درآمد ماهانه موتور سواران، بستگی به ساعت فعالیت آنها یک تا ۵ میلیون تومان است

قد و قامت او، به پسرهای ۲۵ ساله می‌ماند. با تیپ اسپرت و ژستی خاص کنار موتورسیکلتی بزرگ و سفید رنگ ایستاده، یک دستش را روی آینه و دست دیگرش را روی گاز موتور گذاشته و کلاه کاسکتی سفید را نیز روی صندلی مشکی موتور قرار داده است. این ژست آتلیه‌ای، برای یک آگهی در یکی از اپلیکیشن‌های مبادله اینترنتی است که زیر آن نوشته شده: «با عرض سلام، پیک موتوری هستم برای سرویس دهی همه جای تهران و حومه، جابه‌جایی بسته، مسافر، بار و هر کار دیگری با موتور.»

در آگهی دیگری، تصویر یک فروشگاه ۱۵ متری دیده می‌شود که زیر آن نوشته شده است: «پیک موتوری با مجوز از اتحادیه، مغازه ۱۵ متری با کلیه امکانات، هم شراکت می‌کنم، هم می‌فروشم و اجاره هم می‌دهم، به دلیل مسافرت، زنگ خور ۸۰ تا. با تشکر» فرد آگهی دهنده، مردی میانسال و حدوداً ۵۰ ساله است که ۱۷ سال است با پیک موتوری کار می‌کند. او می‌گوید:«یک سال بالای سر کارم نبودم و از ۳۰۰ زنگ خور، به ۸۰ تا رسید. با این ۸۰ تا روزانه بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ تومان درآمدش می‌شود. هزینه مغازه و لوازم را که در نظر بگیرید، برای فروش حدود ۲۵۰ میلیون می‌فروشم. اجاره هم بخواهید، ۳ میلیون ماهانه و برای پول پیش هم چانه می‌زنیم. خودم دیگر از این کار خسته شده‌ام و می‌خواهم شغلم را عوض کنم.»

آمارهایی که پلیس و شورای شهری‌ها اعلام کرده‌اند، نشان می‌دهد که حدود ۳.۵ میلیون موتورسیکلت در پایتخت تردد می‌کنند و تنها ۶۰۰ هزار موتور هر روز به منطقه ۱۲ یعنی محدوده بازار تهران، رفت و آمد دارند. موتورسوارها به شکل‌های گوناگون در تمام شهر دیده می‌شوند؛ کنار معابر شلوغ برای مسافرگیری ایستاده‌اند، در حوالی بازار، بارهای سنگین جابه‌جا می‌کنند و بعضی‌ها نیز جعبه‌های کوچک بسته‌بندی را پشت موتورهایشان قرار داده‌اند.

چند وقتی هم می‌شود که موتورسوارهایی با جلیقه آبی رنگ، در هر ساعتی در خیابان‌های مختلف پایتخت دیده می‌شوند. مهدی نایبی، جوانی حدوداً ۳۵ ساله است که استارت آپ الوپیک را راه‌اندازی کرده و برنامه موبایلی آن، بیشتر از ۱۰۰ هزار بار دانلود شده است. او به روزنامه ایران می‌گوید:«در حال حاضر حدود ۲۰ هزار موتور سوار با ما همکاری می‌کنند. حدود ۵۰ هزار مورد هم میانگین درخواست روزانه برای خدمات است و برنامه داریم تا نوروز ۹۷، به ساماندهی ۵۰ هزار موتورسوار رسیده باشیم.» با استناد به حرف‌های او، روزانه ۵۰۰ میلیون تومان در تهران تنها توسط یک پیک موتوری آنلاین پول گردش می‌شود.

سود  از حمل بار سنگین  تا  مسافر

از ابتدا تا انتهای خیابان طویل وحدت اسلامی، مغازه‌هایی مختلف با سردرهای یک شکل کنار هم قرار گرفته‌اند و در نخستین روزهای مهرماه، جنب و جوش زیادی در داخل و بیرون آنها جریان دارد. کمی دورتر از مغازه‌ها و در قلب بازار تهران، مردان پیرو جوان نحیف زیادی، بارهای سنگین را روی دوش خود حمل می‌کنند و با سرعت جابه‌جا می‌شوند. اما آنها، تنها باربرهای بازار نیستند. در خیابان‌های مختلف بازار، موتورهای کوچک، زیر بارِ بارهایی سنگین رفته‌اند و راننده موتور، در مقابل آنها گم شده است. یکی از این موتورسواران می‌گوید:«کار ما سخت است. خودمان می‌دانیم خطر زیادی دارد، تا به حال خدا را شکر اتفاقی نیفتاده است. اما اگر این کار را نکنیم، چه کنیم؟»

