این رویداد بین‌المللی در حالی از نوزدهم تا بیست و سوم آبان ماه در پردیس سینمایی ملت در حال برگزاری است که بعد از سی‌وپنج دوره برای اولین بار تماشای فیلم‌هایش رایگان نیست و بلیت‌ها از طریق سایت سینماتیکت به فروش رسیده است. این تغییر اگرچه با انتقاد فیلمسازان کوتاه حوزه تجربی و مستند همراه بوده اما طبق گفته برگزارکنندگان باعث ایجاد نظم در سالن‌های نمایش شده است.
شلوغ اما منظم
سید صادق موسوی مدیرعامل انجمن سینمای جوانان و دبیر جشنواره فیلم کوتاه تهران معتقد است با وجود بلیت فروشی این رویداد همچنان پرمخاطب اما بانظم است. او با اشاره به استقبال مخاطبان از بخش داستانی این جشنواره به «ایران» می‌گوید: «قیمت بلیت‌ها خیلی ناچیز و برای هر سئانس ۵ هزار تومان بود. ۲۴ ساعت قبل از آغاز جشنواره تمام بلیت‌های بخش داستانی فروخته شد و از روی اجبار هر روز از ساعت ۱۲ تا ۱۴:۳۰ در هر چهار سالن اکران فوق‌العاده خواهیم داشت.»
او اولین تجربه بلیت‌فروشی در این رویداد سینمایی را موفق ارزیابی می‌کند و معتقد است از این سنت در سال‌های آینده هم استقبال خواهد شد: «در همین چند روز اول جشنواره شاهد نظم و انضباط بیشتری نسبت به سال‌های قبل هستیم. هم سالن‌ها سرشار از تماشاگر است و مخاطبان همگی صندلی دارند و هم فضای آرام تر و حرفه‌ای‌تری برای برقراری ارتباط فرهنگی با هنرمندان و دیدن فیلم‌ها ایجاد شده است.» به‌گفته موسوی، افزایش تعداد داوران هیأت انتخاب بخش داستانی از ۵ نفر به ۱۰ نفر از دیگر تغییرات این دوره از جشنواره است و دلیل آن کثرت آثار ارسالی به این بخش بوده است. دبیر جشنواره فیلم کوتاه تهران ارزیابی کلی اعضای هیأت انتخاب از آثار این دوره از جشنواره را پیشرفت تکنیکی و فنی آثار عنوان کرده و در ادامه ابراز امیدواری می‌کند که در سال‌های آینده شاهد رشد فیلم‌ها به‌لحاظ قصه و فیلمنامه باشیم.
کاوه سجادی‌حسینی یکی از اعضای هیأت انتخاب بخش داستانی جشنواره هم بعد امیدوارکننده آثار این دوره را جذابیت‌های بصری و تکنیکال فیلم‌ها می‌داند. به گفته او، بازی خوب بازیگران، طراحی صحنه، طراحی لباس و توجه به جزئیات از نقاط قوت آثار این دوره از جشنواره است و پاشنه آشیل آنها فیلمنامه است. او درباره محتوا و مضمون غالب آثار به «ایران» می‌گوید: «اگر فیلم‌های کوتاه را آینه بدون سانسور پیرامونمان بدانیم فضای فیلم‌ها کمی تلخ و ناامیدکننده است. اغلب آثار به‌سمت وسوی خیانت، عشق‌های ممنوعه، طرد شدن و تنهایی و خشونت گرایش دارند که بخشی از این گرایش از تنهایی و افسردگی جمعی می‌آید و بخش دیگرش حاصل تأثیرناخودآگاهی است که از شبکه‌های ماهواره‌ای گرفتهاند.»
غایبان پر سروصدای جشنواره
اما این دوره از جشنواره فیلم کوتاه همچون تجربه دوره‌های گذشته نه صرفاً به‌خاطر حضورآثار قابل قبول بلکه به‌خاطر آثار بیرون مانده از این رویداد مورد توجه قرار گرفته است. اتفاقی که به‌گفته سید صادق موسوی چندان غیرمعمول هم نیست: «ما تابع قانون هستیم. نمایش هر فیلمی در جشنواره مستلزم دریافت پروانه نمایش از معاونت نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی است. سال گذشته ۱۷ اثر با مشکل مواجه شد که در نهایت با رایزنی و گفتوگو ۷ اثر مجوز گرفت و ۱۰ اثر از حضور در جشنواره باز ماند.
