یکشنبه ۰۴ شهریور ۱۴۰۳
۰۹:۴۷ - ۲۵ تير ۱۳۹۷ کد خبر: ۹۷۰۴۰۶۸۹۸
موسیقی

«تنبور» یکی از سازهای مقدس ایران که «رستم» هم آن را نواخته است

تنبور,اخبار هنرمندان,خبرهای هنرمندان,موسیقی
رستم دستان در خوان هفتم شاهنامه دست به تنبور می‌شود؛ سازی که گفته می‌شود از معدود سازهای رایج ایران است که آن را مقدس می‌دانند.

به گزارش ایسنا، رستم در خوان هفتم شاهنامه تنبوری در کنار چشمه می‌بیند، آن را در دست می‌گیرد  و می‌خواند «آواره‌ای هستم که شادی از من گرفته شده است و گرفتار جنگ شده‌ام.»

 

محمدرضا درویشی در جلد اول کتاب دایرةالمعارف سازهای ایرانی درباره تنبور کرمانشاهان می‌نویسد: تنبور، ساز باستانی ایران و ساز آئینی و مذهبی سلسله حق است. این ساز از معدود سازهای رایج در ایران است که مقدس شمرده می‌شود.

 

گفته می‌شود این ساز در مناطق مختلف کرمانشاه و لرستان به نام‌های مختلفی معروف است. تنبور، تنها سازی است که اجازه ورود آن را به مجلس نیاز و حلقه ذکر سلسه یارسان(اهل حق) می‌دهند. این ساز در جامعه اهل حق از حرمت و قداست خاصی برخوردار است.

 

تنبور از خانواده دوتار یا به عبارت دقیق‌تر، نام قدیمی و باستانی دوتار است. در بین سازهای خانواده دوتار، تنبور تنها ساز زهی زخمه‌ای رایج در منطقه غرب است. تمرکز عمده این ساز در حال حاضر در استان کرمانشاهان و در نواحی شمالی استان لرستان است.

 

این ساز کاسه‌ طنینی نیمه گلابی دارد و امروزه از هر دو نوع کاسه (یکپارچه و ترکه‌ای) در آن استفاده می‌شود. قدیمی‌ترین نمونه کاسه‌ ترکه‌ای، تنبورهای ساخت استار خداوردی در منطقه صحنه و مربوط به ۱۲۰ تا ۱۳۰ سال پیش است.

 

کردستان و بخشی از آن که کرمانشاه (کرمانشاهان) گفته می‌شود یکی از مهمترین مناطق موسیقی ایران است. موسیقی این منطقه را می‌توان به سه بخش کلی مقام‌های مجازی، مجلسی (باستانی) و مقام‌های کلام(حقانی) تقسیم کرد.

 

مقام‌های مجازی با آواز، سُرنا و دوهل، دوزله، نرمه‌نای و تمبک، شمشال و کمانچه اجرا می‌شوند که تنوع شگفت انگیزی دارند و گسترده‌ترین بخش موسیقی کردستان و کرمانشاهان محسوب می‌شوند. مقام‌های مجازی ویژگی‌های هنری بالایی دارند اما تنبور در این بخش جایگاهی ندارد.

 

تنبور، مهم‌ترین ساز اجرا کننده مقام‌های مجلسی است که بخشی از این مقام‌ها با سازهای سُرنا و دُهل، دوزله، نرم نای، تمبک و شمشال نیز اجرا می‌شود که تعدادی از آنها به دلیل پیچیدگی فراموش شده‌اند اما در میان این مقام‌ها ۱۴ مقام مهمتر از بقیه هستند که نام و محتوای آنها گاهی به روایت تنبورنوازان به ۲۰ مقام هم می‌رسد.

 

هر کدام از این مقام‌ها که شامل ساروخانی، قطار وگِله، دَرَه، جنگه‌را، جلو شاهی، بایَه بایَه، خان امیری، سوار سوار و انواع سماع هستند، تعریف خاص خودشان را دارند؛ برای مثال سید خلیل عالی‌نژاد درباره تعریف جلوشاهی می‌گوید: به روایتی در استقبال از حضرت علی(ع) نواخته شده است. یا «جنگه‌را» به معنای جنگ و آهنگ مخصوص جنگ است. همچنین «سوار سوار» تداعی کننده تاخت‌های مختلف اسب است.

