توهین نكردیم؛ بازی كردیم!

سریال عاشقانه و درام «ممنوعه» به كارگردانی امیر پوركیان و تهیه‌كنندگی علی‌اكبر نجفی چند وقتی است در شبكه نمایش خانگی توزیع می‌شود. سریالی كه از همان ابتدا با حواشی بسیاری مواجه بود. در قسمت‌های ابتدایی آن در چند سكانس یك‌سری مسائل غیراخلاقی به نمایش گذاشته شد كه مورد انتقاد بسیاری از رسانه‌ها قرار گرفت. به همین دلیل انتشار و پخش این سریال معلق شد تا این‌كه بعد از حدود دو ماه تلاش، عوامل این سریال توانستند مجوز ادامه انتشار آن را بگیرند كه البته این توقیف موقت، با وجود تمام دوندگی‌ها و حواشی‌ای كه برای صاحبان سریال داشت، اما در نهایت به نفع سرمایه‌گذارانش تمام شد.

چرا كه رسانه‌ای شدن این توقیف موقت در پخش و خبرهای ضد و نقیض در اجازه برای پخش مجدد بسیاری از مخاطبان را درباره فیلم كنجكاو كرد تا به جمع مخاطبان این سریال بپیوندند و به عبارتی این توقیف موقت، تبلیغاتی رایگان برای ممنوعه شد. مخاطبان این سریال روز به روز افزایش پیدا كردند تا رسید به سكانس‌هایی از این سریال كه دوباره حاشیه تازه‌ای مثل ترویج نژادپرستی و توهین به قوم افغان و... را به راه انداخت.

در یكی از قسمت‌های فیلم، شخصی كه نقش یك كارگر افغانی را بازی می‌كند در چندین سكانس روی صحنه ظاهر می‌شود و مورد تمسخر و توهین دیگر بازیگران این سریال قرار می‌گیرد. مثلا در یكی از سكانس‌ها كه در آن خانواده بركه (نقش اول سریال) در حال اسباب‌كشی هستند و كارگری افغانستانی هم در جابه‌جایی و انتقال اسباب به آنها كمك می‌كند. بركه رو به مادرش، او را با عبارتی توصیف می‌كند كه پسندیده نیست.

در سكانس دیگری، بركه با فردی افغان در حال گرفتن عكس سلفی است. سپس در جمع دوستان و همكارانش ظاهر می‌شود و با قیافه جدی رو به همه می‌گوید: «من عاشق سامی (نقش اول سریال) نیستم، من یكی دیگه را دوست دارم و حرفش را با قاطعیت تكرار می‌كند تا حدی كه صحنه بسیار جدی می‌شود. بعد از آن برای تایید حرف‌هایش گوشی‌اش را در می‌آورد و عكس سلفی‌اش را با نشان می‌دهد كه موجب خنده دیگران می‌شود. یا سکانس دیگری که پدر برکه چشم پدر سامی را کور کرده و حالا پدر سامی برای رضایت ، تقاضا کرده برکه با کارگر افغانی که قیافه و شکل نا آراسته ای دارد ازدواج کند. در اصل حضور این کارگر افغانی در این صحنه مجازات شخصیت اصلی سریال یعنی برکه است. مجازاتی که طی آن قرار است برکه با یک مرد افغان ازدواج کند.

دلجویی نرم

این سكانس‌ها اخیرا در شبكه‌های اجتماعی دست به دست و به شدت حاشیه ساز شد. به قدری كه صفحه رسمی سریال «ممنوعه» در اینستاگرام مجبور شد واكنش نشان داده و فضا را قدری تلطیف كند. روابط عمومی این مجموعه در متن چنین نوشته بود: «برای ما در «ممنوعه» مساله پیچیده‌ای نیست كه هر بار به‌دلیل دشمنی، اختلاف سلیقه یا عدم علاقه برچسبی را بپذیریم، ولی در كل نقد شدن را دوست داریم و بی‌شك روی نظرات شما دقت خواهیم كرد، اما این‌كه عده‌ای این‌بار به بهانه دوست و بازیگر محترم فیلم‌مان كه از دیار افغانستان است حمله را از سر بگیرند برایمان نپذیرفتنی است؛ چرا كه دیالوگ زاده نقش است و نقش متعلق به دنیای سریال.