امسال هم از بین ۱۹۰ اثری که معرفی کردیم تنها یک فیلم مجوز نگرفت و جایش در جدول برنامه نمایش خالی است». مقصود موسوی از تنها فیلمی که به‌دلیل صادر نشدن مجوز نمایش از جشنواره کنار گذاشته شده فیلم کوتاه «رآی» ساخته سپیده برنجی است.
فیلمساز جوان «رآی» یک روز پیش از آغاز جشنواره با انتشار پستی در صفحه اینستاگرامش از کنار گذاشتن فیلمش از جشنواره با وجود ایجاد پروفایل فروش‌اش در سینماتیکت خبر داد و دلیل این کار را ایرادی عنوان کرد که به پوشش کودکان فیلم گرفتهاند و از او شناسنامه خواسته‌اند تا مشخص شود که دختران خردسال به سن تکلیف نرسیده‌اند. در پی این اتفاق کریم لک‌زاده که قرار بود فیلم‌هایش در بخش مرور جشنواره پخش شود در حرکتی اعتراضی اجازه مرور آثارش را نداد. دبیر جشنواره فیلم کوتاه تهران در پاسخ به این سؤال که چقدر برای رفع مشکل این فیلم تلاش شده می‌گوید: «ما فیلم را انتخاب کردیم و فرض را هم بر صحت ادعای کارگردان گذاشتیم اما در مجموع شرایطی پیش آمد که فعلاً نتوانسته پروانه نمایش اخذ کند.»
حذف شدگان صاحب رأی
اما با آغاز جشنواره، لیست معترضان جامانده از جشنواره بلندتر شد. آزاده موسوی سازنده مستند «در جست‌وجوی فریده» - نماینده سینمای ایران در اسکار امسال- دیگر فیلمسازی بود که در فضای اینستاگرام از حذف فیلم کوتاهش خبر داد. او در این باره نوشت: «فیلم کوتاه «ملاقات» با رأی قاطع هیأت انتخاب برای شرکت در جشنواره فیلم کوتاه تهران برگزیده شده بود اما به دلایل نامشخص توسط مسئولان ذی‌ربط از این جشنواره کنار گذاشته شد» کاوه سجادی حسینی در گفت‌وگویش با «ایران» علاوه بر «رآی» و «ملاقات» از «آیسان» مهرشاد خردمندی به‌عنوان سومین فیلم کنار گذاشته از جشنواره نام می‌برد؛ فیلم‌هایی که در لیست هیأت انتخاب بخش داستانی بوده اما به جشنواره راه پیدا نکرده است. او می‌گوید: «مشکل «رآی» مسأله حجاب بود.
مسأله «ملاقات» تم سیاسی‌اش و «آیسان» هم احتمالاً به خاطر جنبه‌های اروتیک دچار مشکل شده.» این عضو هیأت انتخاب بخش داستانی جشنواره فیلم کوتاه در ادامه از وجوه مثبت این آثار می‌گوید: «رآی» از معدود فیلم‌های امیدبخش جشنواره بود و یکی از انسانی‌ترین فیلم هایی که گفتوگو را پیشنهاد می‌دهد.