 

مقام‌های کلام، بخش مهمی از مقام‌های تنبور محسوب می‌شود. هر کلام، متن معینی دارد و این متن‌ها از گفته‌ها و سروده‌های بزرگان یارسان(اهل حق) است. متن کلام‌ها عموما منظوم و هجایی و از سروده‌های مذهبی است.     

 

از تنبور نوازی در موارد مختلفی از جمله جَم‌خانه (محل گردهمایی پیروان اهل حق)، زیارتگاه‌ها، مراسم و مجالس سوگواری و مجلس عروسی و محفل‌ خان‌ها استفاده می‌شده و در برخی موارد همچنان ادامه دارد.

 

امروزه نواختن تنبور در بین جوانان مرسوم است و از کرمانشاهان و لرستان به بخش‌های دیگر ایران هم رواج پیدا کرده، به همین دلیل نواختن آن از انحصار اهل حق خارج شده است. خانه تنبور که شهریور ماه سال ۱۳۶۹ در روستای بان‌زلان در شهرستان دالاهو استان کرمانشاه افتتاح شد، مرکزی برای تربیت جوانانی شده که تمایل دارند این ساز مقدس را در دست بگیرند.

 

ثبت مهارت ساخت تنبور ترکه‌ای، کاسه‌ای و همچنین تنبورنوازی هر کدام به صورت جدا و در تاریخ‌های متفاوت در فهرست میراث ناملموس کشور نشان دهنده اهمیت جایگاه این ساز در ایران است.

 

 

  • 16
  • 2
۵۰%
همه چیز درباره
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۰
در انتظار بررسی:۰
غیر قابل انتشار: ۰
جدیدترین
قدیمی ترین
مشاهده کامنت های بیشتر
هیثم بن طارق آل سعید بیوگرافی هیثم بن طارق آل سعید؛ حاکم عمان

چکیده بیوگرافی هیثم بن طارق آل سعید

نام کامل: هیثم بن طارق آل سعید

تاریخ تولد: ۱۱ اکتبر ۱۹۵۵ 

محل تولد: مسقط، مسقط و عمان

محل زندگی: مسقط

حرفه: سلطان و نخست وزیر کشور عمان

سلطنت: ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰

ادامه
بزرگمهر بختگان زندگینامه بزرگمهر بختگان حکیم بزرگ ساسانی

تاریخ تولد: ۱۸ دی ماه د ۵۱۱ سال پیش از میلاد

محل تولد: خروسان

لقب: بزرگمهر

حرفه: حکیم و وزیر

دوران زندگی: دوران ساسانیان، پادشاهی خسرو انوشیروان

ادامه
صبا آذرپیک بیوگرافی صبا آذرپیک روزنامه نگار سیاسی و ماجرای دستگیری وی

تاریخ تولد: ۱۳۶۰

ملیت: ایرانی

نام مستعار: صبا آذرپیک

حرفه: روزنامه نگار و خبرنگار گروه سیاسی روزنامه اعتماد

آغاز فعالیت: سال ۱۳۸۰ تاکنون

ادامه
یاشار سلطانی بیوگرافی روزنامه نگار سیاسی؛ یاشار سلطانی و حواشی وی

ملیت: ایرانی

حرفه: روزنامه نگار فرهنگی - سیاسی، مدیر مسئول وبگاه معماری نیوز

شغل های دولتی: کاندید انتخابات شورای شهر تهران سال ۱۳۹۶

حزب سیاسی: اصلاح طلب

یاشار سلطانیبیوگرافی یاشار سلطانی

ادامه
زندگینامه امام زاده صالح زندگینامه امامزاده صالح تهران و محل دفن ایشان

نام پدر: اما موسی کاظم (ع)

محل دفن: تهران، شهرستان شمیرانات، شهر تجریش

تاریخ تاسیس بارگاه: قرن پنجم هجری قمری

روز بزرگداشت: ۵ ذیقعده

زندگینامه امامزاده صالح

باورها و اعتقادات مذهبی، نقشی پررنگ در شکل گیری فرهنگ و هویت ایرانیان داشته است. احترام به سادات و نوادگان پیامبر اکرم (ص) از جمله این باورهاست. از این رو، در طول تاریخ ایران، امامزادگان همواره به عنوان واسطه های فیض الهی و امامان معصوم (ع) مورد توجه مردم قرار داشته اند. آرامگاه این بزرگواران، به اماکن زیارتی تبدیل شده و مردم برای طلب حاجت، شفا و دفع بلا به آنها توسل می جویند.

