در جست‌وجوی فریده اگرچه با اکران موفقش در گیشه هنر و تجربه سروصداهای زیادی به راه انداخت، اما بعد از انتخاب قریب‌الوقوعش به‌عنوان نماینده ایران در نودودومین دوره جوایز اسکار در بخش غیرانگلیسی‌زبان، همه را حیرت‌زده کرد. ظاهرا هیأت داوران از میان سه گزینه متری شش و نیم، قصر شیرین و در جست‌وجوی فریده درنهایت به چنین نتیجه‌ای رسیده‌اند و البته شنیده‌هایی وجود دارد از مسائل پشت پرده در روند انتخاب این فیلم و مثلا این‌که لج‌بازی نتیجه آن را رقم زده است. شیوه اطلاع‌رسانی و به‌ویژه زمان اعلام گزینه نهایی هیأت انتخاب اسکار، اهالی سینما و منتقدان آن را حسابی شوکه کرد، شاید به همین دلیل کمتر کسی حاضر است درباره این ماجرای گنگ و مشکوک صحبت کند. با تمام این حرف‌ها اما در جست‌وجوی فریده فیلم قابل قبولی است و بی‌شک یکی از آثار مهم سینمای مستند ایران در چند‌سال گذشته است. این فیلم به کارگردانی و تهیه‌کنندگی آزاده موسوی و کوروش عطایی سال٩٧ ساخته شد و در تمام طول اکران در گروه هنر و تجربه جزو پرطرفدارترین‌ها بود. در دی ماه سال ٩٧ هم فروش فیلم مرز صد‌میلیون تومان را رد کرد و به‌عنوان پرفروش‌ترین فیلم گروه هنر و تجربه شناخته شد؛ نکته‌ای که گویای میزان محبوبیت این فیلم مستند داستانی است. در این وادی، آن‌چه همگان را به حیرت واداشته، روشنی این مطلب است که در جست‌وجوی فریده، شانس چندانی در اسکار ندارد، چراکه در ٢٠سال گذشته هم هیچ مستند داستانی برنده بخش خارجی زبان اسکار نشده است.و این فیلم‌ها بخش مجزایی در اسکار دارند. البته منتقدان حوزه سینما در گفت‌وگو با «شهروند» هر کدام نگاه متفاوتی به ماجرا دارند و بیشتر از روند انتخاب نماینده اسکار در ایران انتقاد می‌کنند.
خسرو دهقان: «معتقدم که انتخاب بدی نیست، ضمن این‌که اشکالی هم ندارد که آدم به تریبون و ذائقه‌های جدید هم راه بدهد. وقتی می‌خواهیم برنده شویم، نباید دنبال این باشیم که آیا فیلم انتخابی خوب یا بد است، چون نمی‌خواهیم آن را تحلیل کنیم. بنابراین باید بپرسیم که آیا این فیلم با ذائقه اسکار جور درمی‌آید یا نه؟ تجربه هم نشان داده است که ذائقه اسکار به موضوعاتی ازجمله پرداختن به طبقات فرودست، وجود عنصر ملودرام، جنگ، تبعیض نژادی و قصه‌هایی مثل آن‌چه در فیلم اصغر فرهادی مطرح بود، نزدیک است. بنابراین معتقدم درون‌مایه فیلم در جست‌وجوی فریده به این ذائقه نزدیک است، ضمن این‌که باید کمی هم فضا را بشکنیم و بگذاریم آدم‌های جوان‌تر به این جشنواره‌ها بروند و به آنها هم مجال عرضه داده شود. در جست‌وجوی فریده هم فیلمی است که سروته دارد و شاید اگر من هم جزو هیأت انتخاب بودم، به این فیلم رأی می‌دادم.»
احمد طالبی نژاد| از این‌که یک فیلم مستند به‌عنوان نماینده اسکار انتخاب شده است، خوشحالم، اما ظاهرا بازی‌هایی در جریان بوده است که خوشایند نیست. سینمای ایران به نوعی گرفتار بازی‌های پشت‌پرده شده و انتخاب فیلم برگزیده اسکار هم از این بازی‌ها بی‌نصیب نمانده است. ظاهرا گروکشی میان اعضا برای انتخاب‌نشدن دو فیلم دیگر، در جریان این رأی‌گیری تاثیرگذار بوده است و اعضای هیأت درواقع برای از راه به در کردن رقیب به این فیلم رأی داده‌اند. اگر این‌طور باشد که بازی آنها، بازی کودکانه و سیاسی است، چون معتقدم هر دو فیلم متری شش و نیم و قصر شیرین به‌رغم این‌که فیلم‌های سیاسی هستند، انتخاب‌های بهتری بودند. اگر قرار بر انتخاب فیلم غیرمستند بود، متری شش و نیم انتخاب بهتری بود، چون انتخاب برای اسکار این‌طور نیست که بخواهیم فیلمی را انتخاب کنیم که حتما خوب باشد، بلکه باید موضوع آن‌طوری باشد که رأی‌دهندگان را متقاعد کند. به‌هرحال خاستگاه اسکار، جهان سرمایه‌داری است و اصلا مسائل هنری در آن تعیین‌کننده نیست.