جالب اینکه موضوع فیلم در منافات با حذف است اما خودش قربانی همین مسأله شد» او «آیسان» را نیز یکی از آثار شاخص منتخب هیأت داوران می‌داند و در دفاع از این فیلم می‌گوید: «کارگردان به خاطر موضوع و موقعیت قصه ناگزیر است که یک چیزهایی را نشان بدهد. وقتی می‌خواهیم انسان بدی را نشان بدهیم باید بدی را نشان دهیم» کاوه سجادی حسینی درباره «ملاقات» هم می‌گوید به ضرس قاطع یکی از بهترین فیلم‌هایی است که در سال اخیر دیده: «ملاقات» یکدست و بدون شعار است. یک فیلم واقعی است و نباید از واقعیت‌ها فرار کرد. پرداختن به برخی موضوعات به خاطر واهمه و زنگ خطری که ایجاد می‌کند مثبت است. اطمینان دارم برای این فیلم کوتاه هم همچون «در جست‌وجوی فریده» اتفاقات خوبی خواهد افتاد»، سید صادق موسوی اما در واکنش به تعداد فیلم‌های حذف شده این دوره از جشنواره می‌گوید که «ملاک آن چیزی است که به‌عنوان فهرست آثار راه یافته منتشر کردیم. از این فهرست فقط یک فیلم (رآی) بود که امکان نمایش در جشنواره را نیافت»
گریزی از تن دادن به قانون نداریم
همانطور که دبیر جشنواره فیلم کوتاه می‌گوید اقتصاد فیلم کوتاه اقتصاد پویایی نیست و هنرمندان با این امید فیلمهایشان را تولید می کنند که در جشنواره‌های داخلی یا خارجی دیده شوند. کاوه سجادی حسینی در پاسخ به این سؤال که تا چه میزان می‌شد فرصت دیده شدن این فیلم‌ها را ایجاد کرد می‌گوید: «نمی خواهم از سانسور دفاع کنم چون از این اتفاق ناراحت هستم. این سه فیلم می‌توانستند فیلم‌های مطرح جشنواره باشند ولی همه کشورها یک عرف و قانونی برای فیلمنامه‌هایشان دارند. وقتی قبول کردیم در یک رقابت شرکت کنیم باید همه قواعد بازی را بپذیریم و سلیقه و نقطه نگاه جشنواره به پیرامونش را مدنظر قرار دهیم.» او البته در ادامه تأکید می‌کند که این سانسور نباید موجب سانسور فیلم‌های حاضر در جشنواره باشد: «فیلم‌های خوبی هم در جشنواره وجود دارد که توانستند یا سانسور را دور بزنند یا اصلاً وارد خطوط قرمز نشوند.
با سانسور (فیلم‌های حذف شده) موجب سانسور و زیر سؤال رفتن فیلم‌های حاضر در جشنواره نشویم» این عضو هیأت انتخاب همچنین به تلاش‌های دبیر جشنواره برای برطرف کردن مشکل نمایش فیلم‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: «خیلی از فیلم‌ها می‌توانستند با سهل‌انگاری و بی‌تفاوتی دبیر و دست اندرکاران از رقابت باز بمانند ولی من شاهد بودم که تلاش‌های آقای آرش رصافی و آقای صادق موسوی باعث شد تعداد فیلم‌های بیرون مانده از دایره رقابت بیش از این نباشد.»
غرزدن یا جر زدن
آزاده موسوی کارگردان فیلم «ملاقات» معتقد است اگر چه کنار گذاشتن «ملاقات» از رقابت در جشنواره فیلم کوتاه به خودی خود اتفاقی تلخ و آزاردهنده است اما آنچه این حذف شدن را توهین‌آمیز می‌کند عدم ارائه توضیحات از سوی مدیران مربوطه است. او به «ایران» می‌گوید: «بخش زیادی از ناراحتی من این است که دلیل کنار گذاشتن فیلم را نمی‌فهمم. اینکه توضیحی درباره حذف فیلم اعلام نمی‌شود را توهین‌آمیز می‌دانم. طبق اطلاعات من، فیلم همه رأی هیأت انتخاب را گرفته اما به لیست نهایی راه پیدا نکرده! باید توضیح داده شود که علت این اتفاق و حذف چیست. اگر در فیلم چیز بدی وجود دارد باید توضیح بدهند تا بدانیم مشکل فیلم چیست و آن را تکرار نکنیم.» پاسخ دبیر جشنواره فیلم کوتاه تهران به چرایی عدم ارائه توضیحات به صاحبان فیلم‌های حذف شده این عبارات است: «بیش از ۱۵۰۰ فیلم به جشنواره راه پیدا نکرده‌اند. ما به هیچ‌کدام توضیح نمی‌دهیم که دلیلش چه بوده است. هر کس که در جشنواره شرکت کرده یعنی قواعدش را پذیرفته است. وقتی فیلمش را به دبیرخانه ارسال کرده باید تابع قوانین و آیین‌نامه جشنواره باشد.»
نرگس عاشوری
- 10
- 7
