حال‌وهوای این روزهای شبکه نمایش خانگی همزمان با توزیع سری سوم سریال شهرزاد

بعد از یکی دو روز تاخیر گفته شده نخستين قسمت از سومین سری سریال شهرزاد در شبکه نمایش خانگی توزیع خواهد شد. اتفاقی کاملا نوظهور و منحصربه‌فرد در شبکه نمایش خانگی که مخاطبان را عادت داده بود به سریال‌های پرحاشیه پردردسری که از همان آغازین قسمت‌ها با هزاران وعده و وعید شروع می‌کردند، در قسمت‌های میانی جر و بحث‌ها و دعواها و سهم‌خواهی‌ها آغاز می‌شد و در آخر راه هم نیمه‌تمام می‌ماندند.

این روند را اما شهرزاد در هم شکست و نه‌تنها خودش اکنون به سری سوم رسیده که به‌عنوان یک سرمشق موفق باعث شده است كه نقشه راهی نیز در اختیار سریال‌هایی مانند عاشقانه و... قرار گیرد. درواقع بعد از این‌که شبکه نمایش خانگی با شهرزاد مجددا احیا شد، خیلی از سینماگران به بهانه بی‌پولی تلویزیون، ممیزی یا حتی فروش بیشتر در صف ساخت سریال برای این شبکه قرار گرفتند؛ اما این‌که آیا فرجام شهرزاد در انتظار آنان خواهد بود یا نه پرسشی است که گذشت زمان به آن پاسخ خواهد داد.

چرا شهرزاد؟

شهرزاد دلایل زیادی برای موفق‌شدن داشت و دارد. این سریال با جمع‌آوری شماری از بهترین‌های حرفه نمایش کاری کرد که بشود به جرأت آن را سزاوار عنوان بهترین سریال بیست‌ سال اخیر دانست. کارگردانی چون حسن فتحی که هر قدر در سینما سردرگم است، اما در جعبه کوچک راه و رسم برقراری ارتباط را با تماشاگران می‌داند. نویسنده‌ای چون نغمه ثمینی که از همان ابتدا با توپ پر آمد، با یک طرح فیلمنامه پر و پیمان سرشار از ماجرا و البته شخصیت‌های به یاد ماندنی و جذاب و بازیگرانی اغلب درجه یک که برخی چون علی نصیریان، ترانه علیدوستی، شهاب حسینی، رضا کیانیان و چند نفر دیگر که نام‌شان حتی در مدیوم بالقوه معتبرتر سینما نیز خود به تنهایی برای اعتباردادن به یک فیلم کافی بود؛ با چنین شرایطی شهرزاد آمد و ماند و حالا به سری سوم نیز رسیده است.

ادامه مسیر

وقتی قرار می‌شود سری سوم یک سریال توزیع شود، طبیعی است این پرسش در اذهان به وجود‌ آید که آیا ادامه این راه نیز مثل قسمت‌های قبلی موفقیت‌بار خواهد بود؟ اگر به چند ماه عقب‌تر بازکردیم، می‌بینیم این پرسش تکراری در آغاز سری دوم این سریال هم طرح شده بود. حقیقت این است که آن زمان تردیدها درباره ادامه مسیر شهرزاد بسیار بیشتر از امروز بود که قرار است سری سومش را ببینیم. آن روزها می‌گفتند سریال بدون یکی از بهترین و جذاب‌ترین شخصیت‌هایش به احتمال فراوان زمین خواهد خورد.

در حقیقت حال‌وهوای فصل دوم شهرزاد چیزی جز شکست را ایجاب نمی‌کرد. قرار بود ماجرای فصل دوم بعد از مرگ بزرگ آقا شروع شود و همه چیز به قباد می‌رسد؛ اما قدرت گرفتن قباد به مذاق خیلی از نزدیکان بزرگ‌آقا خوش نمی‌آید و آنها برای گرفتن قدرت از قباد تلاش می‌کنند. یعنی که کشمکش برای حفظ یا گرفتن قدرت بخشی از قصه فصل دوم است. این باعث می‌شد کار دشواری در انتظار شهرزاد باشد اما به هر شکل ممکن حسن فتحی و گروهش این پیچ را پشت سر گذاشتند که بخشی از آن به دلیل اضافه‌شدن چند بازیگر جدید محبوب و پرطرفدار حرفه‌ای مثل امیر جعفری، رویا نونهالی و رضا کیانیان بود. با این اوصاف فراموش نباید کرد که در قیاس با سری اول کار نقدهای منفی بشدت زیاد شده بود و فروش شهرزاد هم افتی محسوس را نشان می‌داد.

