فیلم ایرانی در کانون تحسین جهانیان

فیلم سینمایی «بدون تاریخ، ‌بدون امضا» ساخته وحید جلیلوند در هفتادوچهارمین دوره جشنواره فیلم ونیز به نمایش درآمد و تحسین بسیاری از تماشاگران و منتقدان را برانگیخت. جشنواره فیلم ونیز قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی دنیا و یکی از بزرگ‌ترین جشنواره‌های سینمایی جهان به‌شمار می‌آید. فیلم «بدون تاریخ»، «بدون امضا» در بخش افق این جشنواره و خارج از بخش اصلی یا رسمی جشنواره حضور دارد که این بخش اختصاص به فیلم‌هایی از گرایش‌های جدید دنیای سینما بدون توجه به ژانر یا مدت زمان آنها دارد. آثاری که سعی کرده‌اند هنر سینما را دوباره تعریف کنند در این بخش نمایش داده می‌شوند.

این بخش پذیرای تمام آثار از فیلم‌های بلند، نیمه‌بلند و کوتاه است و حداکثر ۲۱ فیلم را به‌صورت رقابتی و غیر رقابتی شامل می‌شود. روز گذشته و پس از نمایش این فیلم ایرانی منتقدان این اثر را تحسین کردند و دو نشریه مشهور درباره آن مطلب نوشتند. بازی نوید محمدزاده در این فیلم بیش از هر چیز دیگری مورد توجه منتقدان دو نشریه معتبر ورایتی و هالیوود ریپورتر قرار گرفته است. این فیلم در سی و پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر روی پرده رفت و هم توانست نظر منتقدان و تماشاگران را جلب کند و هم در چند رشته نامزد دریافت جایزه شود که در نهایت در سه رشته بهترین صداگذاری، بهترین کارگردانی و بهترین بازیگرنقش مکمل مرد جایزه گرفت.

نکته قابل توجه این است که «بای» نوید محمد زاده در ونیز هم مورد توجه قرار گرفته و تحسین شده است. جلیلوند در گفت‌وگویی با نشریه روزانه این جشنواره مهم سینمایی جهان که همزمان با اکران فیلم منتشر شد، گفت: «این فیلم قطعا متاثر از جنونِ حافظ است.» داستان این فیلم درباره شخصیتی به نام کاوه نریمان یکی از پزشکانِ پزشکی قانونی است که در محل کارش با جسدی مواجه می‌شود که وی را پیش از این می‌شناخته است. در این فیلم نوید محمدزاده، امیر آقایی و هدیه تهرانی بازیگران نقش اصلی هستند و فیلم‌نامه را علی زرنگار و وحید جلیلوند به‌صورت مشترک نوشته‌اند و تهیه‌کنندگی فیلم هم بر عهده علی جلیلوند بوده است.

ورایتی: درام ایرانی خوش ساخت

در همین رابطه روز گذشته ورایتی در یادداشتی درباره فیلم «بدون تاریخ، بدون امضا» که یک روز پس از اکران فیلم در جشنواره منتشر شد، نوشت: «بدون تاریخ، بدون امضا» یک درام ایرانی خوش‌ساخت با نقش‌آفرینی‌های فوق‌العاده است و با وجود چند حفره داستانی، تا پایان خوب پیش می‌رود. یک پزشک قانونی به شدت درگیر وسواس ذهنی می‌شود؛ چون فکر می‌کند ممکن است باعث مرگ یک کودک شده باشد. این فیلم که از ساخته قبلی کارگردانش وحید جلیلوند ساختار دقیق‌تر و حساب‌شده‌تری دارد، به اکتشاف در پاسخ به پرسش‌هایی در مورد گناهکار بودن و مسوولیت‌پذیر بودن در میان دسته‌ای از مردم می‌پردازد که همیشه در لبه قانون زندگی می‌کنند.

