به گزارش ایسنا، سعید اسدی - نمایشنامه‌نویس، استاد دانشگاه و دبیر دو دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر - پاییز سال گذشته با حکم مهدی شفیعی (مدیرکل وقت هنرهای نمایشی)، به عنوان مدیر امور بین‌الملل اداره کل هنرهای نمایشی منصوب شد. پیش از او مهرداد رایانی مخصوص مدیر این بخش بود که یک روز استعفایش را در صفحه مجازی خود اعلام کرد و پس از آن بی هیچ سر و صدا و حاشیه‌ایف ضمن موافقت با این استعفاء، سعید اسدی به‌عنوان مدیر جدید امور بین‌الملل معرفی شد.
اسدی در شروع کار خود با جشنواره بین‌المللی سی‌وششم تئاتر فجر روبه‌رو بود و بیشترین تمرکز کاری امور بین‌الملل بر این رویداد قرار گرفت و پس از آن هم تغییرات مدیریتی در اداره کل هنرهای نمایشی برخی فعالیت‌ها را مسکوت گذاشت، اما حالا پس از گدشت دو ماه از حضور شهرام کرمی و استعفای چند مدیر اداره کل هنرهای نمایشی، سراغ اسدی رفتیم تا هم برنامه آینده‌اش برای حضور در این بخش را جویا شویم و هم بعضی برنامه‌های قبلی در امور بین‌الملل را مثل آمدن دوباره یوجینو باربا پیگری کنیم.
او در این گفت‌وگو با تشریح برخی برنامه‌هایی که برای بخش بین‌الملل به مدیرکل هنرهای نمایشی ارایه کرده است، درباره برخی نقدهایی که نسبت به عملکرد این واحد در جریان تئاتر کشور مطرح شده و می‌شود تاکید کرد، «بهتر است در جریان نقد منصف باشیم و بدانیم یکی از ویژگی‌های دفتر بین الملل اداره کل هنرهای نمایشی تا به حال این بوده که همه چیز را شفاف و روشن انجام داده است چون هیچ بده‌بستانی که بخواهد شائبه برانگیز باشد وجود ندارد به همین دلیل هیچ ترس و تردیدی هم وجود ندارد و همه چیز طبق اصول و قوانینی که از طرف وزارت ارشاد و حتی وزارت امور خارجه وجود دارد دنبال می‌شود«.
از شروع کار با شفیعی تا ادامه همکاری با کرمی
اسدی در ابتدای این مصاحبه به سابقه حضورش در اداره کل هنرهای نمایشی اشاره و در پاسخ به اینکه آیا ماندنش در دفتر بین‌الملل این اداره کل قطعی شده است؟ اظهار کرد: من در مقطعی توسط آقای شفیعی دعوت شدم تا هدایت جشنواره تئاتر فجر را در اختیار داشته باشم و بعد هم بر حسب تجربه‌های به دست آمده به خواست ایشان مدیریت امور بخش بین‌الملل را برعهده گرفتم. البته با حضور آقای کرمی هم این تمایل برای همکاری از طرف ایشان وجود داشت و با توجه به سابقه دوستی و همکاری دیرینه ای هم که داریم قرار شد کار را ادامه دهم تا جنبه‌هایی از کار در امور بین‌الملل از جمله فستیوال‌هایی که پیش رو داریم پیگیری شود.
او درباره اینکه در این گفت‌وگوها رویکرد و تمرکز را در بخش بین‌الملل چه درنظر گرفته‌اند؟ گفت: ابتدا باید این را بگویم که وقتی کسی قرار است کاری را ادامه دهد در واقع میراث‌دار کسانی است که پیش از او در آنجا فعالیت می‌کردند و من هم مرهون کوشش‌ها و دستاوردهای کسانی هستم که پیش از من در بخش بین‌الملل مسئولیت داشته‌اند؛ از آقای محمد اطبایی که از نخستین مدیران این بخش بوده و همه خاطره خوبی از حضور و زمینه‌سازی‌هایی که انجام داده بگیرید تا آقای دکتر رایانی مخصوص که پیش از من اینجا بودند و البته خیلی زحمت کشیدند. من خاطره خوبی از همکاری با ایشان در دو دوره جشنواره تئاتر فجر داشتم و ایشان هم کارهای خوبی در این دفتر انجام داده‌اند.