ادامه
شاه نعمت الله ولی زندگینامه شاه نعمت الله ولی؛ عارف نامدار و شاعر پرآوازه

تاریخ تولد: ۷۳۰ تا ۷۳۱ هجری قمری

محل تولد: کوهبنان یا حلب سوریه

حرفه: شاعر و عارف ایرانی

دیگر نام ها: شاه نعمت‌الله، شاه نعمت‌الله ولی، رئیس‌السلسله

آثار: رساله‌های شاه نعمت‌الله ولی، شرح لمعات

درگذشت: ۸۳۲ تا ۸۳۴ هجری قمری

ادامه
نیلوفر اردلان بیوگرافی نیلوفر اردلان؛ سرمربی فوتسال و فوتبال بانوان ایران

چکیده بیوگرافی نیلوفر اردلان

نام کامل: نیلوفر اردلان

تاریخ تولد: ۸ خرداد ۱۳۶۴

محل تولد: تهران 

حرفه: بازیکن سابق فوتبال و فوتسال، سرمربی تیم ملی فوتبال و فوتسال بانوان

سال های فعالیت: ۱۳۸۵ تاکنون

قد: ۱ متر و ۷۲ سانتی متر

ادامه
حمیدرضا آذرنگ بیوگرافی حمیدرضا آذرنگ؛ بازیگر سینما و تلویزیون ایران

چکیده بیوگرافی حمیدرضا آذرنگ

نام کامل: حمیدرضا آذرنگ

تاریخ تولد: تهران

محل تولد: ۲ خرداد ۱۳۵۱ 

حرفه: بازیگر، نویسنده، کارگردان و صداپیشه

تحصیلات: روان‌شناسی بالینی از دانشگاه آزاد رودهن 

ادامه
محمدعلی جمال زاده بیوگرافی محمدعلی جمال زاده؛ پدر داستان های کوتاه فارسی

تاریخ تولد: ۲۳ دی ۱۲۷۰

محل تولد: اصفهان، ایران

حرفه: نویسنده و مترجم

سال های فعالیت: ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۴

درگذشت: ۲۴ دی ۱۳۷۶

آرامگاه: قبرستان پتی ساکونه ژنو

ادامه
دیالوگ های ماندگار درباره خدا

دیالوگ های ماندگار درباره خدا دیالوگ های ماندگار درباره خدا پنجره ای به دنیای درون انسان می گشایند و راز و نیاز او با خالق هستی را به تصویر می کشند. در این مقاله از سرپوش به بررسی این دیالوگ ها در ادیان مختلف، ادبیات فارسی و سینمای جهان می پردازیم و نمونه هایی از دیالوگ های ماندگار درباره خدا را ارائه می دهیم. دیالوگ های سینمایی معروف درباره خدا همیشه در تاریکی سینما طنین انداز شده اند و ردی عمیق بر جان تماشاگران بر جای گذاشته اند. این دیالوگ ها می توانند دریچه ای به سوی دنیای معنویت و ایمان بگشایند و پرسش های بنیادین بشری درباره هستی و آفریننده آن را به چالش بکشند. دیالوگ های ماندگار و زیبا درباره خدا نمونه دیالوگ درباره خدا به دلیل قدرت شگفت انگیز سینما در به تصویر کشیدن احساسات و مفاهیم عمیق انسانی، از تاثیرگذاری بالایی برخوردار هستند. نمونه هایی از دیالوگ های سینمایی معروف درباره خدا در اینجا به چند نمونه از دیالوگ های سینمایی معروف درباره خدا اشاره می کنیم: فیلم رستگاری در شاوشنک (۱۹۹۴): رد: "امید چیز خوبیه، شاید بهترین چیز. و یه چیز مطمئنه، هیچ چیز قوی تر از امید نیست." این دیالوگ به ایمان به خدا و قدرت امید در شرایط سخت زندگی اشاره دارد. فیلم فهرست شیندلر (۱۹۹۳): اسکار شیندلر: "من فقط می خواستم زندگی یک نفر را نجات دهم." این دیالوگ به ارزش ذاتی انسان و اهمیت نجات جان انسان ها از دیدگاه خداوند اشاره دارد. فیلم سکوت بره ها (۱۹۹۱): دکتر هانیبال لکتر: "خداوند در جزئیات است." این دیالوگ به ظرافت و زیبایی خلقت خداوند در دنیای پیرامون ما اشاره دارد. پارادیزو (۱۹۸۸): آلفردو: خسته شدی پدر؟ پدر روحانی: آره. موقع رفتن سرازیریه خدا کمک می کنه اما موقع برگشتن خدا فقط نگاه می کنه. الماس خونین (۲۰۰۶): بعضی وقتا این سوال برام پیش میاد که خدا مارو به خاطر بلاهایی که سر همدیگه میاریم می بخشه؟ ولی بعد به دور و برم نگاه می کنم و به ذهنم می رسه که خدا خیلی وقته اینجارو ترک کرده. نجات سربازان رایان: فرمانده: برید جلو خدا با ماست ... سرباز: اگه خدا با ماست پس کی با اوناست که مارو دارن تیکه و پاره می کنن؟ بوی خوش یک زن (۱۹۹۲): زنها ... تا حالا به زن ها فکر کردی؟ کی خلقشون کرده؟ خدا باید یه نابغه بوده باشه ... زیر نور ماه: خدا خیلی بزرگتر از اونه که بشه با گناه کردن ازش دور شد ... ستایش: حشمت فردوس: پیش خدا هم که باشی، وقتی مادرت زنگ می زنه باید جوابشو بدی. مارمولک: شاید درهای زندان به روی شما بسته باشد، اما درهای رحمت خدا همیشه روی شما باز است و اینقدر به فکر راه دروها نباشید. خدا که فقط متعلق به آدم های خوب نیست. خدا خدای آدم خلافکار هم هست. فقط خود خداست که بین بندگانش فرقی نمی گذارد. او اند لطافت، اند بخشش، بیخیال شدن، اند چشم پوشی و رفاقت است. دیالوگ های ماندگار درباره خدا؛ دیالوگ فیلم مارمولک رامبو (۱۹۸۸): موسی گانی: خدا آدمای دیوونه رو دوس داره! رمبو: چرا؟ موسی گانی: چون از اونا زیاد آفریده. سوپر نچرال: واقعا به خدا ایمان داری؟ چون اون میتونه آرامش بخش باشه. دین: ایمان دارم یه خدایی هست ولی مطمئن نیستم که اون هنوز به ما ایمان داره یا نه. کشوری برای پیرمردها نیست: تو زندگیم همیشه منتظر بودم که خدا، از یه جایی وارد زندگیم بشه ولی اون هیچوقت نیومد، البته اگر منم جای اون بودم خودمو قاطی همچین چیزی نمی کردم! دیالوگ های ماندگار درباره خدا؛ دیالوگ فیلم کشوری برای پیرمردها نیست سخن پایانی درباره دیالوگ های ماندگار درباره خدا دیالوگ های ماندگار درباره خدا در هر قالبی که باشند، چه در متون کهن مذهبی، چه در اشعار و سروده ها و چه در فیلم های سینمایی، همواره گنجینه ای ارزشمند از حکمت و معرفت را به مخاطبان خود ارائه می دهند. این دیالوگ ها به ما یادآور می شوند که در جستجوی معنای زندگی و یافتن پاسخ سوالات خود، تنها نیستیم و همواره می توانیم با خالق هستی راز و نیاز کرده و از او یاری و راهنمایی بطلبیم. دیالوگ های ماندگار سینمای جهان درباره خدا گردآوری: بخش هنر و سینمای سرپوش

ویژه سرپوش