ماجرای فروش برنج ایرانی در کیسه های خارجی چیست؟

نحوه سیاستگذاری در بازار برنج در کشور در سال‌های اخیر ضربه های زیادی را به برنج کاران وارد کرده است تا جایی که برنج های رسوب شده زیادی را روی دست آنها گذاشته است و موجب شده و کار را به جایی رسانده که این قشر زحمت کش با ضرر، برنج های رسوب شده خود را بفروشند. همچنین واردات برنج خارجی موجب شده تا برنج ایرانی در رقابتی نابرابر بازنده بازار عرضه و تقاضا شود و بازهم تولید آسیب ببیند. دولت خرید تضمینی انجام نمی دهد و اخیرا وزیر جهاد کشاورزی در صحن علنی مجلس در مورد شرط دولت برای واردات برنج گفته است؛ وارد کنندگان برنج باید به همان نسبت که برنج وارد می‌کنند، برنج شمال کشور را خریداری و در فروشگاه‌های سراسر کشور توزیع کنند. 

اما اسفندیار قاسم زاده، دبیر انجمن برنج مازندران، معتقد است که خرید از کشاورز آنهم توسط انجمن تامین کنندگان وتولیدکنندگان برنج مشکل کشاورزان و تولید را حل نمی کند.

وی در گفت و گو با همشهری آنلاین افزود: تقریبا ۵۰ درصد برنج رسوب شده در دست کشاورزان توسط تجار و بازرگانان استان‌های شمالی و شرکت های واردکننده جمع آوری شد و حدود ۱۰۰ هزار تن برنج رسوب شده همچنان موجود است. اما بحثی که وجود دارد این است که قیمتی که خریدند یک طرفه بود و توافقی انجام شد و کشاورز چاره‌ای جز فروش برنج به این خریداران نداشت و برنج را ابتدا کیلویی ۶۵ هزار تومان و در همین اواخر نهایتا کیلویی ۵۵ هزار تومان از کشاورز خرید انجام دادند که نشان داد این کار سرانجام خوبی ندارد.

قاسم زاده ادامه داد: الان هم تصمیمی که وزارتخانه گرفته مبنی بر اینکه که معادل برنج خارجی، برنج ایرانی توسط واردکنندگان خریداری شود، کاملا به ضرر کشاورز و تولیدکننده است. چرا که مشکل برنج ایرانی را حل نخواهد کرد و تنها راه برون رفت بحران از بازار مصرف، مدیریت درست و هوشیارانه واردات است. تولید مشخص است و نیاز کشور به واردات هم مشخص است و باید واردات ۲۰ درصد کسری داخل را جبران کند. 

طبق گفته وی، سالانه حدود دو میلیون و ۴۰۰ هزار تن برنج در کشور تولید می شود و مصرف برنج در داخل کشور حدود ۳ میلیون تن است لذا باید حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار تن برنج وارد کشور شود اما تنها سال گذشته حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن برنج طبق آمار رسمی به غیر واردات از طریق ته لنجی ها و کوله برها انجام شد. اگر واردات سال گذشته ۶۰۰ هزار تن بود هم تولید زمین گیر نمی شد هم یک قیمت منطقی در بازار حاکم بود. دبیر انجمن برنج مازندران افزود: اگر امسال واردکننده بخواهد دو میلیون تن برنج وارد کند و بگوید معادل آن برنج ایرانی می خرم، چه توجیه اقتصادی برای کشاورز خواهد داشت؟ واردکننده برنج ایرانی را با قیمت غیرواقعی که هزینه های کشاورز را هم جبران نمی کند، می خرد که کاملا به ضرر کشاورز است چرا که قیمت تمام شده برای کشاورز بیش از اینها آب خورده است. 