وی افزود: بنابراین از این پس آنچه اتفاق می‌افتد، ادامه همان برنامه‌ها خواهد بود یعنی با توجه به شرایط و کارهای مثبتی که پیش از این بوده و قرار و قاعده‌هایی که وجود داشته کارها را ادامه می‌دهم که البته به نظرم در کنار آن‌ها، دیدگاه‌های تازه‌تری هم می‌تواند وجود داشته باشد که در ادامه صحبت به صورت جزئی توضیح می‌دهم. با این حال لازم است این را اشاره کنم که امور بین‌الملل در اداره کل هنرهای نمایشی دو وجه کاری دارد؛ یکی امور جاریه‌ای است که در گردش کاری معمول اتفاق می‌افتد و مراجعاتی را که برای درخواست های مرتبط با فعالیت بین المللی ار جمله حمایت از اشخاص و گروه‌های اعزامی یا هماهنگی درباره آنچه به دعوت از گروه‌ها و اشخاص مربوط می شود دربرمی‌گیرد که این امور حتی اگر توسط خود تئاتری‌ها انجام شود، باید دفتر بین‌الملل در جریان قرار گیرد.
این گونه امور از قبل بوده و در آینده هم خواهد بود و بنا بر مقرارت حاکم، کارها پیگیری می‌شوند، اما وجه دیگر این بخش تلاش برای ارتقای ارتباطات بین‌المللی تئاتر ایران با تئاتر و هنرهای اجرایی سایر ملت‌ها است و این یکی از آن نکاتی است که در فلسفه کار امور بین‌الملل وجود داشته و ما تلاش می‌کنیم برنامه‌های مناسبی برای آن داشته باشیم.
قضاوت تئاتری‌ها در حوزه دولتی بدن توجه به شرایط است
اسدی در پاسخ به اینکه به عنوان یک تئاتری آیا خودش از آنچه تا به حال در بخش بین‌الملل تئاتر و به طور مشخص اداره کل هنرهای نمایشی پیش رفته رضایت دارد؟ گفت: تا حدودی بله آن هم به خاطر اینکه نمی‌توانم بدون در نظر گرفتن امکانات و شرایط مترتب بر این کار و با فاصله خودم را از این جریان جدا کنم، چون به نظرم قضاوت تئاتری‌ها از برخی مسائل به ویژه در حوزه مقدورات دولتی خیلی وقت‌ها بدون توجه به ویژگی ها شرایط صورت می‌پذیرد. گاهی ممکن است به این مقدورات و کاستی‌ها نقدهایی داشته باشیم ولی اگر بخواهیم منصفانه قضاوت کنیم باید به این توجه کنیم که براساس شرایط حاکم بر مسائل سیاسی و فرهنگی و حاکمیتی و نیز مقدورات مالی که تئاتر ایران نیز در این سال‌ها با آن درگیر بوده، باید دید که چه ملاک‌هایی را متناسب با این چارچوب ها برای داوری عملکرد امور بین الملل می توان درنظر گرفت.
وی ادامه داد: نباید فراموش کرد که در این سالیان هم اشخاص و هم گروه‌های شاخصی در قالب جشنواره ها و رویداهای اجرایی و آموزشی در ایران حضور داشته اند و هم امکاناتی برای معرفی بین‌المللی تئاتر ایران در خارج از کشور فراهم شده است. گردآوری و انتشار نشانی جشنواره‌های ایرانی و نهادهای فعال تئاتری در شکل کتاب اول تئاتر ایران به زبان انگلیسی و انتشار نقدهایی به زبان غیر فارسی از آثار اجرا شده در جشنواره فجر در خارج از کشور از جمله فعالیت های اخیر تئاتر ایران بوده است.
تاثیرهای مشکلات مالی بر تعویق برنامه‌ها
این استاد دانشگاه افزود: با این حال به نظر می‌رسد با تکیه بر خلاقیت و کارهایی که مدیران بخش بین‌الملل انجام داده‌اند سعی شده در حد متوسط روبه‌بالا، دستاوردهای خوبی در این بخش وجود داشته باشد هر چند شرایط ایده‌ال نیست و همین امسال هم با توجه به شرایط مالی و میزان بدهی‌هایی که پیش از این در اداره کل وجود داشته و معمولا بر سیستم فشار می آورد، برنامه‌ها و اهداف ما می‌توانند به تعویق بیفتند یا با کندی انجام و با اولویت‌بندی روبرو شوند که معمولا در اداره کل اولویت، برپایی جشنواره‌ها و تقویت کردن آن‌ها در بخش بین‌الملل است.
این در حالی است که به نظر می‌رسد علاوه براینکه جشنواره‌های ما باید در روابط بین‌الملل حمایت شوند و ارتقا یابند، کمااینکه تا الان هم اتفاقات بزرگی رخ داده، باید فعالیت‌های بین‌الملل در طول سال هم ادامه داشته باشند و این مستلزم آن است که شما شرایط لازم را داشته باشید که متاسفانه به نظر می رسد این شرایط یا ساده به دست نمی‌آید یا ممکن است اصلا به دست نیایند.
