فروغ شعر ايران در سال ۵۲ و در مجموعه شعر «ايمان بياوريم به آغاز فصلي سرد» ،جمله اي را به كار برد كه حال بعد از سال ها اين كلام همچنان زنده و جاري‌است ؛ «صدا،صدا،صدا، تنها صداست كه مي ماند...»
صدا و آوا ماندگار ترين و تاثيرگذار ترين موهبت‌هاي الهي به آدمي هستند. در اين ميان عده اي به خاطر داشتن صدايي خاص و به قول اهل فن،صدايي «مخملي»، سمت و سوي متفاوتي از ديگران پيدا كرده و شايد سرنوشت كاري آن‌ها در مسير ديگري رقم بخورد. در اين ميان شاید رادیو را بتوان به عنوان خانه انسان‌های خوش صدا معرفی کرد زیرا در این رسانه تنها عنصر ماندگار همان صداست!اما طي اين سال ها گويندگان متفاوتي ساكن «راديو» شدند و از اين طريق براي مردم ماندند و صدايي خاطره ساز شدند.
افرادي همچون مرحوم منوچهر نوذری، احمد شاملو، حسین منزوی و ... كه اگر در اين وادي ورود نمي كردند،راديو ايران هيچ‌گاه به جايگاهي كه امروز دارد نمي رسيد و در امتداد آن نيز از گويندگان خوش صداي ديگري همچون جعفر خسروی ، مریم نشیبا و منوچهر والی زاده خبری نبود.در اين ميان راديو به عنوان يك رسانه گرم كه با مخاطبان پايه ثابت خود رفاقتي ديرينه دارد،بستري براي گويندگان جوان نيز فراهم كرده تا صداي خود را از امواج راديويي به سمع شنوندگان‌شان رسانده و در گوش تاريخ ثبت كنند.
احسان همتي،جوانی دهه شصتي است كه كار خود را از اجرا در تلويزيون آغاز كرده و در حال حاضر نيزجزو گويندگاني به شمار مي آيد كه برنامه‌های حساس و پرمخاطبي را اجرا می‌کند. برنامه هايي در حوزه ها و فضاهاي متفاوتي همچون صباهنگ از رادیو صبا، برنامه سیاسی بررسی رسانه‌های بیگانه در رادیو ایران و مرواريد شرق از رادیو فرهنگ كه خودِ همتي آن را «برنامه چيني» مي نامد ، از جمله برنامه‌هایی است که او این روزها به عنوان گوینده در آن‌ها حضور دارد.احسان همتي در گفت‌وگو با «قانون» از فراز و فرود هاي عرصه راديو براي‌مان مي گويد كه البته بسياري از آن‌ها را وقتي كه ضبط خاموش است عنوان مي كند،فراز و فرود هايي كه اجرا در راديو را حتي سخت تر از اجرا در تلويزيون براي‌مان ملموس مي كند.
به عنوان سوال اول به ما بگوييد كه يك تحصيلكرده در رشته حسابداري در راديو چه کار مي‌كند؟اين علاقه از كجا شكل گرفت؟
شايد به واسطه استعدادي كه خداوند در وجودم نهادينه كرده است،سرنوشت كاري من جدا از آنچه در دوران تحصيلات گذراندم رقم خورد.البته بايد اضافه كنم كه برادرم، کيوان همتي از گوينده هاي قديمي راديو است كه تشويق ها و راهنمايي هايش،ترغيب شدن من را براي ورود به اين رشته،دو چندان مي كرد.
آيا در اين رشته اساتيدي هم داشتيد يا افرادي كه الهام بخش شما باشند؟
در ابعاد كاري ما هرچه متفاوت تر باشي ماندگار‌تر خواهي بود.تقليد كردن از شيوه اجرا يا حتي الگو برداري موضوعي بود كه اساتيد ما از همان ابتدا نسبت به آن نهي مان كردنداما براي تجربه كسب كردن،به اجراهاي بسياري گوش دادم كه مي توان گفت الهام بخش سبك كاري من بوده‌اند.بنابراين سعي كردم تا جايي كه مي توانم خودم باشم و احسان همتي را داراي يك سبك منحصر به فرد به مخاطب معرفي كنم.