هر نقشی بدی و خوبی دارد. دعواكننده و دعوا شونده دارد. ممكن است نقشی دزد باشد دیگری قاضی؟ آیا این توهین یا تعریف از آن زاد و بوم است؟ امتیاز گرفتن یا امتیاز دادن به آن جغرافیاست؟ نگاه كلی‌گویی و كلی بینی را از تفكرمان حذف كنیم. نقد كنیم، اما كرامت انسانی افراد را زیر سوال نبریم و نقش‌ها را با واقعیت‌ها تركیب نكنیم.

دست از قضاوت برداریم و اجازه بدهیم داستان خودش را به شما معرفی كند. افغانستانی‌ها دوستان اهل صلح و آرام ما هستند. ادبیاتشان لطیف است و خودشان شریف. از رقیبان و دشمنانمان خواهش می‌كنیم این‌بار با این بهانه ما را امتحان نكنند و در آخر دلجویی می‌كنیم از تمام دوستان «افغانستانی» اگر ناراحت شده‌اند.»

شفاف‌سازی برکه

الهه حصاری، بازیگر نقش «بركه» درباره این حواشی و در توضیح این سكانس‌ها به جام‌جم می‌گوید: من از صفر تا صد سكانس‌هایی كه شبهه برانگیز بوده را شخصا حضور داشتم و در جریان كامل چند و چون آنها بودم. در جامعه ما مصطلح است كه می‌گویند «نادانسته قضاوت نكنید» و همه ظاهرا خیلی به این جمله ایمان دارند، اما نمی‌دانم چرا موقع عمل كه می‌رسد به آن پایبند نیستند.

او به واكنش كارگردان این سریال و بحثی كه با بعضی منتقدان درباره این حاشیه‌ها داشته اشاره می‌كند و می‌گوید: كارگردان ممنوعه امیر پوركیان در اینستاگرامش با یكی از مردمان شریف افغان كه به این سكانس‌ها معترض بود، گفت‌وگوی زنده‌ای ترتیب داد و آن‌قدر توضیح دادند و شفاف سازی كردند كه نزدیك بود پایان داستان هم لو برود. من به شخصه خودم را در شرایط و جایگاهی نمی‌بینم كه بخواهم درباره این موضوع اظهارنظر كنم و صرفا به این جمله بسنده می‌كنم كه به هیچ وجه نژادپرستی یا توهین به قومیت خاصی در پس زمینه هیچ سكانسی از ممنوعه مطرح نبوده و ما مشغول بازی در یك داستان بودیم. داستانی كه اشكال گوناگونش را در زندگی پیرامون مان می‌توانیم ببینیم.

 سكانس‌هایی كه امروز دغدغه بعضی‌ها شده در واقع نمایانگر نتیجه عملكرد خود بركه است. یعنی بركه مجبور است به‌دلیل عملكردش در زندگی ازدواجی ناخواسته را بپذیرد، كمااین‌كه حتی خودش هم در جایی می‌گویدمن باید تاوان اشتباهم را بدهم.

حصاری در بخش دیگری از اظهاراتش می‌گوید: هنوز كه هنوز است در سینمای آمریكا و اروپا فیلم‌هایی درباره برده‌داری یا تبعیض‌نژادی ساخته می‌شود.

چرا در آنجا كسی اعتراض نمی‌كند چرا در این باره فیلم می‌سازید وقتی دورانش سرآمده؟! چرا ما هر كاری می‌كنیم برچسبی روی آن زده می‌شود؟! برای تمام عوامل سازنده ممنوعه، تمام انسان‌ها در هر جایگاه و نژادی محترم هستند و من واقعا نمی‌دانم این حواشی ریشه در كجاها دارد!