کمدین های سینمای ایران آب می روند!

درگذشت جری لوئیس کمدین مطرح آمریکایی که تا آخرین روزهای عمر به این ژانر وفادار باقی ماند، بهانه ای شد تا رجوعی داشته باشیم به کمدین های ایرانی و مشکلی که آرام آرام در حال رونمایی است. اینکه کمدین های سرشناس سینما و تلویزیون کشورمان یا اغلب کم کار شده اند و یا در روندی خفیف با دوری از کمدی، به سوی تغییر کارکرد از یک کمدین به بازیگر درام های جدی حرکت می کنند. خطری که بزودی عرصه را برای ساخت فیلم های کمدی بازیگر محور تنگ می کند و این انحصار قطعاً به مذاق سینماروها نیز خوش نخواهد آمد. برخلاف نمونه های مشابه در سینمای جهان که کمدین ها در حوزه خود تثبیت شده اند و در صورت پذیرش فیلمنامه ای در سبک های دیگر فیلمسازی، باز به عرصه مورد علاقه خود بازمی گردند. جیم کری، آدام سندلر، ادی مورفی و… از جمله این چهره ها هستند.

رضا عطاران یکه تازی می کند

رضا عطاران تنها کمدین پرفروش این سالهای گیشه سینمای ایران در هفت فیلم از ۳۸ فیلمی که بازی کرده نقش جدی داشته است. تازه در همین نقش های جدی او هم گاه مایه های کمیک قابل تشخیص است. با این حال عطاران همیشه در نقش های کمدی اش درخشیده است و میزان استقبال تماشاگران از فیلم های طنز او نیز ثابت کرده در این ژانر بیشتر مقبول سینماروهاست.

عطاران بی اغراق امروز کمدین یکه تاز گیشه است. فیلم های این بازیگر پرمخاطب سینمای ایران فقط در سال گذشته بیش از ۵/۸ میلیون نفر را جذب گیشه کرد. عطاران امروز به جایگاهی رسیده که گیشه را تضمین می کند و قدرت خنداندن تماشاگرانش را حتی در مواجهه با فیلمنامه های ضعیف دارد؛ شاهد این ادعا فیلم پرفروش سال گذشته سینماها یعنی «من سالوادور نیستم» است. عطاران گریزی هم از کمدین بودن خود ندارد و در این ژانر شناخته و تثبیت شده است. او امسال با «نهنگ عنبر۲، سلکشن اِ رویا»، به فروشی بیش از بیست میلیارد تومان دست یافت تا رکورد پرفروش ترین فیلم تاریخ سینمای ایران را در کارنامه خود داشته باشد.

عطاران تنها کمدینی هم هست که فیلم هایش در ژانر طنز، بویی از روند نزولی فروش نبرده اند و اغلب بیش از سه- چهار میلیارد می فروشند.

جواد عزتی، تازه نفس خوش اقبال

محبوبیت جواد عزتی به عنوان یک کمدین اگر چه از تلویزیون و سریال به عالم سینما راه یافت. طولی نکشید که بعد از ۱۰ فیلم، عزتی توانست در سینما جای پای خود را محکم کند. او در میان سالهای ۸۷ تا ۹۲ در ۱۰ فیلم بازی کرد که برخی از آنها حتی کمدی هم نبودند؛ «همه چیز برای فروش»، «آفریقا» و «ساکن طبقه وسط». عزتی اما در سال ۹۳ با «در مدت معلوم» شگفتی ساز شد و در سال ۹۴ حدود چهار میلیارد فروخت. رقمی که او را در مقام یک کمدین قابل اطمینان به دفاتر سینمایی شناساند تا با «زاپاس» این اعتماد را به خوبی پاسخ دهد و امسال هم با «اکسیدان» مسیر صعودی خود را طی کند. عزتی تلفیقی از کمدی و جدی را در بازی خود دارد که همین تناقض وجهی جذاب به بازی او می بخشد. عزتی در عین حال در رجوع به فیلم های جدی مانند «هفت معکوس» با درخشش در فیلمی مثل «ماجرای نیمروز»، ابایی از کمدین ماندن ندارد و می توان روی این مشخصه او و پولسازی اش برای سینمای ایران امید بست. به ویژه وقتی بدانیم از او فیلم «هزارپا» در کنار رضا عطاران در ژانر کمدی بزودی آماده اکران خواهد شد.