تنظیم روابط در دفتر بین الملل با جشنواره های تئاتری
اسدی اضافه کرد: من خودم آدم بلندپروازی هستم و ایده‌ال‌هایی دارم، ولی به عنوان یک حقیقت این را در ک می‌کنم که همیشه این ایده‌ال‌ها با واقعیت‌ها فاصله دارند و هدف من نزدیک کردن این واقعیت به آن ایده‌ال است که امیدوارم در مدتی که اینجا هستم این اتفاق بیفتد. هرچند این مسئله را هم باید درنظر بگیریم که از وقتی آمده‌ام شرایط عادی نبوده و زمانی که همکاری با آقای شفیعی را پذیرفتم در آستانه جشنواره فجر بودیم و نوع همکاری این دفتر با جشنواره شرایط خاصی را داشت، یعنی قبلا جشنواره و دفتر بین‌الملل با هم درآمیخته بودند ولی در جشنواره سی و ششم این دو از هم جدا شدند و مدیران بین‌الملل اداره کل و جشنواره دو دنیای متفات از هم داشتند.
بنابراین اولین کار من تنظیم این رابطه بود و در زمان جشنواره هم فرایند انتخاب و دعوت کاملا از طرف جشنواره صورت گرفت و دفتر بین الملل مسئولیتی نداشت ولی اخذ ویزا و شرایط اداری حضور میهمانان جشنواره از طریق این دفتر انجام شد.
او گفت: بعد هم فرایند تغییر و تحولات مدیریت شروع شد و عملا نشد که کار مثبتی انجام بدهیم ولی برنامه‌ای را که خدمت آقای شفیعی داده بودم به آقای کرمی هم ارائه کردم که جامع و مرتبه‌بندی شده است که روشن کند کدامیک از برنامه ها در تناسب با مقدورات اولویت دارند. فعلا درباره جشنواره‌های پیش رو هم نوع رابطه دفتر بین‌الملل به شکل دیگری تنظیم می‌شود و این موضوع با همکاری آقای کرمی و دبیران جشنواره‌ها دنبال می‌شود؛ از جمله در حال حاضر به همکاری مثبتی که با خانم برومند به عنوان دبیر جشنواره تئاتر عروسکی داریم می‌توان اشاره کرد.
وی در پاسخ به اینکه قرار است چه تغییری در این روابط ایجاد شود؟ بیان کرد: درنظر داریم در تصمیم‌گیری‌ها و گردش‌کار منظم‌تر و کاراتر برنامه‌ها را پیگیری کنیم و به جای رویارویی دو بخش بین‌الملل جشنواره و اداره کل و بی‌خبری آن‌ها از هم در امور جشنواره، هم افزایی را دنبال کنیم.
منصفانه نقد کنیم
دبیر دوره‌های ۳۴ و ۳۵ جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در تشریح برنامه‌های خود و در پاسخ به اینکه چطور برنامه‌ریزی کرده تا دولت در بخش بین‌الملل تئاتر حضور مثمرثمرتری داشته باشد چرا که گاهی این انتقاد از سوی جامعه تئاتری شنیده می‌شود که بیشتر فعالیت‌های تئاتری در خارج ار کشور به واسطه حضور چند هنرمند خاص بوده و معمولا برنامه‌های دولت نیمه‌کاره مانده است؟ اظهار کرد: به نظرم بهتر است در نقدها منصف باشیم چون خود من هم ممکن است نسبت به فرایند پیشین نقد داشته باشم ولی فقط گفتن وجه منفی کمکی نمی‌کند. باید ببینیم خیلی از دوستانی که اکنون در سطح بین‌الملل چهره شده‌اند، اولین فرصت‌هایی که برایشان فراهم شده از کجا بوده است و آنوقت شاید نظرمان تعدیل شود. اگرچه جهد و تلاش و البته آگاه سازی درونی هنرمندان و گروه‌های نمایشی که جزو برنامه‌های ما نیز هست از نکات مهمی است که این دوستان به آن توجه کرده‌اند.
سعید اسدی گفت: در اینجا برای پاسخ به سوال شما بهتر است سراغ یکی از مهمترین اهدافی که در نظر دارم برویم و آن هم تقویت حضور فرهنگی تئاترایران در خارج از کشور است. ما قبلا فرض را براین داشته‌ایم که فرایند فعالیت بین‌المللی بیشتر در دعوت و آمدن افراد و گروه‌های خارجی معنا پیدا می‌کند و البته این خود یک امکان یا حتی یک امتیاز است که برای کسانی که امکان سفر به خارج از کشور را ندارند، شرایطی را فراهم کنید تا در کنار جشنواره‌ها یا از طریق برگزاری سمینارها و کارگاه‌ها و هفته‌های تئاتر حضور چهره‌های شاخص بین‌المللی را بیشتر تحربه کنند، اما ایده جدیدی که در جشنواره سی‌و چارم و سی‌و پنجم هم اجرا کردم این است که در موقعیتی امکان معرفی فرصت‌های خود را به جهان داشته باشیم و بخشی از این امردر حول و حوش جشنواره‌های خودمان هم بتواند رخ دهد.
