جای خالی «کلاه قرمزی» در نوروز ۹۸

اگر در دهه شصت متولد شده و زندگی کرده باشید، قطعا با روزهای گرم تابستان و سرگرمی‌هایی که عملا تنها دلخوشی هر کودک خردسالی است آشنا هستید. نوشتن تکلیف‌های مدرسه و بعد بازی‌های دسته جمعی با بچه‌های محله در کوچه، نشستن در حیاط خانه مادربزرگ و استشمام بوی خاک آب خورده و خوردن کاهو و سکنجبین به عنوان عصرانه‌، همه و همه از سرگرمی‌هایی بودند که در دهه ۷۰ کودکان را با خود همراه می‌کردند.

آن زمان‌ها علاوه بر اینها تلویزیون یکی از سرگرم‌کننده‌ترین ابزاری بود که والدین برای فرزاندانشان در نظر می‌گرفتند و در صدر آنها برنامه‌های کودک بودند که تعداد محدودی هم داشتند. این گزارش حضور مجموعه «کلاه قرمزی» در آن سالها و پخش نشدن آن در نوروز ۹۸ را بررسی می‌کند.

عروسکی با چکمه‌های قرمز

بچه‌های الان یادشان نمی‌آید اما کودکان دیروز و دهه شصتی‌ها خوب یادشان هست که عروسکی کوچک، ساده و اسفنجی با بلوزی بافتنی راه راه‌های افقی آبی و سفید، چشمانی با رنگ‌هایی تا به تا، کلاه و چکمه‌ای قرمز درست زمانی که از ادامه تحصیل نا امید شده بود، با حرف‌های آقای مجری آنهم از پشت قاب تلویزیونی در ویترین مغازه، پا به خیال و فانتزی کودکان دهه شصتی گذاشت. «کلاه قرمزی» شاید به خاطر سادگی شاید هم به این دلیل که به واقعیت کودکان و دنیای آنها نزدیک بود، از همان سال ۷۰ به یکی از ماندگارترین عروسک‌ها بدل شد.

مورچه‌ای که نمی‌دانستند پسربچه می‌شود

بهتر است بدانید اولین بار که عروسکی به نام کلاه قرمزی در قاب تلویزیون دیده شد، هیچکس نمی‌دانست که این مورچه عروسکی با فیزیکی کوچک که قدش به نیم‌ متر هم نمی‌رسید روزی به تمام نوستالژی کودکان یک نسل تبدیل شود. این عروسک در سال ۶۰ در برنامهٔ «سقائک و شانه‌به‌سر دانا» به کارگردانی ایرج طهماسب حضور داشت. بعد از آن در مجموعه‌ای تلویزیونی به نام جغجغه و فرفره در سال ۱۳۷۰ و سپس در سه فیلم سینمایی «کلاه‌قرمزی و پسرخاله»، «کلاه‌قرمزی و سروناز» و «کلاه‌قرمزی و بچه‌ننه» بازی کرد. در این فاصله کلاه قرمزی در یک مجموعه ۴ اپیزودی با نام کلاه قرمزی در فرنگ به شبکه نمایش خانگی رفت.

عروسکی اسفنجی با دو هویت و دو داستان متفاوت

کلاه قرمزی در سینما یک قصه دارد و در تلویزیون یک قصه و شاید این تفاوت در این دو ژانر باعث شده تا او هنوز که هنوز است برای مخاطب تازگی داشته باشد. او در نسخه تلویزیونی شاگرد کفاشی بود که کفش‌های آقای مجری را واکس زده در یکی از قسمت‌های برنامه به‌ عنوان مهمان حضور پیدا کرد و کفش‌های آقای مجری را که واکس زده بود برای وی آورده‌ بود. او همان ابتدا پسری بازیگوش، پُرشروشور اما خوش‌قلب بود که نمی‌توانست درست حرف بزند و با صدایی عجیب و با تلفظ اشتباه کلمات، مدام آب دهانش را روی صورت آقای مُرجی می‌ریخت. این عروسک با سماجتی که داشت، در برنامه و کنار آقای مجری ماند.

اما داستان او در سینما فرق می‌کرد، کلاه‌قرمزی در سینما پسربچه‌ای بود که در شهرستان زندگی می‌کرد، او از مدرسه اخراج شد و به همین دلیل نتوانست ادامه تحصیل دهد. یکروز همانطور که در کنار یک مغازه نشسته با دیدن اتفاقی آقای مجری در تلویزیون داخل ویترین یک مغازه و شنیدن حرف‌های محبت‌آمیز او کوله بار می‌بندد و راهی تهران می‌شود. به فکر کودکانه‌اش گویی می‌تواند همکار مجری شود. اما آقای مجری او را جدی نمی‌گیرد و طردش می‌کند. او ساعت‌ها و روزها در خیابان‌ها سرگردان می‌شود تا در نهایت با سماجت دل آقای مجری را نرم می‌کند و همکار مجری می‌شود و همین داستان سر خط ماجرای سینمایی برای این عروسک بود.

