گفت و گو با علی نصیریان درباره فیلم «امپراطور جهنم»

فیلم «امپراطور جهنم» روایتی نو دارد از سیر تحولات سیاسی عربستان و نقش‌آفرینی رژیم سعودی در تشکیل گروه‌های تکفیری بازی کم‌نظیر علی نصیریان در نقش یک مفتی سعودی مخاطبان جشنواره سی‌وششم فجر را حیرت‌زده خواهد کرد

  علی نصیریان: کار هنری خودش باید خودش را بیان کند

علی نصیریان بازیگر فیلم «امپراطور جهنم» در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره تجربه حضور خود در این فیلم گفت: «مثل کارهای قبلی‌ام همیشه معتقدم کار هنری را نباید درباره‌اش توضیح داد؛ باید با حضور و هنرمان حرف‌مان را به مخاطب بگوییم و هر توضیح و حرفی خارج از کار از نظر من جایی ندارد.» این بازیگر با اشاره به اینکه هیچ‌گاه دوست ندارم قبل از دیده شدن فیلم درباره نقش حرف بزنم، گفت: «بهتر است قضاوت درباره «امپراطور جهنم» را هم به بعد از تماشای فیلم و نگاه مخاطبان بسپاریم. فیلم ساخته می‌شود که دیگران ببینند و درباره‌اش حرف بزنند؛ نه خود بازیگران.»

نصیریان درباره سختی‌های ایفای این نقش گفت: «به هر حال هر کاری سختی و گرفتاری‌هایی دارد؛ مخصوصا در سن من که شرایط را سخت‌تر هم می‌کند اما ما تعهد داریم کار خود را درست انجام دهیم و کم نگذاریم. حالا قضاوت این نقش‌آفرینی را به عهده دیگران می‌گذارم و تلاش می‌کنم خودم چیزی را به مردم تلقین نکنم.»

این بازیگر ۸۳ ساله با اشاره به اینکه این روزها درگیر بیماری و شکستگی دست همسرش است و از او پرستاری می‌کند، گفت: «نمی‌دانم شرایط چگونه پیش خواهد رفت ولی امیدوارم به‌گونه‌ای باشد که بتوانم برای اکران فیلم «امپراطور جهنم» به جشنواره فجر بیایم.»

«شکارچی شنبه» از آن دست فیلم‌هایی بود که لفافه‌گویی‌های مرسوم سینمای ایران را کنار گذاشته و در قضیه تصویر کردن صهیونیسم، سراغ اصل و ریشه رفته بود. پرویز شیخ‌طادی کارگردان اثر، بنا را بر روایت تصویری گذاشته بود که شاید تا پیش از این فقط در کتاب‌ها و جلسات سخنرانی صهیونیسم‌شناسی، شنیده می‌شد. فیلمی که به خاطر بازی علی نصیریان در خاطره‌ها باقی ماند و اغلب منتقدان سینمایی اذعان دارند اگر نقش‌آفرینی این بازیگر پیشکسوت و البته کنش‌های متفاوتش برای اجرای بخش‌های مختلف نقش یک صهیونیست متعصب در فیلم نبود، هیچ‌گاه «شکارچی شنبه» نمی‌توانست تصویر منسجمش را شکل دهد.

وقتی به فرآیند انتخاب و البته بازی این بازیگر سینما نگاه می‌کنید، ارزش حضور نصیریان در این فیلم بیشتر نمایان می‌شود. در میانه‌ هیاهوی اتفاقات سال ۸۸، پرویز شیخ‌طادی تصمیم به تولید فیلم «شکارچی شنبه» با مضمونی تند و جسورانه علیه صهیونیست‌ها گرفت. طبیعی بود که نقش نخست این فیلم، نیاز به بازیگری توانا و قدرتمند داشت؛ چرا‌که توفیق او در بازی، بر توفیق فیلم تاثیر مستقیم می‌گذاشت.

 ابتدا شایع شد جهانگیر الماسی که پیش از این هم سابقه‌ همکاری موفقی را با شیخ‌طادی در «پشت پرده‌مه» داشت و البته در رسانه‌ها به‌عنوان یکی از بازیگران ارزشی شناخته می‌شود، قرارداد بازی در «شکارچی شنبه» را برای ایفای نقش خاخام یهودی به‌عنوان بازیگر نقش اول فیلم امضا کرده‌ است. همه چیز داشت به خوبی پیش می‌رفت و پروسه‌ انتخاب بازیگران خارجی و بازدید از لوکیشن‌ها در جریان بود که ناگهان، الماسی از بازی در این نقش انصراف داد. آنچه در خبرها منتشر شد این بود که جهانگیر الماسی به دلیل بیماری و عارضه کمردرد از بازی در این فیلم انصراف داده است.