علی بازل| روند انتخاب نماینده اسکار در کشور ما مشخص نیست، چون هر‌سال هیأتی آن را انتخاب می‌کند که با سال قبل متفاوت است؛ بنابراین انتخاب سلیقه‌ای و متفاوت است. به هرحال این قواعد بازی است اما در جست‌وجوی فریده انتخاب عجیبی بود به‌ویژه اگر به شنیده‌ها اکتفا کنیم. ظاهرا اعضای هیأت بین دو گزینه قصر شیرین و متری شش‌ونیم به نتیجه نرسیده‌اند و درنهایت گزینه سوم را بردند. به نظرم این اتفاق درستی نیست و باید درباره همان دوفیلم، به راهکار مناسبی می‌رسیدند. البته اینها همه شنیده‌هاست، درحالی که هیأت انتخاب هم باید در این‌باره توضیح بدهد. این انتقاد که می‌گویند چرا نتیجه زودتر از شهریور اعلام شد را قبول ندارم، همیشه که نباید نتایج داوری‌ها دیر اعلام شود. در کل شاید فیلم به فاکتورهایی که یک فیلم باید برای اسکار داشته باشد، نزدیک نیست، آن‌هم درشرایطی که موضوع دوفیلم قصرشیرین و متری شش‌ونیم موفقیت‌های جهانی داشته‌اند و به معیارها و موضوعات مطرح در اسکار نزدیک‌ترند.
علی مصلح: انتخاب نماینده برای اسکار در ایران بیشتر از این‌که تابع احتمال موفقیت فیلم‌ها باشد، مسأله‌ای داخلی است که به مناسبات سینمای ایران بستگی دارد. نه‌تنها فیلم در جست‌وجوی فریده بلکه هیچ‌کدام از ٩ فیلمی که اسمشان به‌عنوان گزینه در لیست این هیأت اعلام شده بود، شانس چندانی نداشتند. موضوع مخالفت و موافقت با نماینده‌شدن یک فیلم نیست، چون از اساس هیچ‌کدام از این ٨٠ فیلمی که در یکسال گذشته اکران شدند، شانس و شرایط اولیه برنده‌شدن و حضور در اسکار را نداشتند. به هرحال برنده‌شدن در بخش فیلم‌های خارجی زبان تابع شرایطی است و یکی از مهمترین آن ورود به این بخش، داشتن پخش‌کننده آمریکایی است تا فیلم به فهرست اولیه نامزدها و بعد فهرست نهایی آن راه پیدا کند. در کل من به این روند مشکوکم که خیلی سریع و مخفیانه گزینه نهایی اعلام شده است. البته در میان سه نامزد نهایی هم که اعلام شد قصر شیرین جایزه جشنواره شانگهای را برده است و متری شش‌ونیم هم در جشنواره ونیز به نمایش درخواهد آمد.
چه کسانی نماینده ایران برای اسکار٢٠٢٠ را انتخاب کردند؟
هیأت معرفی نماینده سینمای ایران برای جوایز اسکار متشکل از فرشته طائرپور، فاطمه معتمدآریا، ابوالحسن داودی، تورج منصوری، رسول صدرعاملی، امیر اثباتی، مرتضی رزاق‌کریمی، مهرزاد دانش و رائد فریدزاده، معاون بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی بود که در نیمه‌های شنبه شب پشت درهای بسته نشستند و دراین‌باره تصمیم‌گیری کردند. ظاهرا این نخستین بار است که در تاریخ سینمای ایران یک فیلم مستند در میان چند فیلم سینمایی به‌عنوان نماینده سینمای ایران معرفی می‌شود، آن هم در شرایطی که دو فیلم دیگر حضور بین‌المللی موفق‌تری داشته‌اند. در فهرست اولیه هم فیلم‌هایی چون مغزهای کوچک زنگ‌زده، بمب، یک عاشقانه، سرو زیر آب، آشغال‌های دوست‌داشتنی، قصر شیرین، در جست‌وجوی فریده، عرق سرد، متری شش و نیم، سرخ‌پوست و شبی که ماه کامل شد، قرار داشته‌اند.حالا نوبت نوید محمدزاده و حامد بهداد بود که به این انتخاب واکنش نشان دادند و هر کدام خواستار توضیح در این باره شدند.