او افزود: نتیجه این اقدام و سرمایه‌گذاری‌هایی که در جشنواره‌های ۳۴ و ۳۵ انجام دادیم این بود که پنج گروه نمایشی برای اجرا در بروکسل تحت عنوان «خوش آمد به ایران» امکان پیدا کردند و این از طریق همان فرصتی بود که در جشنواره پیش آمد و موسسه بوزار بروکسل در بلژیک آن را تدارک دید. البته این ابداع من نیست و قبلا دوستان دیگری زمینه‌چینی‌هایی را انجام داده بودند. این‌ها شروع کار است که فضای آن را اداره کل فراهم کرده و ادامه فعالیت به توانایی و استعداد گروه‌ها برای معرفی و اجرای آثار خود در عرصه بین‌الملل بستگی دارد.
دولت اِیجنت تئاتری‌ها نیست
مدیر امور بین‌الملل اداره کل هنرهای نمایشی با بیان اینکه «در حال حاضر نوع ارتباط بین‌الملل در زمینه معرفی آثار تئاتری در جهان در حال تغییر است» خاطرنشان کرد: دولت نمی‌تواند به عنوان یک ایجنت یا کارگذار فعالیت کند. ما شرایط بین‌المللی‌سازی فعالیت را باید از درون گروه‌ها ممکن کنیم و به بخش‌های بیرون از دولت ببریم. در دنیا کسانی هستند که به صورت فردی یا کمپانی به عنوان ایجنت فعالیت می‌کنند و موقعیت‌ها را برای حضور فرا ملی گروه های هنری می‌سازند و بعد دولت‌ها به عنوان حامی شرایط را بیشتر فراهم می‌کنند.
اما در ایران همیشه توقع بوده که دولت هم شرایط را به وجود اورد و نقش واسطه‌گری بین گروه‌ها داشته باشد و هم نقش حامی را ایفا کند. در حالی که دولت‌ها معمولاً برگزاری رویدادها، شو کیس‌ها، گردهمایی‌ها و ایجاد شرایط برای معرفی آثار در بیرون از کشور را برعهده دارند و گروه‌ها باید به صورت تخصصی وارد شوند که این یا در شخصیت خود هنرمند و گروه هست یا نیست.
راه‌اندازی سایت تخصصی تئاتر برای خارجی‌ها
اسدی با اشاره به اینکه «بسیاری وقت ها آگاهی از فرصت ها و پروتکل‌ها در میان گروه‌های ایرانی وجود ندارد و آن‌ها بیشتر منتظر فراخوان‌ها یا فرصت‌هایی مثل اعلان‌های دولتی هستند تا دولت شرایط اعزام را فراهم کند» ادامه داد: امیدوارم در آینده نقش‌های دیگری شکل پیدا کند که با آگاهی از شرایط فرآیندها و روند کار این امکان و فرصت را برای معرفی بین‌المللی آثار و چهره‌های تئاتر ایران فراهم کند، کمااینکه الان هم تا حدودی این نقش ها با حضور اشخاصی به وجود آمده‌اند ولی باید شکل حرفه‌ای پیدا کنند. در این راستا یکی از برنامه‌هایی که داریم این است که در همین بخش بین‌الملل یک سایت تخصصی با اطلاعاتی از گروه‌های تئاتری به زبان غیر فارسی آماده کنیم و فراخوان ملی هم برایش منتشر کنیم تا این امکان ایجاد شود که هنرمندان اطلاعات خود را بارگذاری کنند.
ضمن اینکه این سایت می‌تواند به هر مرکز تئاتری در خارج از کشور معرفی شود تا تئاتر ایران را از این دریچه ببینند؛ دریچه‌ای که تاکنون با این کیفیت وجود نداشت. این اطلاعات در بازه‌های زمانی مشخصی هم بروزسانی می‌شود و در نظر داریم آنچه را در جریان کلی تئاتر وجود دارد برای تبادل به صورت بسته‌هایی الکترونیکی آماده و به‌روز و به نهادهای تئاتری، فستیوال ها و کمپانی های ارسال کنیم تا برای کسانی که به دنبال آثار ایرانی هستند در دسترس باشد. علاوه براین‌ها کتاب اول تئاتر که در دوره پیشن در نسخه‌های مکتوب و الکترونیکی اماده شده بود بروز می‌شود و تولیدات تئاتر هم به آن افزوده خواهد شد.
او با بیان اینکه تلاش می‌شود با توجه به مسائل مالی چنین اقداماتی بیشتر در بخش زیرساختی انجام شود و نیز با اشاره به اینکه دفتر امور بین‌الملل در حوزه دولتی با افراد سرو کار ندارد بلکه با گروه‌ها طرف است، گفت: در فرآیند تولید و توزیع با شکل‌های نهادی و سازمانی تئاتر باید برخورد کنیم و از انجا که در اداره کل هنرهای نمایشی چند بخش از جمله انجمن هنرهای نمایشی که یک شبکه سراسری ارتباط با هنرمندان تئاتر استان‌هاست فعالیت دارند، این یک امکان است که در شکل جدیدی برای بخش بین الملل روی آن کار کنیم تا تبادل اطلاعات برای استخراج آنچه جهت حضور بین‌المللی لازم است انجام شود. البته یک نکته مهم دیگر هم این است که علاوه بر گروه‌ها این ارتباط و تبادل اطلاعات را میان مجموعه‌های تئاتری هم می‌توان پیش برد.