برخی رسانه‌ها نیز ادعا کردند که انصراف الماسی از بازی در این فیلم، به این خاطر بود که او اقامت دائم یکی از کشورهای اروپایی را داشته و بعد از اینکه به اطمینان می‌رسد بازی در این فیلم ضدصهیونیستی ممکن است تابعیت دوم او را با چالش مواجه کند، تصمیم می‌گیرد چند روز مانده به آغاز فیلمبرداری، از بازی در فیلم انصراف دهد. با انصراف الماسی قصه ساخت «شکارچی شنبه» از نقطه صفر شروع شد. بعد از مدتی توقف در تولید فیلم، پروسه انتخاب بازیگر شروع شد ولی این‌بار شیخ‌طادی سراغ بازیگر نامدار سینمای ایران، علی نصیریان رفت. اگرچه گفته می‌شد این بازیگر هم به سبب اقامت فرزندانش در آمریکا، دارای گرین‌کارت ینگه دنیا‌ست و بدتر اینکه، با ابطال این گرین‌کارت، ممکن بود از دیدار فرزندانش محروم شود؛

اما در عین ناباوری نصیریان ایفای این نقش را پذیرفت. با اینکه فیلم در اکران و حتی جشنواره فیلم فجر، با بی‌مهری مسئولان فرهنگی مواجه شد ولی گفته می‌شود مقام معظم رهبری فیلم «شکارچی شنبه» را دیدند و آن را ستودند و نظر ویژه‌ای بر بازی علی نصیریان داشتند. چنانکه عزت‌ا... ضرغامی ماجرا را این‌طور روایت می‌کند: «چندین بار -اگر نگویم مکررا- به دلایلی که فرصت پیش آمد، از لسان رهبر معظم انقلاب شنیدم که ایشان بازی بسیار خوب آقای علی نصیریان را یادآوری کردند که چقدر فیلم «شکارچی شنبه» را باورپذیر کرد.»

علی نصیریان از جمله بازیگران مطرح هنر تئاتر و سینمای ایران است که مشهور به گزیده‌کاری است. او در دو سال گذشته توانسته بود، با ایفای نقش «بزرگ آقا» در سریال «شهرزاد» بار دیگر، توجه همه را نسبت به توانمندی خود در بازیگری جلب کند. امسال با فیلمی متفاوت و از جنس «شکارچی شنبه» در جشنواره سی‌و‌ششم فیلم فجر حضور دارد. این بازیگر ۸۳ ساله با ایفای نقش یک مفتی سعودی در فیلم «امپراطور جهنم» ظاهر شده است. فیلمی به کارگردان پرویز شیخ‌طادی که گفته می‌شود این بار هم بدون هیچ ملاحظه‌ای، تصویری بدون روتوش از آل سعود را ارائه می‌دهد. ماجرای «امپراطور جهنم» در کشور فرانسه می‌گذرد و روایتی از حامیان پشت پرده گروه‌های تروریستی از جمله داعش در خاورمیانه است.

شیخ‌طادی نویسنده و کارگردان این اثر سینمایی با اشاره به اینکه  تاریخچه نگارش  و تحقیق  «امپراطور جهنم» به سال ۹۰ بازمی‌گردد، گفته بود:  «چهار سال طول کشید  تا توانستم نظر شوراهای مختلف و مدیران فرهنگی را که اهرم اجرایی در دست آنهاست برای تولید یک اثر با نگاه بنیادی به‌ انحرافات در  جهان اسلام با خود همراه کنم.»‌ سال گذشته نسخه اولیه «امپراطور جهنم» به جشنواره فیلم فجر ارائه شد اما به‌دلیل اینکه بخشی از آن ناقص بود و با نظر هیات انتخاب این فیلم در بخش سودای سیمرغ قرار نگرفت قرار شد فیلم در بخش غیررقابتی به نمایش درآید؛ اما با تصمیم تهیه‌کننده و کارگردان این فیلم از بخش غیررقابتی جشنواره هم خارج شد. امسال نسخه جدیدی از این فیلم در جشنواره سی‌و‌ششم فیلم فجر رونمایی خواهد شد.

با سابقه‌ای که از حواشی اکران جشنواره‌ای «شکارچی شنبه» در خاطر داریم شاید بتوان پیش‌بینی کرد که سینمای ایران و البته برخی مسئولان فرهنگی، نسبت به «امپراطور جهنم» هم اقبال چندانی نشان ندهند و همچنین کمتر احتمال می‌رود جشنواره فیلم فجر، از این اثر تقدیر کند. ضمن اینکه شنیده می‌شود همان‌طور که «شکارچی شنبه» با سانسور و ملاحظه همراه بود، بخش‌هایی از «امپراطور جهنم» هم به خاطر برخی ملاحظات سیاسی، حذف شود. در این راستا به گفته محمد خزاعی تهیه‌کننده فیلم، «امپراطور جهنم» در نسخه اولیه در ۱۵۰ دقیقه تولید شده بود ولی به دلیل برخی ملاحظات، حدود ۵۸ دقیقه از آن کم شده است.» با این تفاسیر می‌توان حدس زد، شناخت اهمیت «امپراطور جهنم» همچون « شکارچی شنبه» با گذر زمان مشخص خواهد شد و کلاس بازیگری نصیریان در این فیلم، در سال‌های بعد واکاوی شود.