پشت پرده قرارداد تلویزیون با شرکت عالیس چیست؟

اگر یکی از میلیون‌ها بیننده برنامه‌های تلویزیونی یا یکی از افرادی باشید که فقط بازی های فوتبال یا والیبال یا کشتی را پیگیری می کنید یا آخر شب ها که از سر کار خسته به خانه بر می گردید و سریال خاصی از تلویزیون را می بیند یا حتی برای دیدن یک برنامه در شبکه ۴ تلویزیون را روشن کرده اید حتما در محاصره تبلیغی که این روزها در همه شبکه ها در حال پخش است، قرار گرفته اید.

منظورمان آن دسته پیام‌های بازرگانی است که کافی است یک بار در هر ساعتی از شبانه روز با کنترل تلویزیون شبکه‌ها را بالا و پایین کنید تا پی ببرید در چه حجمی تکرار می‌شوند و چه حجم گسترده‌ای از ثانیه‌های آنتن تلویزیون و گاهی رادیو را تصاحب کرده اند.

تبلیغاتی که در دوره‌های مختلف ممکن است کمی متغیر باشد. در دوره ای کتاب های کمک درسی، دوره ای فلان کفش، در دوره ای سردوشی خاص و حالا تلویزیون و حتی رادیو مدتی است سوزنش روی تبلیغ محصولات شرکتی گیر کرده که با تولید دوغ اولین بار با آن آشنا شده ایم. این نوع آگهی‌ها که در این حجم بالا در تلویزیون پخش می شود این روزها با واکنش‌های تند برخی از مخاطبان در شبکه‌های اجتماعی روبه‌رو شده است تا جایی که برخی از روزنامه ها هزینه قراردادها با صدا و سیما را محاسبه کرده اند و پای بعضی از اعضای شورای نظارت بر این سازمان هم به اظهار نظر در باره این قرارداد  باز شده است.

هزینه قرارداد با توجه به نرخ مصوب

چندی پیش یکی از روزنامه‌های سراسری گزارش مفصلی درباره هزینه های تبلیغاتی عالیس در تلویزیون کار کرد که در بخشی از آن آورده است: «کارخانه «عالیس» تنها برای پخش تبلیغاتش در شبکه‌های ۱،۲،۳،۵ و نسیم، باید ماهانه «یک‌هزار و ۸۳۶ میلیارد تومان» به صداوسیما پول بدهد؛ کمی کمتر از بودجه سالانه صداوسیما که حدود دو هزارمیلیارد تومان است.»نکته‌ای که در نوع محاسبه روزنامه فرهیختگان مغفول مانده این است که صداوسیما موظف است با هدف حمایت از تولیدات داخلی، به شرکت‌های داخلی تخفیف‌های ویژه‌ای بدهد.

جدا از این تخفیف در صورت تبلیغ دوره ای در حجم بالا بازهم تخفیف جداگانه ای شامل حال تبلیغ دهنده می شود که این را هم لحاظ نکرده است. اما قبول داریم که تبلیغات شرکت عالیس به اندازه‌ای گسترده است که حتی با احتساب این تخفیف‌های ویژه هم، باز هم درآمد بالایی برای تلویزیون خواهد داشت.

نامه آشنا

هفته پیش حسام الدین آشنا، مشاور رئیس جمهور و نماینده قوه مجریه در شورای نظارت بر صدا  و سیما  هم به ماجرا ورود کرد ودر نامه ای خطاب به حجت الاسلام اژه ای رئیس شورای نظارت بر صدا و سیما درباره مدل جدید کسب درآمد صداوسیما تذکر داد. در بخشی از این نامه آمده است: «سازمان صداوسیما در حوزه تبلیغات تجاری، مدل جدید کسب درآمد تحت عنوان «revenue sharing» را برگزیده است.

تبلیغات شرکت عالیس نمونه این مدل جدید کسب درآمد است. در این مدل، سازمان در افزایش درآمد آگهی‌دهنده شریک است.» البته برخی از کاربران معتقدند که انتقاد آشنا ممکن است به خاطر کم شدن وابستگی مالی صداوسیما به دولت باشد.  

ایرادهای مشارکت در سود فروش

جدا از این که تلویزیون نمی تواند وارد فعالیت های تولیدی شود بزرگ ترین ایرادی که می توان به این نوع قرارداد که تلویزیون در سود فروش شرکت تبلیغ دهنده شریک می شود، گرفت ایجاد شائبه انحصار تبلیغاتی است چون تلویزیون به جای پول تبلیغ درصدی از درآمد حاصل از فروش را دریافت می کند پس هر چه فروش شرکت تبلیغ دهنده بیشتر شود، درآمد تلویزیون هم بیشتر خواهد شد. در این مورد خاص، انحصار تبلیغاتی عالیس در صداوسیما و تبلیغات پرفشار این شرکت ممکن است باعث ‌شود تا فروش شرکت‌های رقیب عالیس، به نحو قابل توجهی کاهش یابد.

در واقع، انحصار تبلیغاتی، شرایط رقابت آزاد بین شرکت‌های فعال در یک حوزه اقتصادی را از بین می‌برد. نکته دیگری که باید به آن توجه داشت این است که تلویزیون یک رسانه عمومی است که با منابع عمومی اداره می شود و باید در زمینه منافع عمومی باشد نه در خدمت منافع عده ای خاص که  با ایجاد نوعی انحصار تبلیغاتی، عدالت اقتصادی را تضعیف کند و رقابت را برای عده ای از بین ببرد.

جدای از آن رسانه عمومی حق ندارد با بمباران تبلیغ شرکت خاصی مخاطبانش را آزرده کند  و آرامش روانی آن ها را به هم بریزدچیزی که هم اکنون تا حد زیادی در بین مخاطبان در خصوص تبلیغات بی حد و  حساب عالیس  ایجاد شده است اما گویا صدا و سیما قصد نداردواکنشی به این انتقاد و احساس ناخوشایند مخاطبان نشان دهد.

برخورد غیرمشابه با تبلیغ مشابه

فروردین و اردیبهشت امسال در بین پخش سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی تبلیغی با مضمون اهدای عضو به روی آنتن می‌رفت که در آن مردی جوان به مناسبت سالگرد اهدای عضو همسرش که بر اثر تصادف از دنیا رفته جشنی ترتیب داده بود. پخش بسیار و پرتعداد این پیام بازرگانی در بین برنامه‌های تلویزیونی به دلخوری و اعتراض بخشی از مخاطبان تلویزیون منجر شد که در همین زمینه محمدحسین رنجبران مدیرکل اداره روابط عمومی اعلام کرد به رغم این که این پیام به ۴۰ برابر شدن اهدای عضو در ایران منجر شده به دلیل توجه به احترام مخاطبان با مدیر کل مرکز بازرگانی سازمان صدا و سیما صحبت کرده است تا پخش این تبلیغ کاهش یابد.

اما این اتفاق برای آگهی جدیدی که صدای بیشتر بیننده های تلویزیون را در آورده، نیفتاده است و به نظر می رسد سود حاصل از آن باعث شده این اتفاق به این راحتی ها صورت نگیرد.