جزئیاتی از مراودات تئاترشهرتهران با پاریس
وی دراین باره به تئاتر شهر اشاره و اظهار کرد: تئاتر شهر بخشی از هویت تئاتری ایران است که خودش دارای یک سازمان مشخص است و باید با «تئاتر شهر» شهرهای دیگر در ارتباط باشد، البته قبلاً مراوداتی وجود داشته اما به دلیل آنکه تفاهمی بسته نشده، اقدام جدی صورت نگرفته است.
اسدی درباره این مراودات توضیح داد: گفت وگوهای اولیه‌ای برای انجام اموری فرهنگی و تئاتری میان تئاتر شهر تهران و تئاتر شهر پاریس انجام شده که منجر به انعقاد تفاهم نشد و ایده اداره کل این است که آن را پیگیری کنیم. درواقع اداره کل هنرهای نمایشی تحت قوانین و مقررات حاکم بر جمهوری اسلامی در حوزه این روابط جدا از اینکه می‌تواند برای عملی شدن توافقات شفاهی به صورت جدی پیگیری کند، می‌تواند با تئاتر شهرهای دیگر هم این برنامه را دنبال کند.
او در پاسخ به اینکه دلیل اجرایی و عملی نشدن این توافقات میان تئاتر شهر تهران و پاریس چه بوده است؟ گفت: وقتی قرار است یک قرارداد یا تفاهمی بسته شود نیازمند یک گفت‌وگوی اولیه، رفت و آمد و سنجیدن شرایط است تا در نهایت تفاهم و شرایط لازم به‌دست آید. مدیران تئاتر شهر تهران و تئاتر شهر پاریس با یکدیگر گفت‌وگو کردند و در آن گفت‌وگو ایده این بود که اولا در ارتقای تکنیکی تئاتر شهر کمک شود، یعنی به لحاظ آموزش نیروی انسانی و تکنیکی در شرایط حرفه‌ای اقدام شود حتی به این شرط که برخی افراد فعال در بخش فنی و تکنیکی تئاتر شهر به فرانسه اعزام شوند تا آموزش های لازم را ببینند یا متخصصانی از انجا به ایران بیایند و سخت افزارها و نرم افزار جدید آموزش داده شود.
ضمن اینکه در بخش تولیدات هم صحبت‌هایی صورت گرفته بود و در برنامه اولیه پنج نمایشنامه‌نویس شاخص ایرانی پیش‌بینی شده بودند تا آثارشان توسط کارگردانان فرانسوی پس از ترجمه، ارائه و خوانده و بررسی شود و یکی از آن‌ها هم برای اجرا در آنجا به تولید برسد که این اتفاق قرار بود برای پنج نمایشنامه فرانسوی هم در تئاتر شهر تهران تکرار شود، اما این فقط یک گفت‌وگو بوده و توافق اولیه شفاهی بوده است که هنوز منجر به عقد تفاهم نشده است.
هیچ مسئله پنهانی وجود نداشته است
او با اشاره به اینکه «این ایده در سال گذشته در حال پرورش و پیگیری بود که به جشنواره فجر و تغییر مدیریت برخورد شد ولی در عین حال الگویی قابل پیگیری است که می‌توان آن را در توکیو، هندوستان و دیگر کشورهای اروپایی هم دنبال کرد» افزود: این اتقاق قبلا برای تبادل نمایشنامه با ارمنستان در خانه تئاترهم رخ داده بود و ما در اداره کل با جمهوری آذربایجان هم به نحوی دیگر آن را دنبال می‌کنیم اما درباره تئاتر شهر تاکید می‌کنم که هیچ چیزی رسمی نشده و اصلا مسئله پنهانی هم وجود نداشته است چرا که فقط یک تفاهم اولیه صورت گرفته ولی به نظر می‌رسد برخی واکنش‌ها به این گونه اتفاقات از جایی است که برخی منافعی دارند یا شاید هم درحال انتقام‌گیری از کسی هستند یا ممکن است دلایل دیگری وجود داشته باشد، اما قاعدتا یکی از ویژگی‌های دفتر بین الملل اداره کل هنرهای نمایشی تا به حال این بوده که همه چیز را شفاف و روشن انجام داده است چون هیچ بده بستانی که بخواهد شائبه برانگیز باشد ندارد و همه چیز طبق اصول و نظارت نهادهای ذیربط انجام می شود به همین دلیل هیچ ترس و تردیدی وجود ندارد.