در جست‌وجوی فریده اگرچه با اکران موفقش در گیشه هنر و تجربه سروصداهای زیادی به راه انداخت، اما بعد از انتخاب قریب‌الوقوعش به‌عنوان نماینده ایران در نودودومین دوره جوایز اسکار در بخش غیرانگلیسی‌زبان، همه را حیرت‌زده کرد. ظاهرا هیأت داوران از میان سه گزینه متری شش و نیم، قصر شیرین و در جست‌وجوی فریده درنهایت به چنین نتیجه‌ای رسیده‌اند و البته شنیده‌هایی وجود دارد از مسائل پشت پرده در روند انتخاب این فیلم و مثلا این‌که لج‌بازی نتیجه آن را رقم زده است. شیوه اطلاع‌رسانی و به‌ویژه زمان اعلام گزینه نهایی هیأت انتخاب اسکار، اهالی سینما و منتقدان آن را حسابی شوکه کرد، شاید به همین دلیل کمتر کسی حاضر است درباره این ماجرای گنگ و مشکوک صحبت کند. با تمام این حرف‌ها اما در جست‌وجوی فریده فیلم قابل قبولی است و بی‌شک یکی از آثار مهم سینمای مستند ایران در چند‌سال گذشته است. این فیلم به کارگردانی و تهیه‌کنندگی آزاده موسوی و کوروش عطایی سال٩٧ ساخته شد و در تمام طول اکران در گروه هنر و تجربه جزو پرطرفدارترین‌ها بود. در دی ماه سال ٩٧ هم فروش فیلم مرز صد‌میلیون تومان را رد کرد و به‌عنوان پرفروش‌ترین فیلم گروه هنر و تجربه شناخته شد؛ نکته‌ای که گویای میزان محبوبیت این فیلم مستند داستانی است. در این وادی، آن‌چه همگان را به حیرت واداشته، روشنی این مطلب است که در جست‌وجوی فریده، شانس چندانی در اسکار ندارد، چراکه در ٢٠سال گذشته هم هیچ مستند داستانی برنده بخش خارجی زبان اسکار نشده است.و این فیلم‌ها بخش مجزایی در اسکار دارند. البته منتقدان حوزه سینما در گفت‌وگو با «شهروند» هر کدام نگاه متفاوتی به ماجرا دارند و بیشتر از روند انتخاب نماینده اسکار در ایران انتقاد می‌کنند.
خسرو دهقان: «معتقدم که انتخاب بدی نیست، ضمن این‌که اشکالی هم ندارد که آدم به تریبون و ذائقه‌های جدید هم راه بدهد. وقتی می‌خواهیم برنده شویم، نباید دنبال این باشیم که آیا فیلم انتخابی خوب یا بد است، چون نمی‌خواهیم آن را تحلیل کنیم. بنابراین باید بپرسیم که آیا این فیلم با ذائقه اسکار جور درمی‌آید یا نه؟ تجربه هم نشان داده است که ذائقه اسکار به موضوعاتی ازجمله پرداختن به طبقات فرودست، وجود عنصر ملودرام، جنگ، تبعیض نژادی و قصه‌هایی مثل آن‌چه در فیلم اصغر فرهادی مطرح بود، نزدیک است. بنابراین معتقدم درون‌مایه فیلم در جست‌وجوی فریده به این ذائقه نزدیک است، ضمن این‌که باید کمی هم فضا را بشکنیم و بگذاریم آدم‌های جوان‌تر به این جشنواره‌ها بروند و به آنها هم مجال عرضه داده شود. در جست‌وجوی فریده هم فیلمی است که سروته دارد و شاید اگر من هم جزو هیأت انتخاب بودم، به این فیلم رأی می‌دادم.»
احمد طالبی نژاد| از این‌که یک فیلم مستند به‌عنوان نماینده اسکار انتخاب شده است، خوشحالم، اما ظاهرا بازی‌هایی در جریان بوده است که خوشایند نیست. سینمای ایران به نوعی گرفتار بازی‌های پشت‌پرده شده و انتخاب فیلم برگزیده اسکار هم از این بازی‌ها بی‌نصیب نمانده است. ظاهرا گروکشی میان اعضا برای انتخاب‌نشدن دو فیلم دیگر، در جریان این رأی‌گیری تاثیرگذار بوده است و اعضای هیأت درواقع برای از راه به در کردن رقیب به این فیلم رأی داده‌اند. اگر این‌طور باشد که بازی آنها، بازی کودکانه و سیاسی است، چون معتقدم هر دو فیلم متری شش و نیم و قصر شیرین به‌رغم این‌که فیلم‌های سیاسی هستند، انتخاب‌های بهتری بودند. اگر قرار بر انتخاب فیلم غیرمستند بود، متری شش و نیم انتخاب بهتری بود، چون انتخاب برای اسکار این‌طور نیست که بخواهیم فیلمی را انتخاب کنیم که حتما خوب باشد، بلکه باید موضوع آن‌طوری باشد که رأی‌دهندگان را متقاعد کند. به‌هرحال خاستگاه اسکار، جهان سرمایه‌داری است و اصلا مسائل هنری در آن تعیین‌کننده نیست.
