت دارويي در دهه گذشته چهاربرابر شده است.
ايران رتبه بالايي در خودکشي ندارد
محمدرضا قديرزاده، روان‌پزشک و مديرکل حوزه رياست سازمان پزشکي قانوني نيز با بيان آنکه شيوه‌هاي خودکشي موفق با شيوه‌هاي خودکشي‌هاي ناموفق متفاوت است، گفت: آن دسته از پرونده‌هاي مربوط به خودکشي که اورژانس اجتماعي در آنها مداخله مي‌کند، عمدتا مربوط به افرادي مي‌شود که هنوز اميد به زندگي دارند يا حتي بيشتر تظاهر به خودکشي مي‌کنند.
اين درحالي است که پرونده‌هايي که در ارتباط با خودکشي به پزشکي قانوني ارجاع داده مي‌شوند (براي مثال ۵۲ درصد خودکشي‌هاي سال ۹۵ کشور به روش حلق‌آويز بوده‌اند) امکان مداخله براي آنها وجود ندارد و فرد تصميم قطعي خود را گرفته بوده است. قديرزاده درباره آمار خودکشي‌ها نيز گفت: متأسفانه پررنگ‌کردن بحث خودکشي در رسانه‌ها اثرات سوئي دارد و باعث اشاعه آن مي‌شود.
سال گذشته در ارديبهشت چندين خبر خودکشي منتشر شد و در همين ماه شاهد افزايش آمار خودکشي بوديم. به‌عنوان مثال در يکي از جنگل‌هاي ياسوج دو نفر خودکشي کرده و پس از انتشار اين خبر، دو نفر در شمال از اين شيوه براي خودکشي تقليد کردند. وي با بيان اينکه آمار خودکشي در کشور ما در مقايسه با بسياري از کشورهاي جهان بسيار پايين‌تر است، گفت: به نظرم بايد نسبت به انتشار اخبار خودکشي در رسانه‌ها حساسيت‌هاي لازم صورت پذيرد.
چندي پيش قديرزاده درباره آمار خودکشي در کشور گفته بود: «آمارها نشان مي‌دهد که ۲۵,۲ درصد از افرادي که دست به خودکشي زده‌اند، بين ۳۰ تا ۳۹ سال، ۲۱,۹ درصد بين ۱۸ تا ۲۴ سال و ۱۵,۹ درصد نيز بين ۲۵ تا ۲۹ سن داشته‌اند؛ همچنين ۷,۵ درصد اين افراد سنشان کمتر از ۱۸ سال بود. وي درباره شيوه‌هاي خودکشي نيز گفته بود: در سال گذشته ۵۲ درصد خودکشي‌ها به شيوه حلق‌آويز، ۱۷ درصد از طريق مسموميت با سم و هفت درصد نيز به شيوه مسموميت دارويي بوده است. برخی‌ها هم به وسيله سلاح گرم و چهار درصد نيز به شيوه سقوط از بلندي خودکشي کرده‌اند.»
وضعيت خودکشي در ايران و جهان
براساس آمار سازمان بهداشت جهاني، ميزان خودکشي در جهان يک ميليون نفر در سال و تعداد افراد اقدام‌کننده به خودکشي ۱۰ تا ۲۰ برابر است. همچنين در رتبه‌بندي علل مرگ در جهان، خودکشي رده سيزدهم را دارد. از‌سوي‌ديگر، در زنان و مردان سنين ۱۵ تا ۴۴ سال، خودکشي سومين عامل مرگ به حساب مي‌آيد.
نرخ خودکشي در ايران از اغلب کشورهاي غربي پايين‌تر است ولي از ساير کشورهاي خاورميانه بالاتر است و با حدود ۵۰۰ مورد موفق در سال به يکي از آسيب‌هاي اجتماعي رو به رشد در ايران تبديل شده است. آمار خودکشي در مناطق مختلف جهان متفاوت است و نوسان قابل‌توجهي دارد، براساس آخرين آمار سازمان بهداشت جهاني، بالاترين نرخ خودکشي در کشورهاي اروپاي غربي ازجمله بلاروس، ليتوني و فدراسيون روسيه و پايين‌ترين ميزان خودکشي مربوط به مالديو، در آسياي جنوب شرقي تعلق دارد. بر اساس آخرين آمار وزارت بهداشت، روزانه ۱۳ مورد خودکشي با ميانگين سني ۲۹ سال در ايران اتفاق مي‌افتد.
طبق اين آمار، نسبت خودکشي مردان به زنان ۵,۲ به يک يا بعضا ۵,۴ مرد به يک زن است. هرچند آمار خودکشي در ايران از بسياري از کشور‌ها پايين است، مقايسه اين آمار با آمار ثبت شده سال گذشته در ايران رشد قابل‌توجهي را نشان مي‌دهد؛ به‌طوري‌که ميزان اقدام به خودکشي از هر ۳/۱ در هر صدهزار نفر در سال ۱۳۶۳ به ۶ در صد هزار نفر در سال ۱۳۹۳ رسيده است. همچنين آمار خودکشي در استان‌هاي کشور نشان مي‌دهد که شرايط در بعضي مناطق ايران بحراني است. نرخ اقدام به خودکشي در ايلام ۱,۷۰ در هر صدهزار نفر است و ميزان خودکشي موفق در هر صد هزار نفر ۹,۲۸ و نسبت خودکشي موفق مردان نسبت به زنان یک به ۴,۱ است. پس از ايلام، لرستان با ۴,۱۱ در هر صد هزار نفر، کرمانشاه ۶,۹ در هر صد هزار نفر، گلستان ۵,۹ در هر صد هزار نفر و کهگيلويه و بويراحمد با ۲,۹ در هر صد هزار نفر، بالاترين ميزان خودکشي در استان‌هاي کشور را دارند.
- 14
- 3