محمد حقانی، عضو سابق شورای شهر تهران، آذرماه سال گذشته درباره حضور موتورسواران در تهران گفته بود: «روزانه حدود ٦٠٠‌ هزار موتورسیکلت فقط به منطقه ١٢ شهر تهران(محدوده بازار) وارد می‌شود، سهم موتورسیکلت بیشتر از همه وسایل نقلیه دیگر شهر است.» یک موتورسیکلت معمولی و کارنکرده، حدود ۳ تا ۴ میلیون تومان قیمت دارد و موتورسیکلت‌های دسته دوم در سایت‌های تبادل آنلاین، در حدود یک میلیون تومان هم پیدا می‌شود. به این ترتیب، تنها با مهارت راندن موتور، شغل‌های مختلفی شکل گرفته‌اند که بررسی‌های میدانی «ایران» نشان می‌دهد درآمد آنها بسته به حوزه‌های کاری، از یک تا ۵ میلیون تومان متغیر است.

پیک موتوری‌ها چقدر پول درمی‌آورند؟

گزارش بانک مرکزی از بودجه خانوار نشان می‌دهد، ۱۷.۴ درصد از خانواده‌های شهری ایران، موتورسیکلت در اختیار دارند. با این حساب، حدود ۴ میلیون و ۲۵۰ هزار خانواده ایرانی، صاحب موتور هستند و روزگار بخشی از آنها، از طریق همین موتورها می‌گردد.

مهدی نایبی، مدیرعامل یک پیک موتوری آنلاین که از آذرماه سال گذشته راه‌اندازی شده است، می‌گوید: «در شهر تهران به غیر از بحث ترافیک همیشگی، موتوری‌ها همیشه روی بورس بوده و کار کرده‌اند. آنها چه برای ارسال بسته و مرسوله و چه برای بارگیری مسافر کارهای مختلفی انجام می‌دهند. هر کسب و کاری در این زمینه شروع به کار کند، رونق خواهد داشت. برای راه انداختن هر کاری، باید پیش نیازهای آن را در نظر گرفت. مردم تهران همه خوب می‌دانند که حمل و نقل موتوری، چقدر برای سرعت و زمان زندگی در این شهر مهم است. از طرفی در دو سه سال اخیر، اقبال مردم به کارهای موبایلی خیلی زیاد شده است و ما هم از همین مؤلفه‌ها استفاده کردیم.»

او می‌گوید ۲۰ هزار موتورسوار با آنها همکاری می‌کنند و ادامه می‌دهد:«فردی که کار پیک موتوری انجام می‌دهد، حالا چه نوع سنتی و چه نوع آنلاین آن، می‌تواند درآمد چند میلیونی خوبی کسب کند. اما این‌طور هم نیست که فردی خیلی ساده و راحت کار کند و پول به جیب بزند. آن‌هایی که درآمد بالا دارند، از ساعت ۵، ۶ صبح شروع به کار می‌کنند و حتی تا ساعت ۱۰ شب هم مشغول هستند. ضعف سنتی کار پیک این بود که عصر تعطیل می‌شدند و اگر شب درخواست جابه‌جایی داشتید، انجام نمی‌شد. اما حالا این مانع هم دیگر نیست.»

به گفته نایبی، میانگین درآمد روزانه پیک موتوری‌های آنلاین در صورت ۸ساعت کار، حدود ۱۰۰ هزار تومان است. با این حساب، یک فرد شاغل در این حوزه می‌تواند ماهی حدود سه میلیون تومان درآمد داشته باشد. بررسی شیوه فعالیت یک کسب و کار آنلاین، نشان می‌دهد که دولتی‌ها نیز فضای کار را برای آنها ایجاد کرده‌اند. نایبی می‌گوید:«ما از اتحادیه مربوط مجوز گرفتیم و هیچ مشکلی برایمان پیش نیامد. با شرکت پست ایران نیز چند جلسه داشتیم و آنها برای پیشبرد کارها و هماهنگی‌های بیشتر، با ما همفکری کردند.»

ریحانه یاسینی