روزنامه اعتماد نوشت: قاچاق زعفران در سال‌های اخیر چنان گسترده شده که دیگر سخن از خروج چند کیلوگرم محصول از طریق چمدان‌های مسافری نیست؛ بلکه اکنون محموله‌های زعفران با تریلی از کشور خارج می‌شوند!
این روند نه‌تنها موجب از دست رفتن درآمدهای ارزی کشور شده، بلکه جایگاه برند ملی زعفران ایران را در بازارهای جهانی متزلزل کرده است.
بسیاری از این محموله‌های قاچاق، پس از خروج از مرز، با برندهای دیگر کشورها بسته‌بندی و عرضه می‌شوند. چرا این حجم گسترده از زعفران به صورت غیرقانونی از کشور خارج می‌شود؟ پاسخ ساده است:
صادرکنندگان رسمی با سد محکم تعهد ارزی و موانع پیچیده بانکی روبه‌رو هستند، در حالی که قاچاقچیان بدون هیچ‌گونه محدودیتی محصول را به بازارهای هدف ارسال می‌کنند. وقتی صادرکننده‌ای که مسیر قانونی را طی می‌کند، با خطر زیان مالی روبه‌رو باشد، طبیعی است که یا عطای صادرات را به لقایش ببخشد یا مجبور شود به روش‌های غیررسمی متوسل شود.
ناترازی‌های صادراتی؛ عامل تشدید بحران
مشکل اصلی، ناترازی‌های اقتصادی و تصمیمات ناپایدار در حوزه سیاست‌های ارزی و صادراتی است. برای نمونه، بانک مرکزی در مقاطعی به صادرکنندگان اجازه داد که ارز حاصل از صادرات خود را در قالب واردات کالاهای دیگر تسویه کنند، اما ناگهان این سیاست تغییر کرد و آنان مجبور شدند ارز خود را با نرخ‌های تعیین شده در سامانه مبادلات ارزی بفروشند. این سیاست‌های نوسانی، موجب شده است که صادرکنندگان واقعی میدان را ترک کنند و فضا برای فعالیت کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای و صادرات صوری باز شود. نتیجه چنین سیاست‌هایی، چیزی جز کاهش رسمی صادرات و افزایش قاچاق نیست. آمارها نشان می‌دهد که در هفت ماهه ابتدایی امسال، صادرات زعفران ۴۲ درصد کاهش یافته، اما در سه ماهه اخیر رشد ۴۷ درصدی داشته است. این نوسانات، خود گویای نبود یک راهبرد پایدار برای مدیریت صادرات است.
راه‌حل چیست؟
۱- رفع موانع تعهد ارزی: تا زمانی که صادرکنندگان مجبور باشند ارز خود را با نرخ‌های غیرواقعی به دولت بفروشند یا از صادرات صرف‌نظر خواهند کرد یا به روش‌های غیررسمی روی خواهند آورد. نظام ارزی باید انعطاف‌پذیرتر شود.
۲- تفکیک محصولات کشاورزی از سایر کالاهای صادراتی: زعفران و سایر محصولات کشاورزی شرایطی کاملا متفاوت از محصولات صنعتی دارند و نباید در چارچوب‌های مشابهی قرار گیرند.
۳- ایجاد مشوق‌های صادراتی: دولت باید با کاهش تعرفه‌ها، ارائه تسهیلات ارزان‌قیمت و حمایت از بسته‌بندی و برندینگ، صادرکنندگان را به فعالیت رسمی ترغیب کند.
۴- کنترل جدی مرزها: نظارت بر مبادی خروجی باید تشدید شده تا از قاچاق گسترده زعفران جلوگیری شود.
فرصتی که در حال از دست رفتن است- زعفران ایران، علاوه بر ارزش اقتصادی، یک میراث ملی است. اما اگر سیاست‌های ناکارآمد فعلی ادامه یابد، نه‌تنها بخش عمده‌ای از این بازار را به رقبا واگذار خواهیم کرد، بلکه خطر از بین رفتن هویت ایرانی این محصول نیز جدی خواهد شد. نجات زعفران از چنگال قاچاق و ناترازی‌های اقتصادی، تنها با یک عزم ملی و اصلاحات جدی در سیاست‌های صادراتی ممکن است. ایران باید جایگاه واقعی خود را در این بازار پس بگیرد؛ فرصتی که اگر از دست برود، به سادگی باز نخواهد گشت.
- 16
- 4
