به گزارش هفته نامه جامعه پویا، «همه ما مسئولیم»؛ این عبارت سنگ بنای مسئولیت شهروندی در میان اقشار مختلف یک جامعه پویاست. در این میان بدیهی است که سهم چهره های شناخته شده، آنها که از محبوبیت بیشتری در میان مردم برخوردارند، بیشتر است. مبدأ توجه عمده به این موضوع را می توان در خطابه آلبر کامو، نویسنده نامدار فرانسوی، جستجو کرد. زمانی که او پشت تریبون برای سخنرانی قرار گرفت، حاضران در سالن شهرداری استکهلم نمی دانستند او با سخنانش چه بار سنگینی بر دوش هنرمندان آینده خواهد گذاشت.
کامو در سال ۱۹۵۷ در سوئد گفت: «نمی توانم بدون هنرم زندگی کنم؛ اما هیچ گاه آن را بالاتر از همه چیز ندانسته ام. من اگر به هنرم نیاز دارم علتش این است که هنرم نمی تواند جدا و پریده از همنوعانم باشد و به من امکان می دهد همین گونه که هستم هم سطح با دیگران زندگی کنم. وسیله ای است برای برانگیختن تعداد هر چه بیشتری از انسان ها با ارائه دادن تصویر متمایزی از شادی ها و رنج های همگان. این هنر، هنرمندان را وا می دارد از دیگران کناره نگیرد بلکه او را وا می دارد هم از کوچک ترین حقیقت ها تبعیت کندت و هم از بزرگ ترین حقیقت ها».
در دوران معاصر هنرمندان و چهره های شناخته شده با استفاده از این اسلوب در پی آن هستند که از سرمایه ای که در اختیار دارند – محبوبیت شان – در جهت جلب توجه جهانیان به موضوعی که معمولا از آن غفلت شده استفاده کنند. عوارض ناشی از جنگ، بیماری های خاص و تبعیض های گوناگون مهم ترین موضوعاتی هستند که مورد توجه هنرمندان در عرصه جهانی قرار می گیرند.
توجه جهانی به موضوع زنان
هر ساله در مراسم اسکار به موضوع خاصی توجه می شود، یک سال پیش در این مراسم نابرابری دستمزدها میان بازیگران زن و مرد از سوی چهره های شناخته شده هالیوود دنبال شد. طرح این مسئله به بررسی ریشه ها انجامید و موضوع نابرابری به موضوع بزرگ تر نگاه تبعیض آمیز به زنان کشید. یکی از چهره های نوظهور در هالیوود با وجود سن کمش در این زمینه پیش قدم شد.
«اما واتسون» بازیگر انگلیسی، در جولای سال ۲۰۱۴ به عنوان سفیر جامعه بین الملل در امور زنان معرفی شد. بعد از این دوره نیز فعالیت های خود را در این زمینه ادامه داد. واتسون که در سال ۲۰۱۴ از دانشگاه براون فارغ التحصیل شده بود تصمیم گرفت به صورت متمرکز به موضوع توانمندسازی زنان و دختران جوان در دنیا بپردازد.
«اما واتسون» با وجود این که کمتر از ۳۰ سال دارد، در همین مدت کوتاه فعالیت های اجتماعی خود به کشورهایی مانند بنگلادش و زامبیا سفر کرده است تا بتواند دختران جوان آن مناطق را به تحصیل تشویق کند. کمپین «HeforShe» یکی از ابتکارهایی بود که به همت اما واتسون و با حمایت سازمان ملل متحد راه اندازی شد. واتسون در همین رابطه در سازمان ملل متحد نیز سخنرانی کرد و موجب توجه جهانی به موضوع برابری، در مقابل تبعیض جنسیتی شد.
اشک هایی در کمپ
بازیگران انگلیسی در زمینه فعالیت های بشردوستانه و اجتماعی در صدر قرار دارند؛ این موضوع را با در نظر گرفتن نسبت میان آنها و بازیگران آمریکایی می توان اثبات کرد. «اوان مک گریگور» یکی دیگر از بازیگران محبوبی است که چند سالی است به عنوان سفیر صلح یونیسف، دغدغه کودکان را دارد. تصویر او از هنگامی که به عراق سفر کرده بود و به یکی از کمپ ها سر زد تا اوضاع و احوال جنگ زدگان را مشاهده کند، با دیدن وضعیت کودکان نتوانست خودش را کنترل کند و اشک از چشمانش سرازیر شد، به صدر اخبار رسانه های دنیا رفت و همین کافی بود تا نگاه ها ناگهان به این موضوع جلب شود.