مهران مدیری، کمدی در اولویتش نیست؟!

مهران مدیری که سالهاست در تلویزیون و شبکه نمایش خانگی با کمدی هایش در اوج قرار دارد، امروز در اکران نخستین فیلم سینمایی اش، علقه های پررنگی را برای امتداد فعالیت در عرصه درام های جدی به رخ می کشد. مدیری در طنز سیاه «ساعت پنج عصر» روی گونه ای از کمدی تکیه کرده که نمونه آن یا در سینمای ایران دیده نشده یا دست کم به چشم نیامده است. «ساعت پنج عصر» بیش از آنکه صرفاً یک کمدی تلقی شود، درامی تلخ با مایه های شیطنت آمیز کمیک است که رنگ و بوی نقادانه دارند. مدیری البته با «دورهمی» در تلویزیون همچنان بر مدار سلیقه اغلب طرفدارانش گام بر می دارد، ولی شاید نتوان در فعالیت های آینده سینمایی او به کمدی ساختن امید بست. مدیری دلبستگی هایش در سینما را در ژانری غیر از طنز جست و جو می کند، ولی شاید فروش قابل قبول فیلم روی پرده او که در کمتر از یک ماه از مرز هفت میلیارد تومان گذشته، عامل و مشوقی باشد تا به این ژانر وفادار بماند و کمدی خلق کند.

کمدین هایی که کمرنگ شدند

اکبر عبدی در صدر کمدین هایی قرار دارد که در چند سال گذشته به تبع فیلمنامه هایی که می پذیرد، جایگاه گذشته خود را به عنوان کمدینی محبوب و خلاق از دست رفته می بیند. عبدی در دهه نود تنها به مدد «رسوایی یک» و «خوابم می آد» طعم فروش های بالا را چشید که در ارزیابی این دو فیلم هم می توان دریافت گیشه داغ آنها چندان هم متأثر از حضور وی نبود. از عبدی سال گذشته دو فیلم «چهار اصفهانی در بغداد» و «رسوایی ۲» اکران شد که فروش در حد انتظاری نداشتند. اگر فیلمنامه نویسان فکری به حال عبدی نکنند، او دیگر مهره قابل اعتمادی برای گیشه نخواهد بود. ضمن اینکه خودش هم باید نگاه جدی تری به بازیگری داشته باشد. در صورتی که عبدی سالها با اقتدار صدرنشین فهرست کمدین های سینمای ایران بوده است.

فتحعلی اویسی از تغییر کارکردش در تلویزیون با سریال های مهدی مظلومی به یک کمدین، تلاش کرد این توفیق را در سینما هم پی بگیرد. این تصمیم در مواردی همچون «مومیایی ۳» یا جواب داده، ولی اویسی هم نتوانسته در سینما توفیق تلویزیون را تجدید کند. «بازگشت لوک خوش شانس» در دو سال قبل، یک شکست تمام عیار برای او بود.

امین حیایی هم که سال ها پرفروش ترین فیلم های کمدی را روی پرده داشت، امسال با «سه بیگانه» نفروخت. حیایی جدا از حاشیه های سیاسی که گریبانگیر برخی انتخاب های سینمایی اش شد، نتوانسته چندان در حوزه کمدی موفق باشد. حتی فروش خوب «ناردون» در سال گذشته یا فروش دو میلیاردی «سه بیگانه» هم امکان این را ایجاد نمی کند تا در آینده به گیشه کمدی های او امیدوار بود.