از سال هاي اول ورودتان به راديو بگوييد.با چه كساني همكار بوديد و به طور كلي فضاي راديو از آن سال تا حالا كه در آستانه سال ۹۸ هستيم براي شما چه فراز و فرودهايي داشته است؟
من از سال ۸۴ فعاليتم را در حوزه گويندگي راديو آغاز كردم. برخلاف بسياري از مجريان تلويزيون كه ابتدا در راديو بودند و بعد به تلويزيون آمدند، من قبل از ورود به راديو و در سال ۸۲ ،در يک برنامه تلويزيوني براي گروه اجتماعي شبکه سه به نام «اشاره»،كه يك برنامه علمي بود، کار اجرا را تجربه کرده بودم. تا آن زمان خيلي جدي به اين مقوله نگاه نمي کردم ولي بعد از آن به خاطر علاقه اي که به راديو داشتم، تست دادم و کارم را از راديو ايران شروع کردم.فضاي گرم راديو را نمي‌توانم با هيچ كجا عوض كنم.آنجا بعد از ۱۴ سال ديگر خانه من شده است.شايد اصلي ترين معضل تمام راديويي ها از جمله من طي اين فراز و فرود ها،نداشتن امنيت شغلي باشد .براي كسي كه نزديك به ۱۵ سال در اين حوزه در حال كار است شايد اين كمترين توقع است كه حداقل استخدام شود!
در اين راستا به دنبال استخدام در صدا و سيما نبوديد؟
داشتن امنيت شغلي و جايگاهی ثابت و مشخص از حقوق اوليه همه كساني است كه در اين حوزه كار مي كنند.من هم از این قائده مستثنا نیستم.ناگفته نماند كه راديو در شرف تغيير و تحولاتي است که امیدوارم به ثمر بنشیند چراکه افراد بسياري در اين حوزه هستند كه هنوز استخدام نشده اند و وضعيت مشخصي ندارند.
شما در كنار گويندگي چند كار دوبله هم انجام داده‌ايد.پيشتر هم كه اجرا در تلويزيون را در كارنامه داشتيد،اما در كارنامه كاري‌تان بيشتر گويندگي راديو به چشم مي‌خورد،علت اين ارجحيت و ترجيح چيست؟
راديو از نظر من فضاي حرفه اي‌تر،هيجان انگيز تر و صدالبته سخت تري دارد و اين براي من چالشي شد كه خود را محك بزنم و در ادامه نيز به راديو پايبندم كرد.در اجراهاي تلويزيوني مجري براي تاثير گذاري دستاويز هاي بسياري دارد،مهم‌ترين آن هم دوربين و ارتباط تصويري است.مي تواند از ميميك صورت،دست ها و ... براي بيان احساسات كمك بگيرد اما گوينده راديو تنها يك خروجي صدا را دارد و تمام احوالات اجراي خود را وابسته به متن يا فضاي برنامه بايد از طريق همان صدا به سمع مخاطبانش برساند و آن‌ها را نگاه دارد.اين تفاوت ضمن سخت بودن براي من بسيار جذاب بود.
اجرا در سال هاي اول كه هم‌زمانِ آموختن بود و هم كسب تجربه چگونه مي‌گذشت؟
من هنوز هم در حال يادگيري هستم چون فضاي راديو شبيه يك اقيانوس است و هنوز هم بعد از ۱۴ سال برايم ابعادي ناشناخته دارد.اولين برنامه راديويي من «ساده مثل صبح» بود كه از شبكه راديويي ايران، پخش مي شد.من دو سال در راديو ايران بودم.بعد از آن و در سال ۸۶ در راديو جوان نيز به اجرا پرداختم.البته در خلال آن‌ها،برنامه هايي ديگر در شبكه هايي چون آوا،پيام،اقتصاد،صداي آشنا، كتاب و خانواده نيز بود كه در آن‌ها اجرا مي‌كردم.مي توان گفت در تمام حوزه ها اجراهايي انجام دادم.حالا هم كه در راديو فرهنگ مشغول به كارم.
آيا در اين سال ها برنامه‌اي در راديو اجرا كرديد كه با چالشي همراه شودو آيا از اين نوع جريان سازي‌ها استقبال مي كنيد؟
در حال حاضر يك برنامه به نام ميدان آزادي دارم كه از راديو فرهنگ پخش مي‌شود و يك برنامه چالشي در حوزه هاي اجتماعي،فرهنگي،علمي و حتي سياسي است.ترجیح من نیز این است که برنامه هم برای خودم و هم مخاطبانم با ایجاد چالش همراه بوده و ریتم تندی داشته باشد.برنامه اي كه بتواند همصدا با خواسته های مردم و همزمان با پاسخگویی مسئولان همراه باشد.