حضور افرادی مانند مک گریگور در کمپ ها و وقت گذراندن با کودکان در دورانی که شراره های آتش جنگ از آسمان بر سر کودکان می بارد، می تواند امید را به ساکنان این کمپ ها یادآوری کند. این بازیگر انگلیسی که به واسطه حضور در سری فیلم های «جنگ ستارگان» به شهرت رسیده و به گفته مجله «امپایر» یکی از صد ستاره برتر سینماست، زاده اسکاتلند است. پدر و مادر او هر دو معلم بودند و شاید همین موضوع موجب شده او به شهرت بسنده نکند و برای زندگی بهتر دیگر انسان ها دغدغه مند باشد. اوان مک گریگور ۱۲ سالی هست که با یونیسف برای کودکان بی پناه همکاری می کند.
مهربانی با حیوانات
فیلم «بعداز نیمه شب» که به موضوع جنجالی شکار اسامه بن لادن، فرد شماره یک القاعده می پرداخت، یکی از مهم ترین فیلم های سال های اخیر بود که موجب شد «جسیکا چستن» به عنوان بازیگر درجه یک در دنیا شناخته شود. البته چستن پیش از آن هم در فیلم های زیادی ایفای نقش کرده بود که برخی از آنها اهمیت بیشتری از فیلم «بعد از نیمه شب» داشت؛ اما موضوع و پرداخت آن به علاوه بازی خیره کننده جسیکا موجب شد که این بازیگر به صدر فهرست بیاید.
چستن البته در زندگی شخصی و اجتماعی خود با آن افسر اطلاعاتی ارتش آمریکا بیگانه است. او که در فیلم شاهد شکنجه های نوآورانه آمریکایی ها بود، در زندگی واقعی یکی از حامیان حقوق حیوانات است و برای نجات گونه های مختلف فعالیت می کند. چستن به این منظور با برخی از کمپ های نگهداری از حیوانات بی سرپرست همکاری می کند و در جریان ساخت فیلم «بعد از نیمه شب» نیز چند قلاده سگ سرگردان و بی سرپرست را نجات داد.
در این مسیر «کاترین بیگلو» کارگردان فیلم نیز با او همراه بود. چستن علاوه بر این در زمینه های دیگری مانند فعالیت های خیرخواهانه و همراهی با خیریه های معتبر همراهی می کند.
دل نگرانی های زیست محیطی
جنوب یوتا در آمریکا، مقر فرماندهی «لئوناردو دی کاپ ریو» ستاره مطرح هالیوود است. دفتر این بازیگر در یوتا پذیرای فیلمنامه هایی نیست که برای این ستاره ارسال می شود. اینجا بنیاد دی کاپریو است تا به جهانیان یادآوری کند ما همین یک کره زمین را داریم و علاوه بر خودمان باید برای آیندگان نیز آن را حفظ کنیم.
گرمایش زمین و مبارزه با آلودگی های زیست محیطی مهم ترین موضوعاتی هستند که در این بنیاد به آنها توجه می شود. دی کاپ ریو در زمینه ایجاد موج و راه اندازی کمپین های زیست محیطی هم خوش سابقه است. در می ۲۰۱۶ او دولت اوباما را زیر فشار قرار داد تا به منطقه ای که ساکنان بومی آمریکا، سرخپوستان، در آنجا زندگی می کردند، توجه کنند.
منطقه مورد نظر از منابع طبیعی سرشار بهره مند است؛ همین کمپین و جریان سازی رسانه ای در شبکه های اجتماعی موجب شد مسیر برای رسیدن به هدف هموار شود. دی کاپریو در حساب اینستاگرام خود دغدغه های جهانی درباره محیط زیست را دنبال می کند. تصویری از وضعیت آشفته و بحرانی دریاچه ارومیه در اینستاگرام او برای ایرانیان جالب بود و شاید بتوان گفت دی کاپریو را در نگاه ما محبوب تر کرد.
سیاست به مثابه میدان نمایش
حضور ستاره هالیوود در نماز جمعه تهران، اتفاقی بی سابقه بود اما «شان پن»، بازیگر معروف سینما، این کار را کرد. او بعد از انتخابات دوره نهم ریاست جمهوری کشورمان، به ایران سفر کرد و با چهره های سیاسی دیدار کرد. حضور او در نماز جمعه در محل دانشگاه تهران تصویر ناآشنایی برای جهان ایجاد کرد. پن که از منتقدان سرسخت سیاست های جورج بوش پسر بود، بعد از حمله آمریکا به عراق به این کشور نیز سفر کرد.