سری سوم

سیدمحمد امامی، تهیه‌کننده شهرزاد خود به این نیاز آگاه بود که در یکی از گفت‌وگوهایش در آغازین روزهای اتمام پخش سری دوم وعده داد شهرزاد ٣ با داستانی عاشقانه‌تر بازخواهد گشت. این تهیه‌کننده که بین سری اول و دوم سریال با بازداشتش بر سر مسائل مالی شهرزاد را با حواشی بنیان‌برکنی مواجه ساخته بود، در این مورد گفت: فصل سوم به لحاظ داستانی همانی است که مردم دوست دارند؛ درواقع تم عاشقانه به فضای کلی سریال بازمی‌گردد.

امامی همچنین مخالف افت سری دوم سریال نیز بود: به ‌هر حال بعضی‌ها از کار خوششان آمده، بعضی‌ها هم دلشان می‌خواسته اتفاق دیگری بیفتد اما نیفتاده است. باید بگویم ترکیبی از نظرات درست مخاطبان را با همراهی تیم نویسنده‌ها  در فصل سوم می‌بینیم.  امامی نگاهی امیدوارانه به سری سوم دارد و می‌گوید: از داستان شهرزاد می‌دانستم که مردم با آن ارتباط برقرار می‌کنند، ولی از ته دل می‌گویم که فکرش را نمی‌کردم مردم در سراسر دنیا تا این اندازه با سریال ارتباط بگیرند. خیلی‌ها می‌گفتند فیلم و سریال ایرانی بعد از انقلاب را دنبال نمی‌کرده‌اند، اما حالا برای شهرزاد روزشماری و قسمت جدید را پیگیری می‌کنند. فکر می‌کنم این تأثیر هم از فیلمنامه نشأت می‌گیرد. خواهید دید که این روند در قسمت سوم نیز به همین شکل ادامه پیدا خواهد کرد.  

حواشی

شهرزاد حواشی فراوانی را نیز پشت سر گذاشته که شاید مهمترین آنها حواشی مالی و به‌تبع آن بازداشت سیدمحمد امامی باشد. در حقیقت شایعه پولشویی و البته حمایت‌های پنهان و پیدای دولتی همیشه با این سریال بوده و گاه به کمپین‌های اینترنتی چون نه به شهرزاد و نظایر آنها هم کشیده شده که به دلیل ریشه نداشتن در خواست‌های مردمی موفق نشده‌اند. ابتدا از حمایت‌های دولتی شروع کنیم که امامی با تأکید بر این‌که شهرزاد هیچ حامی دولتی نداشته و ندارد، می‌گوید: اصلا نیازی به این حمایت‌ها نداریم. چون مردم شهرزاد را به یک سرمایه اجتماعی بدل کرده‌اند. اتفاقا به همین دلیل هم زیاد نقد می‌شویم، چون خیلی دیده می‌شویم؛ اتفاقی که هم ترسناک است هم جذاب.

اما در زمینه شایعه پولشویی یکی از کسانی که این شایعه را خیلی جدی دنبال کرد، غلامرضا موسوي، رئيس شوراي عالي تهيه‌كنندگان سينما بود که نخستين‌بار وقتی از پولشويي در شبكه نمايش خانگي صحبت كرد، با این‌که نامی از سریالی نبرده بود، اما خیلی‌ها می‌دانستند که منظور او به کدام کار است و همین هم موجب شد خيلي‌ها به او خرده بگیرند؛ اما با دستگيري تهيه‌كننده شهرزاد در پرونده اختلاس صندوق فرهنگيان این تهیه‌کننده موضعی بر حق پیدا کرد. موسوی حالا که ماه‌ها از آن جریان گذشته، می‌گوید: دیدیم که آن حرف‌ها غرزدن نبود؛ یعنی آن نگراني‌ها و هشدار‌ها نه‌تنها از سر ناآگاهي نبوده بلكه پيش‌بيني شرايطي بود كه امروز شاهد آن هستيم.