عروسک‌هایی که هیچ‌گاه بزرگ نمی‌شوند

درست است که کلاه قرمزی در آستانه ۳۰ سالگی است اما از آنجایی که عروسک‌ها هیچ‌گاه رشد نمی‌کنند و بزرگ نمی‌شوند این عروسک هم در این سالها نه تغییری در چهره‌اش و نه در قد و قامتش رخ داده است. اما اگر ظاهر کلاه قرمزی را با عروسکی که دهه ۷۰ در تلویزیون ظاهر شد در کنار هم قرار دهید، تفاوت‌های جزئی از جمله رنگ چشمان، تغییر نوع عروسک در نسخه سینمایی و تلویزیونی و ... به چشم می‌آید.

عروسک‌هایی روی میله!

از آخرین باری که کلاه قرمزی به همراه حدود ۲۰ عروسک دیگر در دستان عروسک‌گردان‌هایشان بازی داده شده‌اند دو سالی می‌گذرد و در این مدت عروسک‌ها روی میله آهنی که برای همه عروسک‌ها تعبیه می‌شود، قرار داده شدند و با پلاستیک مشکی پوشیده شده‌اند. با تصور چنین فضایی شاید شما هم ناراحت شوید اما باید گفت تمام این کارها برای سالم ماندن این عروسک‌ها و جلوگیری از خورده شدن اسفنج آنها است.

حاشیه‌های یک کار بی‌حاشیه!

مجموعه تلویزیونی کلاه قرمزی از سال ۸۸ به ترتیب یکی از پرمخاطب‌ترین برنامه‌های نوروزی شبکه دو سیما بود، اما در این بین به دلایلی در برخی از سالها روانه آنتن نوروزی نشد که اتفاقا پخش نشدن این مجموعه تلویزیونی در نوروز سال ۹۶ حواشی بسیاری را به همراه داشت که مهمترین آنها اختلاف بین مدیران شبکه و تهیه کننده این مجموعه بود.اعلام رقم خارج از عرف برای دستمزد ساخت این مجموعه مهم‌ترین دلیل تلویزیونی‌ها برای کنار نیامدن با تولید کلاه‌قرمزی بود و از سوی دیگر تهیه کننده تصمیم گرفت تا کلاه قرمزی ۹۶ را به شبکه نمایش خانگی ببرد، اما از آنجایی که امتیاز اصلی کلاه قرمزی برای تلویزیون بود این اتفاق نیفتاد و مدیران شبکه دو نیز تصمیم به پخش آن در نوروز ۹۷ گرفتند.

فوت مادر کلاه قرمزی و تنهایی ادامه‌دار این عروسک

درست چند روز مانده به تمرین‌های کلاه قرمزی ۹۶ و روزهای پایانی سال ۹۵ دنیا فنی زاده که عروسک‌گردان ثابت این عروسک بود، بعد از سالها مبارزه با بیماری سرطان در روز ۸ دی ماه درگذشت و از آن روز به بعد شیما بخشنده طبق وصیت فنی‌زاده به عنوان مادر دوم این عروسک وظیفه عروسک‌گردانی آن را عهده‌دار شد. گروه کلاه قرمزی و عروسک‌های این مجموعه در اولین برنامه بعد از فوت فنی‌زاده ناراحتی خود را از این ضایعه تلخ ابراز کردند و همگی به پاس سالها تلاش و زحمتی که این عروسک‌گردان با جان و دل برای کلاه قرمزی کشیده بود و در این روزهای آخر تنها با دست چپ که دست اصلی‌اش نبود، عروسک‌گردانی می‌کرد، با بالا آوردن دست راست خود ادای دینی به این هنرمند کردند. همچنین در تمام آیتم‌های قسمت اول بعد از این اتفاق کلاه قرمزی که پسری همیشه پُر جنب و جوش بود، بسیار آرام ظاهر شد و از این طریق ناراحتی خود را برای از دست دادن مادرش ابراز کرد.

جای خالی کلاه قرمزی در نوروز ۹۸

با تمامی این تفاسیر در شرایطی که این روزها شبکه‌های تلویزیونی در تدارک برنامه‌های نوروزی خود هستند، خبری از تولید و پخش مجموعه کلاه قرمزی نیست و حتی در گفت‌وگویی که با چند عروسک‌گردان و صداپیشه این مجموعه تلویزیونی داشتیم همگی از عدم تولید و پخش این مجموعه در نوروز ۹۸ خبر دادند. در هر حال امیدواریم تلویزیون با وضعیت موجود و خلاء برنامه‌های پرمخاطب خود نوروز ویژه‌ای را رقم بزند.