به گفته وی این رویه در برقراری ارتباط بین المللی میان دیگر تئاترهای ما که جنبه تخصصی دارند هم باید پیگیری شود. مثلا تالار هنر در عرصه فعالیت کودک و نوجوان یا سنگلج به عنوان جلوه‌گاه تئاتر ملی می توانند با همتایان خود در جهان تحت هدایت اداره کل تفاهم هایی برای همماری مشترک داشته باشند.
برنامه‌ریزی برای حضور تئاتر ایران در کشورهای آفریقایی و شرق آسیا
وی تصریح کرد: ارتباطات و تفاهم‌های این چنینی که ما به دنبال پیگیری و گسترش آن هستیم طبق اصول و قوانینی که از طرف وزارت ارشاد یا وزارت امور خارجه و دیگر نهادهای ذیربط وجود دارد و نیز براساس روابط نهادهایی مثل سازمان فرهنگ و ارتباطات انجام می‌شود و خوشبختانه با ارتباطات خوبی که با دستگاهی همچون سازمان فرهنگ و ارتباطات داریم اتفاقات خوبی در حال رخ دادن است که برخی از آن‌ها وقتی قطعی شود منتشر خواهد شد از جمله حضور ایران در کشورهایی که تاکنون تجربه‌ای تئاتری از آنجا و در آنجا نداشته‌ایم چرا که عمدتا روابط ما با کشورهای اروپایی بوده و الان فکر می‌کنیم برای کشورهای آفریقایی یا مثلاً در حوزه شرق و کشورهایی اطرافمان که در حوزه فرهنگی و تمدنی اشتراکاتی با آن‌ها داریم چه کاری می‌توانیم انجام دهیم. این بخشی از همان فعالیتی است که ما دنبال می‌کنیم تا بیش از پیش معرفی تئاتر ایران رخ دهد چون اعتقادم براین است که الان فرصت‌های ایجاد شده در تئاتر ایران به خاطر حضور نسل‌های تازه‌تر و افزایش میزان تولیدات بیشتر شده است.
گروه‌ها باید بین‌المللی‌سازی شوند
او با بیان اینکه «با وجود نقدهایی که بر کیفیت تولیدات انبوه تئاتر ایران وارد می‌شود اما کسانی که از خارج به ایران آمده‌اند معتقدند تئاتر ایران در سطح بین‌الملل قابلیت‌های زیادی برای ارائه دارد و حتا می‌تواند اتفاقات درخشانی را رقم بزند و این جدا از درخشش چند هنرمند شناخته شده ما در سطح جهان است» درباره دیگر اهدافش توضیح داد: کار کردن روی گروه‌های نمایشی ایران و فرایند بین‌المللی‌سازی از جمله برنامه‌هایی است که در همین راستا دنبال می‌شود و در جشنواره سی‌وچهارم و سی‌وپنجم آغاز شد و الان هم پیگیری می‌کنم.
تئاتری‌ها به تورهای ملی و بین‌المللی فکر کنند
مدیر امور بین‌الملل اداره کل هنرهای نمایشی گفت: آنچه امروز در تئاتر دنیا بیشتر مطرح می‌شود این است که گروه‌ها نباید امکانات مالی خود را فقط به یک بخش کوچک مثل اجرای عمومی چند روزه متمرکز کنند بلکه باید به تورهای ملی و بین المللی فکر کنند آن هم مشروط بر اینکه گروه‌ها بتوانند این توانایی را در خود پرورش دهند. برای این کار باید شرایط ذهنی و این نوع آمادگی را در گروه‌های تئاتری خود ایجاد کنیم تا این رویه‌ی بین‌المللی‌سازی فعالیت خود را فرا بگیرند. این کار نیازمند آگاهی به دسته‌ای از فرآیندها و حقوق ملی و بین‌المللی است و نمونه ای از آن با انتقال تجربه در جشنواره های ما رخ داد.
او یادآور شد: ما همیشه آمادگی حمایت را داریم ولی قرار نیست دولت در این دفتر فقط نقش ایجنت را داشته باشد.با این حال از گروه‌ها دعوت می‌کنم تا در این موضوع متمرکز شوند و این پیگیری امور برای برگزاری تورهای ملی و بین‌المللی خود یکی از مشاغلی است که می‌تواند در حوزه تئاتر ایجاد شود.
بازار بهاره تکرار می‌شود؟
سعید اسدی در بخش دیگری از این گفت‌وگو ضمن اشاره به مارکتینگ‌ها و هاب‌های حوزه تئاتر و اینکه امروزه در دنیا علاوه بر جشنواره‌ها، شو کِیس‌های (SHOW CASE) ملی و بین‌المللی وجود دارد، گفت: در ایران آقای رایانی ایده‌ای برای این موضوع داشت اما شرایط اجرایش سخت بود ولی الان فکر می‌کنیم که چه می‌شود کرد تا آن را در ایران دنبال کنیم.