چون شرایط پیرامونی یک‌سری کارها این چیزها را زود لو می‌دهد. ببینید، سينما و اصولا همه كار‌هاي فرهنگي قواعدي دارد كه بر اساس آن قواعد شما يك‌سري فعاليت را انجام مي‌دهيد و براي آن هزينه مي‌كنيد، كساني كه به قواعد و ساز‌و‌كار‌هاي آن آشنايي داشته باشند، مي‌دانند كه چه اتفاقي مي‌افتد، شايد برخي بر سر ناآگاهي يك‌بار هزينه كنند و نتيجه نگيرند.

یک بازار جدید

سریال‌سازی در شبکه نمایش خانگی حالا بعد از موفقیت شهرزاد بدل شده است به یک عرصه جدید برای فعالیت سینماگران. اتفاقی که باعث می‌شود مقامی چون مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی نیز فروش آثار شبکه نمایش خانگی را نشان از استقبال مخاطبان از این رسانه دانسته و بگوید شبکه نمایش خانگی از رقبای خود مخصوصا تلویزیون پیشی گرفته‌ است.

علیرضا تابش درباره ارتقای سطح کیفی شبکه نمایش خانگی گفت: این رسانه در شرایط فعلی با خانواده‌ها ارتباط مستقیمی دارد، به خانه‌های بیشتر مردم راه یافته و با استقبال مورد قبولی مواجه شده است. درواقع حضور و فعالیت شماری از بزرگان و مفاخر سینمای ایران در این عرصه ازجمله حسن فتحی و داود میرباقری با خلق آثاری موقر و تأثیرگذار ثبات و اطمینان را برای مخاطب و این رسانه به همراه دارد. رسانه‌ای که با سریال‌هایی چون قلب یخی- در سه سری، قهوه قجری، عاشقانه، ویلای من، دندون طلا، ماه تی تی و همین شهرزاد نشان داده که می‌تواند از نظر محبوبیت تنه به تنه تلویزیون رسمی کشور بزند.

دوباره شهرزاد

در این بین شبکه نمایش خانگی را پخش یک‌سری سریال در چند ‌سال اخیر سرپا نگه داشته است. درواقع تولید سریال‌هایی در سبک‌های مختلف از کمدی گرفته تا درام و عاشقانه در چند ‌سال گذشته سبب جذب مخاطبان بسیاری به شبکه نمایش خانگی شده است. اگر چه برخی آثار تولید‌شده در شبکه نمایش خانگی با کاستی‌هایی همراه بوده و نتوانسته رضایت مخاطبان را جلب کنند اما تاکنون مجموعه‌های قابل توجه و مطلوبی از طریق این شبکه تولید، پخش و موفق به کسب رضایت مخاطب شده است.

یکی از این سریال‌ها شهرزاد بوده که امیر قادری راز موفقیتش را این می‌داند که در قیاس با سریال‌های تلویزیون به فرهنگ عمومی مردم نزدیک‌تر است. فرهاد توحیدی فیلمنامه‌نویس نام‌آشنای سینما و تلویزیون هم این سریال‌ها را رقیبی خوب برای تلویزیون نامیده و می‌گوید: صداوسیما به جای انتقادهای نابجا باید به فکر بهبود وضع خود باشد. احمد امینی، کارگردان و فیلمنامه‌نویس هم درباره شهرزاد می‌گوید: من تنها چند قسمت از این کار را دیده‌ام، ولی به‌ طور کلی هر سریالی اگر می‌خواهد بیننده را سرگرم کند باید داستان پرکشش و جذابی داشته باشد؛ این را می‌گویند که شهرزاد داشته....

سعید مطلبی، سناریست و کارگردان کهنه‌کار نیز می‌گوید: من فصل اول شهرزاد را خیلی پسندیدم و دارای جذابیت‌هایی بود که مخاطب را جذب می‌کرد. ولی فصل ۲ را کامل ندیدم، به همین دلیلی قضاوتی ندارم.

امین فرج‌پور