درباره برنامه تماشاخانه فجر و جزييات آن كمي توضيح دهيد؟
تماشاخانه فجر ويژه برنامه سي و هفتمين جشنواره تئاتر فجر است كه از ۲۲ بهمن آغاز شده و از راديو فرهنگ پخش مي شود.در این برنامه با مسئولان برگزاري جشنواره و هنرمندان و فعالان حوزه تئاتر گپ و گفت مي كنيم.فضاي بسيار گرمي است به خصوص به اين دليل كه من تئاتر را به سينما ترجيح مي دهم.
اين روزها فضاي مجازي روز به روز فراگيرتر مي‌شود.از طرفي داغ شدن بازار پادكست‌ها به نظرتان چه تاثيري بر راديو و مخاطبان جوان آن دارد؟
متاسفانه با وسعت گرفتن و جای گرفتن فضای مجازی میان زندگی مردم،رسانه های قدیمی تر مثل روزنامه و رادیو کمی عقب رانده شده‌اند.بنابراین نمی توان از تاثیر آن چشم پوشید.در این میان مشکلات هر حوزه نيز به حاشیه نشین‌تر شدن آن‌ها دامن زده است.برای مثال ما در برنامه میدان آزادی که پیشتر توضیحی ازآن ارائه کردم، تحلیل و بررسی پیرامون مشکلات حوزه مطبوعات داشتیم که اصلی ترین آن،معضل قیمت کاغذ است که از اردیبهشت ۹۷ تا به حال سه برابر افزایش پیدا کرده است.البته باید اضافه کنم که راديو نيز امكاناتي دارد.شايد به اينترنت و فضاي مجازي نتوان در هر كجا دسترسي داشت اما راديو با توجه به اينكه رسانه ای گرم و قديمي است مشتريان ثابت خود از جمله رانندگان را دارد.در همین خصوص برنامه شبانه رو ويژه راننده ها را دارم كه توانسته تعامل بسيار خوبی با راننده ها داشته باشد.
تا به حال از عادي شدن اجرا و صداي خود نزد شنوندگان احساس خطر کرده‌اید؟
نگران عادي شدن صدا نيستم اما شيوه اجرا چرا.در هر برنامه بايد شيوه اجرا متناسب با فضای آن برنامه باشد و این نیاز به تجربه و یادگیری دارد.باید توجه شود برنامه در چه ساعتی از شبانه روز پخش می شود،در چه حوزه ای ساخته شده است و چه دغدغه هایی را دنبال می کند.برای مثال ما يك برنامه قديمي با تجربه ۳۴ ساله درباره رسانه های بیگانه داریم که فضایی سیاسی دارد و لحن تند و پرهیجانی را می‌طلبد.
فضاي ورود به رادیو را براي علاقه‌مندان به این حوزه در شرايط كنوني چگونه مي‌بينيد؟
با وجود استعداد های درخشانی که در حوزه صدا داریم، متاسفانه فضاي ورود در حال حاضر بسيار سخت شده است چراکه شما با ورود به راديو ديگر زبان مرجع هستید.به ادبيات درست،بیان صریح و صحیح و در نهایت صدای گیرایی احتیاج دارید.در این میان باید خط مشی های سازمان را نیز در نظر گرفت.در حال حاضر سياست اين است كه اول نيروهاي قديمي را ساماندهي كند و بعد اگر نيروي مازاد خواست،افراد تازه راجذب كند.این پروسه نیز يك سال است كه آغاز شده و بايد ديد چه نتيجه اي دارد.استعدادها اما بي نظيرند و شیوه های منحصر به فردی در اجرا برای خود دارند.باوجود اینکه اکثر این افراد تجربه اجرا در استودیو را ندارند.چون می دانید که استودیو شرایطی متفاوت را می طلبد.به خصوص در برنامه‌های زنده،شما در آنِ واحد باید حواس‌تان به چند نقطه باشد،به تهیه کننده که همزمان با اجرا،در گوش‌تان حرف می زند و نکاتی را یادآور می شود،به ساعت که طبق برنامه باید تغییراتی در فضا حاصل شود و همچنین به متنی که می خوانید و پیامک هایی که در خلال برنامه ارسال می شود.ضمن اینکه در برنامه زنده شما مسئول آنچه هستید که می گویید و این استرس را چند برابر می‌کندچراكه گويندگي در برنامه زنده شبيه به راه رفتن روي لبه تيغ است.
به عنوان كلام آخر ، احسان همتي ساختار شكن است يا بر اساس آيين نامه ها و قوانين اجرا مي كند؟
احسان همتی سعي مي كند ميانه‌رو باشد و بر محور اعتدال برنامه ها را اجرا كند.من می‌گویم مي توان همزمان با فعالیت در شعاع قانون صدای مردم هم بود.
- 14
- 6