او در پاسخ به اینکه پس برپایی «بازار بهاره» که در دوره قبل پیگیری می‌شد در دستور کار است؟ افزود: قصد ندارم این برنامه را به عنوان بازار بهاره دنبال کنم بلکه به دنبال این هستم تا ببینم چگونه می‌توان یک شو کیس از تئاتر ایران داشت که این می‌تواند در دل جشنواره رخ دهد اما گام اول ما بیشتر از آنکه یک شوکیس داخلی برگزار کنیم، این است که در رویدادها و هاب‌های بین المللی حضور داشته باشیم. به طور مثال در همین آسیا دو هاب بزرگ در کره و ژاپن وجود دارد و هاب‌های دیگری هم در حال شکل گیری است مثل ترکیه که‌کم‌کم در حال توسعه است. هاب به فعالیتی از حوزه بین‌الملل برمی‌گردد که کمپانی‌ها و نهادهای تئاتری در آنجا حاضر می‌شوند و کارهای خود را به یکدیگر معرفی می‌کنند. در آنجا بیشتر تبادل اطلاعات اتفاق می‌افتد و نمایش‌ها به روش های گوناگون و متنوع می‌توانند در قالب تیزرهایی کوتاه ارائه شوند.
معرفی تئاترهای ایرانی در هاب‌های بین‌المللی
وی با اشاره به اینکه بین‌المللی‌سازی در تئاتر به این معنا نیست که گروه‌های ایرانی برای تولید اثر مطلوب کسی خارج از ایران باشند و کارشان را بر اساس نگاه آن طرف تولید کنند، ادامه داد: امسال حداقل در جمع آوری اطلاعات تولیدات نمایشی ایران در نظر داریم آثاری را در این هاب‌ها معرفی کنیم و بعد خود هنرمندان باید پیگیری لازم را انجام دهند چون این فرصت بین‌المللی یعنی پول و امکانات تازه برای تقویت درونی کار. خیلی از گروه‌هایی که در دنیا مشغول کار هستند و می‌توانند روی پای خود بایستند فقط در تولید و ارائه در عرصه ملی خود را متوقف نکرده‌اند بلکه سالانه تورهایی برای کمپانی خود می‌گیرند و این کار به آن‌ها توان مالی می‌دهد تا کار و تولیداتشان را توسعه دهند.
این حضور از ان جهت اهمیت دارد که ما نمی‌توانیم یک شکل کاذب از بازار تئاتر را در ایران تولید کنیم تا فقط یک ویترین ایجاد شود، چرا که این کار نیازمند یکسری شرایط و روابط است و البته باید همگام و هم جهت با قوانین حاکم بر نظام هم باشد و برهمین اساس نمی‌توانیم بازاری داشته باشیم تا همه کمپانی‌ها و گروه‌ها را دعوت کنیم، اما گام هایی را بر می‌داریم که تا رتبه اول منطقه را داشته باشیم. در این باره پیشتر یک همایش برای مدیران در غرب آسیا و شمال غرب آفریقا برگزار شد و این زمینه الان در جمهوری آذربایجان در ادامه همان ماجرا در حال پیگیری است و اجلاس بعدی به احتمال بسیار آنجا برگزار می‌شود.
سفر «یوجینو باربا» منتفی است؟
اسدی در بخشی دیگر درباره برخی برنامه‌هایی که پیش از این اطلاع رسانی شده بودند از جمله حضور دوباره «یوجینو باربا» کارگردان مطرح ایتالیایی و برپایی هفته تئاتر ایران و اسپانیا در دو کشور که خبری از آن‌ها نیست توضیح داد: متاسفانه به دلیل شرایطی که پیش‌بینی نمی‌شد و فراهم نبودن مناسب امکانات، امسال حضور یوجینو باربا تقریبا منتفی است، چون قرار بود اسفندماه به ایران بیاید و بعد به بهار امسال موکول شود اما با توجه به شرایط مالی و کاری و تغییرات مدیریتی به این نتیجه رسیدیم که نمی‌توانیم کیفیت لازم برای حضورشان را فراهم کنیم و دستاورد خوبی نه برای ایران و نه برای گروه تئاتر «اودین» به دست نمی‌آید.
این مسئله از این جهت حائز اهمیت بود که در شرایط داخلی می‌توان مماشات و همراهی‌هایی با یکدیگر داشته باشیم اما در بخش بین‌الملل اعتبار و آبروی کشور در میان است و برهمین اساس چه درباره تئاتر اودین و چه گروه‌های معتبر دیگر تا وقتی مطمئن نشوم که می‌توانم به تعهدات پایبند باشم اقدامی برای حضورشان انجام نمی‌دهم چرا که با وجود مزیت این دعوت‌ها، عوارضی که ممکن است بدعهدی‌های ایجاد کند مخرب‌تر هستند.