قیمت تمام شده هزینه تولید برنج هاشمی و ارقام پرمحصول از قیمت برنج سفید خارجی بیشتر است. لذا فروش برنج با قیمت فعلی سودی عاید کشاورز نمی کند. دبیر انجمن برنج مازندران در پاسخ به این سوال که چرا تمرکزی روی صادرات وجود ندارد، گفت: در این بخش ضعف های زیادی وجود دارد و باید برندسازیی در بخش صادرات انجام داد اما مشکلی که داریم این است که هزینه تمام شده برنج های داخلی ما بیش از قیمت‌های جهانی است و همین موجب می شود تا صادرات سودآوری بالایی نداشته باشد. کشاورز ما با ارز آزاد ۵۰ هزار تومانی تولید می‌کند اما برنج های وارداتی با ارز ترجیحی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی وارد کشور می شوند که این یعنی نابرابری بین محصول ایرانی و خارجی. اگر واردکنندگان با ارز ۵۰ هزار تومانی برنج وارد کنند هیچ مشکلی به وجود نمی آید چرا که رقابت برابر ایجاد می شود. اما الان رقابت برابر نیست. در بازار خارج هم همین موضوع صدق می کند و چون ما با ارز ۵۰ هزار تومانی تولید انجام می‌دهیم خیلی نمی توانیم در بازارهای جهانی رقابتی داشته باشیم. 

وی در مورد خرید برنج ایرانی توسط سازمان ها و ادارات دولتی عنوان کرد: سالی که گذشت طبق یک نامه رسمی به تمام سازمان ها ابلاغ شد از برنج خارجی مصرف کنند اما سال جدید فقط در مصاحبه ها و صحن مجلس به این نکته اشاره کردند اما هنوز به مرحله اجرا نرسیده است که امیداوریم این اتفاق بیفتد. 

یک میلیون برنج وارداتی دپو در انبارها موجود است

در حال حاضر برداشت برنج های طارم هاشمی و برنج های کیفی در مازندران شروع شده و تا مردادماه ادامه دارد. پیش بینی می کنیم امسال دو میلیون و ۳۰۰ هزار تن برداشت برنج خواهیم داشت و احتمالا ۱۰۰ هزار تن کاهش تولید خواهیم داشت.

قاسم زاده معتقد است اعلام قیمت تضمینی از سوی دولت و مدیریت منطقی واردات موجب می شود تا بازار مدیریت شود و عرضه و تقاضا در تعادل باشد. اگر این اتفاق بیفتد نیاز نداریم که دست واردکنندگان را ببوسیم که برنج را از ما بخرند، دولت می گوید ما دو و نیم همت پول به سازمان تعاون روستایی واریز کرده که برنج را از کشاورزان بخرد در حالیکه بررسی های میدانی نشان می دهد که کشاورزان زیادی از این تعاونی طبلکارند و پولی دریافت نکرده اند. 

دبیر انجمن برنج مازندران گفت: اگر واردکنندگان امسال برنج وارد نکنند یک میلیون و ۸۰۰ هزار تنی که سال گذشته وارد کردند همچنان جوابگوی نیاز امسال نیز هست. چرا که یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن از آمار رسمی شان اضافه‌تر وارد کردند و الان حداقل یک میلیون تن مازاد واردات در انبارها موجود است. جوسازی هایی هم در مورد برنج خارجی در بازار انجام می دهند که هند برنج نمی دهد تا گران کنند. الان اگر در بازار رصد کنید برنج های کیفی فجر را در کیسه های برنج خارجی می ریزند تا به اسم برنج خارجی گران تر بفروشند و تا این اندازه تولید داخل را زمین گیر و برنج ایرانی را ناجوانمردانه تخریب کرده اند. 

