همه چیز درباره مستند غیرفوتبالیِ «به‌وقت جام»

روزی که خبرگزاری بسیج تیتر زد ​«ثریا تعطیل شد تا نود دیدبان پیشرفت ایران باشد!» و در آخر نوشت: «واقعیت آن است که رسانه ملی از نجابت بچه‌های حزب الهی در برنامه ثریا حُسن ‌استفاده و  آن را محدود می‌کند و در مقابلِ پررویی برنامه‌ای مانند نود که بارها و بارها پا را از گلیم خود درازتر کرده سکوت می‌کند!» معلوم بود که چه خوابی برای فردوسی‌پور و برنامه‌اش دیده‌اند؛ این‌بار اما در یک صف‌آراییِ جدید: «ثریا» در قالب «به وقت جام» و «نود» در قالب «بیست‌هجده». ماجرا از این قرار است که این روزها مستندی به نام «به وقت جام» لابه‌لای برنامه تلویزیونی «بیست‌هجده» پخش می‌شود؛ مستندی که فردوسی‌پور و تیمش نقشی در تهیه و تولیدِ آن نداشته‌اند.

«به وقت جام» بر وزن «به وقت شام»

این مستند برخلاف دیگر مستندهای این‌چنینی که معمولا از شبکه افق یا دیگر شبکه‌ها پخش می‌شود، عنوان‌بندی ندارد؛ یعنی در ابتدا فقط زیرنویس می‌شود که «مستند به وقت جام» و در انتها هم نام مجریِ طرح آورده می‌شود: «موسسه دیدبان پیشرفت فردا.» البته این مستند در سایت‌هایی که بازنشر می‌شود یک کپشن هم دارد: «مستند به وقت جام که از شبکه سه سیما پخش می‌شود، نگاهی متفاوت دارد به کشور‌های حاضر در جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه.»

غیرفوتبالی‌ترین مستند در فوتبالی‌ترین برنامه

«به وقت جام» برعکس اسم و زمان پخشش ربط چندانی به فوتبال ندارد. فوتبال برایش ابزاری است که به مدد آن رویکرد خود را تبلیغ کند. در واقع، این مستند به بهانه بازی‌های جام جهانی، سیاست‌گذاری‌های کشورهای مختلف حاضر در جام جهانی در مقابل حاکمیت ایران را انتخاب و متناسب با رویکرد خود نقد می‌کند. مثلا در قسمت عربستان با یک دانشجوی ایرانی که در این کشور درس می‌خواند، همراه می‌شود یا حتی از دل پرداختن به «محمد صلاح» به آمریکا می‌رسد. در این میان در تمام فرصت‌ها سراغ کشور خودمان و برنامه دولتمردانش می‌رود. البته فوتبال در حال حاضر مهمترین ورزش دنیا است و عجیب نیست که برنامه‌سازان اثر خود را لابه‌لای برنامه پرمخاطب «بیست هجده» و بدون هماهنگی با سازندگانش پخش کنند. در واقع آنها تایم طلایی تلویزیون را در اختیار گرفته‌اند تا به موثرترین روش، مخاطب را تحت تأثیر قرار بدهند.

پشت پرده چه خبر است؟

«موسسه دیدبان پیشرفت فردا» تنها عنوانی است که در این مستند دیده می‌شود؛ عنوانی که نزدیک به شعار یک برنامه تلویزیونی به نام «ثریا» است: «دیدبانی برای پیشرفت ایران.» «ثریا» در ابتدای کار نشان داد که برنامه‌ای برای معرفی و بررسی پیشرفت‌های علمی کشور است؛ اما رفته رفته رویکرد جدیدی به خود گرفت و به تریبونی برای نقد کنایه‌آمیزِ برنامه‌های دولت تبدیل شد. این برنامه فردای دعوت از دولتمردان خبری با عنوان پشت پرده در خبرگزاری فارس منتشر  کرد. «ثریا» از تهیه کننده و مجری‌اش (محسن مقصودی) چهره‌ای متعهد و انقلابی  نمایش می‌داد.

این بار اما آنها ردی از خود در کار جدیدشان به جا نگذاشته‌اند؛ چراکه دنبال تاثیرِ حداکثری‌ هستند و با تصورِ سفید مخاطبان کار دارند. تنها جایی که می‌شود تبلیغ این برنامه را دید، صفحه اینستاگرام برنامه تلویزیونی ثریا است. آنها مدام با استوری و پُست، برنامه جدیدشان را تبلیغ می‌کنند. زیر پُست‌های مربوط به مستند «به وقت جام» یک کامنتِ پرتکرار به چشم می‌خورد: «به صفحه حامیان دکتر رییسی بپیوندید.» در بخش تگ‌های صفحه هم حضور یک فرد پُربسامد است: «علی‌اکبر رائفی پور.» درضمن، خبرگزاری دانشجو و پایگاه خبری نسیم آنلاین هم برای این مستند تبلیغ می‌کنند. شما از این نام‌ها چه چیزی دستگیرتان می‌شود؟

جُرم «نود»: پُرمخاطب‌بودن

برنامه تلویزیونی «نود» نمونه برنامه موفق در جذب مخاطب است. در سال‌های اخیر بسیاری از برنامه‌سازان سعی کرده‌اند ورژنی از «نود» را در حوزه کاریِ خود بسازند؛ اما هیچ‌یک موفق نبوده‌اند. خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های خبری که «ثریا» و خط فکری آن را تبلیغ می‌کنند، مدام دست به قیاسِ این برنامه با «نود» می‌زنند. برای نمونه پایگاه ٥٩٨ (متعلق به موسسه مطالعات فرهنگی مستشهدین وصال) تیتر زده است «اگر به‌جای «محسن مقصودی ثریا»، «عادل فردوسی‌پور نود» روبه‌روی وزیر بهداشت نشسته بود»، این موارد نشان می‌دهد که آنها «نود» را به عنوان یک برنامه پرمخاطب و تاثیرگذار نشانه گرفته‌اند و حالا هم روی کار جدید تیم فردوسی‌پور (بیست‌هجده) زوم کرده‌اند.کسی فکرش را نمی‌کرد همزمان با آغاز بازی‌های جام جهانی برنامه‌سازان «ثریا» به موازات برنامه‌سازان «نود» انتقام بگیرند: محسن مقصودی رودرروی فردوسی‌پور. به نظر شما این تقابل چقدر عادلانه است؟!