یک نقش‌آفرینی تمام‌عیار از نوید محمدزاده که در فیلم «ناهید» هم توانست در جشنواره فیلم فجر جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل را کسب کند، در فیلم «بدون تاریخ، بدون امضا» دیده می‌شود و هسته احساسی‌ فیلم را شکل می‌دهد. جایگاهی که این فیلم توانسته در فستیوال ونیز به دست بیاورد، در کنار جایزه‌ای که جلیلوند در جشنواره فجر به عنوان بهترین کارگردان کسب کرد، می‌توانند باعث شود فستیوال‌های دیگر هم جذب این فیلم بشوند. داستان فیلم از جایی شکل می‌گیرد که دکتر کاوه نریمان (امیر آقایی) که شب به سمت خانه‌اش رانندگی می‌کند، توسط یک راننده بی‌احتیاط از جاده منحرف می‌شود و به یک موتوری می‌زند. مسافران این موتور یعنی موسی (محمدزاده)، همسرش لیلا (زکیه بهبهانی) آسیب‌ جدی نمی‌بینند؛ اما ممکن است ضربه‌ای آرام به سر امیرعلی ۸ ساله وارد شده باشد.

این نشریه در ادامه مطلب نوشته است: نریمان که به خاطر تمام شدن بیمه‌اش نمی‌خواهد به پلیس زنگ بزند، پیشنهاد می‌دهد خانواده را به بیمارستان ببرد؛ اما موسی قبول نمی‌کند. چند روز بعد، نریمان نام امیرعلی را در میان مردگانی که به محل کار او آورده شده‌اند، می‌شنود. مشخص می‌شود پسر مسمومیت غذایی حاد داشته و همین دلیل مرگ او بوده است. وقتی این مساله را به والدینش می‌گوید، آنها متوجه می‌شوند که احتمالا این به خاطر مرغی بوده که موسی از یک کارخانه خریده است. این حس گناه باعث می‌شود او کنترل خود را از دست بدهد و در بهترین صحنه فیلم، به کارخانه می‌رود تا با خشم با کسی مواجه شود که مرغ را به او فروخته است.

در عین حال، نریمان هم با حس گناه خود دست‌وپنجه نرم می‌کند و با وجود اینکه می‌داند در نهایت مسمومیت دلیل مرگ پسر بوده، دلیل فوری‌ترش گردن شکسته او از این سانحه بوده است. جذبه احساسی تمام شخصیت‌ها طی بحران‌هایی که پشت سر می‌گذارند قابل لمس است، مخصوصا اندوه پر از خشم لیلا و درد له‌کننده موسی. هر چهار بازیگر اصلی فیلم درجه یک هستند؛ اما محمدزاده است که با صحنه کارخانه مرغ بهترین نقش‌آفرینی را به نمایش می‌گذارد و مونولوگ درمانده‌اش یک کیفیت حماسی شکسپیری به خود می‌گیرد.

هالیوودریپورتر: یک بازیگر همه فن حریف

از سویی دیگر نشریه معتبر هالیوود ریپورتر نیز در مروری بر فیلم «بدون تاریخ، بدون امضا»، که همزمان با نقد نشریه ورایتی منتشر شد، اثر تازه وحید جلیلوند را تریلری روانشناسانه با فیلمبرداری زیبا توصیف کرده است که به سنت فیلم‌هایی چون «جدایی نادر از سیمین» تقابل قشر ضعیف و مرفه جامعه را هدف می‌گیرد. دبورا یانگ، منتقد سرشناس در ادامه از نوید محمدزاده به‌عنوان بازیگری همه‌فن حریف و منعطف یاد کرده است که پس از فیلم «عصبانی نیستم» در نقش شخصیت پدری تندخو و تحت تاثیر غمی عمیق ظاهر می‌شود.

در انتهای مرور هالیوود ریپورتر بر فیلم آمده است: «فیلم لذتی بصری است، با فیلمبرداری پرظرافت و زیبا با تصاویر تقریبا سیاه‌وسفید که با ردپاهای ضعیفی از رنگ نمایان می‌شوند. طراحی صحنه و لباس محسن نصراللهی در خلق شخصیت‌ها و آماده کردن زمینه برای شکل گرفتن داستان؛ در هماهنگی با موسیقی پیمان یزدانیان، تاثیر بسزایی داشته است.» به نظر منتقد سینمایی نشریه تنها نقطه ضعف فیلم در نگاه تماشاگران غربی فیلم‌نامه‌ گیج‌کننده آن است که روی فرهنگ و سنت‌های بومی بنا شده است.