علی بازل| روند انتخاب نماینده اسکار در کشور ما مشخص نیست، چون هر‌سال هیأتی آن را انتخاب می‌کند که با سال قبل متفاوت است؛ بنابراین انتخاب سلیقه‌ای و متفاوت است. به هرحال این قواعد بازی است اما در جست‌وجوی فریده انتخاب عجیبی بود به‌ویژه اگر به شنیده‌ها اکتفا کنیم. ظاهرا اعضای هیأت بین دو گزینه قصر شیرین و متری شش‌ونیم به نتیجه نرسیده‌اند و درنهایت گزینه سوم را بردند. به نظرم این اتفاق درستی نیست و باید درباره همان دوفیلم، به راهکار مناسبی می‌رسیدند. البته اینها همه شنیده‌هاست، درحالی که هیأت انتخاب هم باید در این‌باره توضیح بدهد. این انتقاد که می‌گویند چرا نتیجه زودتر از شهریور اعلام شد را قبول ندارم، همیشه که نباید نتایج داوری‌ها دیر اعلام شود. در کل شاید فیلم به فاکتورهایی که یک فیلم باید برای اسکار داشته باشد، نزدیک نیست، آن‌هم درشرایطی که موضوع دوفیلم قصرشیرین و متری شش‌ونیم موفقیت‌های جهانی داشته‌اند و به معیارها و موضوعات مطرح در اسکار نزدیک‌ترند.
علی مصلح: انتخاب نماینده برای اسکار در ایران بیشتر از این‌که تابع احتمال موفقیت فیلم‌ها باشد، مسأله‌ای داخلی است که به مناسبات سینمای ایران بستگی دارد. نه‌تنها فیلم در جست‌وجوی فریده بلکه هیچ‌کدام از ٩ فیلمی که اسمشان به‌عنوان گزینه در لیست این هیأت اعلام شده بود، شانس چندانی نداشتند. موضوع مخالفت و موافقت با نماینده‌شدن یک فیلم نیست، چون از اساس هیچ‌کدام از این ٨٠ فیلمی که در یکسال گذشته اکران شدند، شانس و شرایط اولیه برنده‌شدن و حضور در اسکار را نداشتند. به هرحال برنده‌شدن در بخش فیلم‌های خارجی زبان تابع شرایطی است و یکی از مهمترین آن ورود به این بخش، داشتن پخش‌کننده آمریکایی است تا فیلم به فهرست اولیه نامزدها و بعد فهرست نهایی آن راه پیدا کند. در کل من به این روند مشکوکم که خیلی سریع و مخفیانه گزینه نهایی اعلام شده است. البته در میان سه نامزد نهایی هم که اعلام شد قصر شیرین جایزه جشنواره شانگهای را برده است و متری شش‌ونیم هم در جشنواره ونیز به نمایش درخواهد آمد.
چه کسانی نماینده ایران برای اسکار٢٠٢٠ را انتخاب کردند؟
هیأت معرفی نماینده سینمای ایران برای جوایز اسکار متشکل از فرشته طائرپور، فاطمه معتمدآریا، ابوالحسن داودی، تورج منصوری، رسول صدرعاملی، امیر اثباتی، مرتضی رزاق‌کریمی، مهرزاد دانش و رائد فریدزاده، معاون بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی بود که در نیمه‌های شنبه شب پشت درهای بسته نشستند و دراین‌باره تصمیم‌گیری کردند. ظاهرا این نخستین بار است که در تاریخ سینمای ایران یک فیلم مستند در میان چند فیلم سینمایی به‌عنوان نماینده سینمای ایران معرفی می‌شود، آن هم در شرایطی که دو فیلم دیگر حضور بین‌المللی موفق‌تری داشته‌اند. در فهرست اولیه هم فیلم‌هایی چون مغزهای کوچک زنگ‌زده، بمب، یک عاشقانه، سرو زیر آب، آشغال‌های دوست‌داشتنی، قصر شیرین، در جست‌وجوی فریده، عرق سرد، متری شش و نیم، سرخ‌پوست و شبی که ماه کامل شد، قرار داشته‌اند.حالا نوبت نوید محمدزاده و حامد بهداد بود که به این انتخاب واکنش نشان دادند و هر کدام خواستار توضیح در این باره شدند.
- 11
- 1
