کیارستمی هنرمندی بزرگ و فردی بسیار متواضع بود

به گزارش ستاد خبری سی و پنجمین جشنواره جهانی فیلم فجر، ویکتور اریسه کارگردان برجسته اسپانیایی مهمان ویژه سی و پنجمین جشنواره جهانی فیلم فجر است. او پس از تحصیل در رشته کارگردانیِ فیلم در سال ۱۹۶۳، وارد عرصه مطبوعات سینمایی شد و در کنار نگارش نقدهای سینمایی، ساخت فیلم‌های کوتاه را هم آغاز کرد. اریسه در سال ۱۹۷۳ اولین فیلم بلندش را با عنوان «روح کندوی عسل» ساخت که امروز به عنوان یکی از شاهکارهای سینمای اسپانیا شناخته می‌شود.

این فیلم در کنار ارائه تصویری انتقادی که از اسپانیای دهه‌ ۱۹۴۰، فیلمی کاملاً شخصی به شمار می‌آید چرا که به ‌نوعی بر اساس تجربه مواجهه‌ی اریسه با سینما خلق شده است. او سال‌ها بعد فیلم کوتاهی درباره این تأثیرپذیری از سینما و دگرگونی زندگی‌اش با عنوان «La morte rouge» ساخت. جدیدترین فیلمی که در مقام کارگردان برای اریسه در سایت «IMDb» ثبت شده است، «ویکتور اریسه – عباس کیارستمی: مکاتبه» (۲۰۱۶) نام دارد.

اریسه درباره نحوه آشنایی با عباس کیارستمی گفت: کیارستمی را ابتدا با فیلم‌هایش شناختم. فکر می‌کنم بهترین راه شناخت یک هنرمند این است که او را از طریق آثارش بشناسیم. اولین فیلمی که از ایشان دیدم «کلوزآپ» بود و شاید چون اولین فیلمی بود که از عباس کیارستمی می‌دیدم، تحت تأثیر قرار گرفتم. چند سال بعد او را در جشنواره‌های مختلف ملاقات کردم. فکر می‌کنم اولین ملاقات ما حدود ۲۰ سال پیش، در جشنواره‌ای در شهر سیسیل و در سال ۱۹۹۷ اتفاق افتاد.

وی سپس به بحث همکاری اش با عباس کیارستمی در فیلم «ویکتور اریسه – عباس کیارستمی: مکاتبه» پرداخت و گفت: مرکز فرهنگ‌های معاصر شهر بارسلون ایده‌‌ای داشت، مبنی بر برپایی نمایشگاهی از آثار عباس کیارستمی و من. نمی‌دانم دلیل برپایی هم‌زمان این نمایشگاه از آثار من و کیارستمی چه بود. دلیل آن شاید تمرکز تماتیک ما در مقام فیلم‌ساز بر دوران کودکی و همکاری با کودکان بوده است؛ اینکه چنین دغدغه‌های مشترکی داشتیم و کارهایمان تا حدودی به هم شباهت داشت. از این رو ابتدا قرار بود در این نمایشگاه، فیلم‌ها و عکاس‌های ما به نمایش گذاشته شود.

کارگردان «روح کندوی عسل» افزود: وقتی برگزارکنندگان از ما پرسیدند که غیر از این موارد چه چیزهایی را می‌توانند از ما به نمایش بگذارند، این ایده به ذهنم خطور کرد که با هم نوعی نامه‌نگاری انجام دهیم. چون نامه می‌تواند همه چیز را در خود جای بدهد. به طور طبیعی در نامه خیلی چیزها می‌توان نوشت و هر کس هرچه دوست دارد، می‌تواند بگوید. به‌علاوه پیش‌تر در زمینه‌ نامه‌نگاری در قالب فیلم و ویدیو در سینما، کاری صورت نگرفته بود. اما سنت ارتباط ادبی میان ادبا وجود داشته است. اینکه در وبسایت «IMDb» سال ساخت فیلم ۲۰۱۶ ذکر شده، اشتباه است. چون ما این فیلم و ایده را در سال ۲۰۰۶ اجرا کردیم و به سرانجام رسانیدم.