رد پای او در سفرها را که دنبال کنید می بینید او تقریبا به بیشتر کشورهایی که دولتمردان آمریکایی از آنها به عنوان تهدید نام می برند سفر کرده تا ثابت کند این تصویر موهوم و خیالی با واقعیت فرسنگ ها فاصله دارد. کوبا، ونزوئلا، عراق و ایران نمونه هایی از این کشورها هستند. او با سفر به عراق تصویری را به جهان مخابره کرد که نشان دهنده ویرانی هایی بود که آمریکایی ها در پی دروغ وجود سلاح های کشتار جمعی ایجاد کرده بودند.
در جریان اعتراض های مردمی در قاهره مصر علیه «حسنی مبارک»، رییس جمهوری این کشور هم «شان پن» به میدان تحریر رفت و در کنار مردم معترض حاضر شد.
مسئولیت های عمومی در کهکشان ستارگان
فعالیت های اجتماعی و بشردوستانه ستارگان سینما، تلویزیون و دنیای موسیقی اگرچه اهمیت دارد و می تواند در جلب نگاه و نظر مردم جهان به نکته ای مغفول، نقش مهمی ایفا کند اما مسئولیت مهم دیگری نیز بر دوش آنهاست؛ مسئولیت شهروندی عمومی.
«کوی بیاکولو»، پژوهشگر، نویسنده و محقق اندیشکده ارتباطات و فرهنگ، در این رابطه معتقد است هنرمندان و ستارگان در دنیای جدید در تمام بخش های زندگی مردم به ویژه نوجوانان و جوانان اثرگذار هستند. پیدا و پنهان زندگی آنها می تواند در جریان زندگی عمومی افراد اثرگذار باشد. بیاکولو در مطلبی می نویسد برای من این که ستارگان در زندگی چه می کنند هیچ اهمیتی ندارد. من اهل تفریح و استفاده از کالاهای فرهنگی مانند موسیقی و فیلم هستم؛ اما به هیچ وجه پیگیر زندگی ستاره ها نمی شوم. البته این موضوع برای نوجوانان و جوانانی که مخاطب کالاهای فرهنگی از این دست هستند، تفاوت دارد. مخاطبان کم سن و سال الگوهای خود را از میان هنرمندان انتخاب می کنند.
این پژوهشگر فرهنگی ارتباطات و رسانه معتقد است مهم ترن مسئولیت اجتماعی و عمومی ستارگان اینجا معنی پیدا می کند. آنها باید این موضوع را در نظر داشته باشند که رفتار، پوشش و طرز برخوردشان با مسائل می تواند به سادگی به الگوهای پیش ساخته برای اقشار و افراد جامعه تبدیل شود.
این پژوهشگر فرهنگ و رسانه معتقد است ما اغلب نکته مهمی را فراموش می کنیم. این که هنرمندان، ستاره ها و چهره های معروف در درجه اول انسان هستند و نباید از آنها توقع رفتار ابَرانسان ها را داشت. بیاکولو، محقق و پژوهشگر، درباره دنیای ایده آل می گوید در چنین دنیایی هنرمندان و ستاره های معروف فقط بر اساس کار حرفه ای شان قضاوت می شوند و کسی در پی زندگی و منش های شخصتی آنها نیست؛ اما در دنیای واقعیت به دور از هر گونه ایده آل گرایی، ابَرستارگان دنیای سینما، موسیقی و تلویزیون قدرتی دارند که مخاطبان به آنها بخشیده اند. آنها از خود چیزی در این میدان ندارند و آنچه نصیب شان شده حاصل سخاوت مخاطبان شان است.
موضوع مهم دیگری که باید به آن اشاره کنیم و اغلب از آن غافل هستیم، این که اگر ما به عنوان مخاطبان دنیاهای سرگرمی ها به خودمان در آینه خیره شویم، تا چه اندازه تصویر مقابل را بخشی از مشکل می بینیم؟ تا چه اندازه در برابر مسئولیت شهروندی که به چهره های مشهور واگذار کرده ایم، خود را مسئول می دانیم؟
محسن حسینی
- 14
- 2