از هفته تئاتر ایران در اسپانیا چه خبر؟
وی افزود: درباره اسپانیا هم هنوز کاری جدی صورت نگرفته ضمن اینکه تاکید می‌کنم در عرصه بین‌الملل توافق‌ها و تفاهم‌نامه‌ها گاهی دستخوش تغییرات زیادی می‌شود که مثلا روابط سیاسی از جمله عوامل دخیل است. البته ما در نهایت بر اساس تصمیم گیری‌های کلان مملکت اقدام می کنیم و فراتر از قانون رفتار نمی‌کنیم یعنی حداقل در بخش فرهنگ بر اساس دستورالعمل های صادر شده و استعلام‌هایی که می‌شود روابط کاری خود را پیگیری می‌کنیم، به همین ترتیب بخشی از این اتفاقات برای ایجاد زمینه سازی است اما اینکه عملیاتی شود به فرآیند پیچیده‌ای نیاز دارد و امیدوارم زحماتی که در دوره پیشین کشیده شده را در طول سال بتوانیم به صورت چند برنامه درخشان اجرا کنیم.هرچند همانطور که از قبل در دوره آقای شفیعی بود و الان هم وجود دارد قرار نیست ویترین‌سازی کنیم یا پول تئاتر را صرف کارهای کنیم که ممکن است عایدی و خروجی مثبت نداشته باشد.
او یاداور شد: یکی از سیاست‌هایی که در دوره آقای شفیعی وجود داشت سیستماتیک کردن آمد و رفت‌ها و معرفی کردن تئاترها در قالب هفته تئاتر بود، البته این کار را فقط اداره‌کل نمی‌تواند انجام دهد و نهادهای مختلف فرهنگی باید در برگزاری درست آن سهیم باشند. در این راستا با هر سفارتخانه و بخش فرهنگی‌ای که در ارتباط قرار می‌گیریم این را مطرح می‌کنیم که چطور می‌شود در قالب یک هفته تئاتر برنامه‌های نسبتاً جامعی را مثل آنچه در هفته تئاتر لهستان رخ داد داشته باشیم.
مدیر امور بین‌الملل اداره کل هنرهای نمایشی اضافه کرد: در این راستا یکی از برنامه‌های ما سر و سامان دادن رابطه‌مان با سازمان‌های بین‌المللی از جمله «آی تی آی» است و اینکه پیوستن به معاهده‌های بین‌المللی چه مزیت‌هایی می‌تواند برای ما داشته باشد، این مزیت‌ها در حال بررسی است تا ببینیم کدام یک بیشتر می‌تواند در ایران و فعالیت‌های تئاتری ما تاثیرات مثبت داشته باشد.
یک پیغام به اهالی تئاتر درباره دبیر جشنواره سی و هفتم تئاتر فجر
اسدی در بخش پایانی این گفت‌وگو با تاکید براینکه اولویت دفتر امور بین‌الملل اداره کل هنرهای نمایشی جشنواره‌ها است تا آثار بهتر و موفق‌تری دعوت شوند، گفت: تلاش می‌کنیم در تمام جشنواره‌ها هدف‌مان کیفیت‌گرایی باشد و ترجیح می‌دهیم اگر قرار است از پول تئاتر ایران هزینه کنیم آثاری انتخاب شوند که به لحاظ کیفی شرایط خوبی داشته باشند، گرچه انتخاب اثر برای اجرا در ایران شرایط پیچیده و بسیار سختی دارد. دراین باره همکاری خوبی با خانم برومند (دبیر جشنواره عروسکی) داریم و با آقای برهانی مرند (دبیر جشنواره فجر) هم در تدارک دیداری مفصل هستیم تا برنامه‌ریزی کنیم ولی دوست دارم این پیغام را به عنوان کسی که دو سال در مقام دبیر جشنواره فعالیت کرد به اهالی تئاتر برسانم که توفیق جشنواره، توفیق دبیرش نیست بلکه توفیق تئاتر است.
او افزود: البته ممکن است عده‌ای این رویداد را قبول نداشته باشند ولی آن‌هایی که این جشنواره را قبول دارند و می‌خواهند وارد آن شوند باید بپذیرند که می‌خواهند وارد یک جشنواره دولتی با شرایط خاص خود شوند، اما در نهایت هدف همه ما ارتقای کیفی جشنواره است و همه را به حمایت و پشتیبانی از نادر برهانی مرند دعوت می‌کنم تا شرایط روانی خوبی فراهم شود که بتواند کار کند. دراین بین هرکه بخواهد بحران ایجاد کند یا مغرض است یا ناآگاه، که اگر مغرض است تکلیف ما با او روشن است ولی اگر نیست باید آگاه شود چرا که نتیجه کار برهانی‌مرند نتیجه کار تک تک ماست و اگر این موضوع را درک نکنیم قاعدتا هیچ توقعی نباید از بهبود شرایط در آینده داشته باشیم..
پرستو فرهادی
- 15
- 3