همه برنج های وارداتی مصرف شده است

مسیح کشاورز، دبیر انجمن تولیدکنندگان و تامین کنندگان برنج در پاسخ به این سوال خبرنگار همشهری آنلاین که چرا برنجی که ابتدای شروع به طرح خرید از کشاورزان قیمت گذاری شد ۶۵ هزار تومان بود اما در پایان خریدها به کیلویی ۵۵ هزار تومان رسید، گفت: بارها نیز سال قبل گفتیم برنج هر چقدر بیشتر مانده باشد احتمال اینکه دچار مشکلات پروانه و شپشک شود بیشتر خواهد بود و رفع این موارد برای ما هزینه دارد، ضمن اینکه شکستگی برنج هم در قیمت گذاری تاثیرگذار است الان هم قیمت خرید هر کیلو برنج حدود ۶۰ هزار تومان است. 

کشاورز در مورد واردات امسال هم گفت: برای واردات مشخص تخصیص ارز وجود دارد که اگر برطرف شود واردات انجام خواهد شد. سال گذشته بخش خصوصی یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن برنج وارد کرد که همه آن مصرف شده است. از ابتدای سال هم ۴۴۰ هزار تن واردات داشتیم که به نسبت سال قبل ۲۰۰ هزار تن کمتر شده است. عده ای مخالف واردات برنج هستند اما واردات اتفاقا برای جلوگیری از افزایش قیمت برنج ایرانی و همچنین جلوگیری از کمبود و گرانی برنج خارجی باید انجام شود. فعلا تا چهار ماه ممنوعیت واردات داریم اما بعد از آن واردات برنج خواهیم داشت چرا که کشور سالانه به یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن برنج وارداتی نیاز دارد. 

دبیر انجمن تولیدکنندگان و تامین کنندگان برنج کشور در خصوص اینکه برخی اقدام به فروش برنج ایرانی به اسم خارجی هستند نیز گفت: اختلاط برنج ایرانی با خارجی سفید زمانی صورت می گیرد که توجیه قیمتی داشته باشد یعنی فاصله برنج ایرانی با خارجی زیاد باشد اما الان این کار هیچ توجیه اقتصادی ندارد. ضمن اینکه برنج فجر خودش بالای ۵۰ هزار تومان قیمت دارد چرا باید به قیمت برنج خارجی فروخته شود.

خیلی از کشورها برنج ایرانی را نمی شناسند

سیداسماعیل یزدان پناه، مدیرعامل مرکز تجارت بین المللی و پایانه صادرات برنج کشور در گفت و گو با همشهری آنلاین در خصوص صادرات برنج ایرانی گفت: ما در ۱۰ سال گذشته به طور متوسط ۴ هزار تن صادرات به کشورهایی مانند عراق، امارات، آلمان، سوئیس و کانادا داشتیم، کشورهایی که ایرانی ها حضور پررنگ تری دارند و برنج فاخر ایرانی را می پسندند. حدود یک سالی که صادرات ممنوع بود حدود ۶۰۰ تن صادرات انجام شد. اما اواخر سال گذشته صادرات برنج آزاد شد و ما هم اکنون پیگیر امر صادرات هستیم تا بتوانیم در بهترین حالت ۴ هزار تن صادرات انجام دهیم. اخیرا هم در قالب یک هیات تجاری با همراهی استاندار مازندران در روسیه مذاکراتی داشتیم تا مجددا صادرات برنج از سر گرفته شود. 

یزدان پناه اظهار کرد: صادرات ما در قبال دومیلیون و ۴۰۰ هزار تنی که تولید داریم بسیار ناچیز است و شاید به ۲ دهم درصد هم نرسد اما قطعا با بازاریابی در کشورهای منطقه می توان صادرات برنج را افزایش داد. ما در بحث صادرات تبلیغی نکرده ایم و بسیاری از کشورها اصلا شناختی نسبت به برنج ایرانی ندارند درحالی که کشورهایی که برنج ما را می شناسند مخصوصا شورهایی که ایرانی ها حضور دارند خیلی طالب برنج ایرانی هستند. 

وی ادامه داد: با صادرات یک کیلوگرم برنج کیفی مانند طارم و طارم هاشمی می توان ۲ تا ۳ برابر برنج خارجی وارد کرد.