اریسه درباره نحوه تبادل ایده با زنده یاد کیارستمی گفت: به این شکل نبود که دو نفری بنشینیم و درباره این طرح گفت‌وگو کنیم تا به نتیجه برسیم. من اولین نامه را فیلم گرفتم و فرستادم. بعد از مدتی عباس کیارستمی جواب داد و همین‌طور جلو رفتیم. اما یک بار در روند نامه‌نگاری وقفه افتاد و رسیدن نامه‌ عباس کیارستمی خیلی طول کشید. نگران شدم و با خود ‌گفتم چه اتفاقی افتاده که جوابی به دستم نرسیده است. به هر صورت آقای کیارستمی پاسخ را فرستادند و متوجه شدم که دلیلش مشغله‌ ایشان در آن روزها بوده است.

وی درباره خاطراتش از عباس کیارستمی گفت: از او خاطره های زیادی دارم. پس از بارسلون در پاریس و مادرید هم یکدیگر را ملاقات کردیم. زندگی سینماگرها به همین شکل است. کیارستمی هنرمندی با ویژگی‌های اخلاقی منحصربه‌فرد بود. او در عین حال هنرمندی بزرگ و فردی بسیار متواضع بود. وقتی به اسپانیا سفر می‌کرد، زندگی مردم عادی کوچه و خیابان برایش جذابیت داشت.

این کارگردان سینمای اسپانیا سپس در خصوص تاثیرپذیری زندگی از سینما و بالعکس توضیح داد: معمولاً اثری که هنرمند را جاودان می‌کند، متأثر از تجربه زندگی است. بعضی از مردم این هنر را دارند که تجربه زندگی خود را به شکلی خاص به دیگران انتقال دهند. من خود را یک رابط و واسطه می‌دانم که تجربه‌ها را انتقال می‌دهد. فکر می‌کنم همه‌ ما انسان‌ها در دنیا داستان‌هایی برای روایت داریم. فیلمی که در پنج سالگی تاثیر زیادی روی من داشت، یک فیلم آمریکایی بود به نام «پنجه اسکارلت» (The Scarlet Claw). این فیلم بر اساس داستانی با شخصیت‌های شرلوک هولمز و دکتر واتسون ساخته شده بود.

وی در خصوص آشنایی‌اش با دیگر فیلمسازان ایرانی عنوان کرد: من فیلمسازان دیگری را هم می‌شناسم از جمله جعفر پناهی. اما یکی از فیلم‌های ایرانی که خیلی دوست دارم «این خانه سیاه است» ساخته‌ فروغ فرخزاد است. یک بار که مرکز پمپیدوی شهر پاریس درخواست کرد ده فیلم محبوبم را برای نمایش انتخاب کنم، «این خانه سیاه است» را جزو ده فیلم منتخب برگزیدم. این فیلم خیلی عظیم است. من با اشعار فروغ آشنایی دارم و همه اشعار او را خوانده‌ام.

اریسه در پایان در خصوص حضورش در ایران گفت: پیش از این در سال‌های دور به ایران آمده بودم. در سال ۱۹۷۴ با «روح کندوی عسل» در جشنواره فیلم تهران شرکت کردم که در بخش غیررقابتی حضور داشت. همیشه دلم می‌خواست به شیراز سفر کنم. از این رو پس از تهران، به شیراز سفر کردم که شهر گل و شعر است.

سی و پنجمین جشنواره جهانی فیلم فجر، ۸-۱ اردیبهشت ۱۳۹۶(۲۱ تا ۲۸ آوریل ۲۰۱۷) به دبیری رضا میرکریمی در تهران برگزار می شود.