اوراق قرضه چیست؟/ آشنایی با انواع اوراق قرضه

اوراق قرضه بر روی درآمدهای مؤسسه انتشار دهنده آن ها حق تقدم دارند

اوراق قرضه چیست؟

اوراق قرضه یا Bond به نوعی از سرمایه گذاری گویند که در آن سرمایه گذار به شخص حقوقی یا نهادی (شرکتی یا دولتی) پول قرض داده و شرکت سرمایه پذیر (اعتبار گیرنده) متعهد می شود تا وجه یا اعتبار مورد نظر را در برهه زمانی مشخص و با پرداخت سود دوره ای ثابت بازپرداخت نماید. اوراق قرضه یکی دیگر از انواع اوراق بهادار شرکت سهامی می باشد.

اوراق قرضه اسنادی هستند که براساس آن ها ناشر متعهد میشود مبالغ معینی (بهرة سالانه) را در فاصله های زمانی مشخص به دارندة پرداخت کند و در سررسید، اصل مبلغ را بازپرداخت کند. اوراق قرضه یک ابزار بدهی طولانی مدت برای تأمین مالی است و با تعهدات مشخصی همراه است. دارندگان اوراق قرضه برخلاف صاحبان سهام عادی، ادعای مالکیت یا حق رأی در شرکت ندارند و در واقع فقط وام دهندگان به ناشر هستند. آن ها پول خود را به ناشر قرض می دهند و در مقابل بهره دریافت می کنند و در سررسید هم اصل سرمایۀ خود را پس میگیرند.

دارندگان اوراق قرضه سهامدار شرکت نیستند. بدین ترتیب حق رأی و دخالت در امور شرکت را ندارند آنها طلبکار شرکت محسوب می شوند.

طریقه انتشار اوراق قرضه

انتشار اوراق قرضه ممکن نیست مگر اینکه سه امر تحقق یافته باشد:

۱. کلیه قیمت سهام پرداخت شده باشد.

۲. تمام سرمایه ثبت شرکت باید تایید شده و همینطور دو سال تمام از ثبت شرکت گذشته باشد.

۳. دو ترازنامه شرکت به تصویب مجمع عمومی رسیده باشد.

تصمیم انتشار اوراق قرضه باید به ضمیمه طرح اعلامیه انتشار اوراق قرضه به مرجع ثبت شرکت ها اعلام شود. در آگهی مذکور تمام مواد مهمه شرکت که برای خریداران اوراق قرضه اطلاع آن الزامی است، قید می شود. مثل نام، سرمایه، میزان سود آن، تصمیماتی که احتمالاً برای اوراق قرضه در نظر گرفته شده، خلاصه وضع مالی شرکت و غیره.

انواع اوراق قرضه

۱- اوراق قرضه دولتی: برای تامین مالی برنامه‌ها، پرداخت لیست حقوق و به خصوص پرداخت صورتحساب‌ها، دولت‌ها اوراق قرضه صادر می‌کنند. اوراق قرضه‌ کشورهای باثباتی مثل آمریکا، جزو امن‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها شناخته می‌شود. اما در طرف دیگر، اوراق قرضه‌ کشورهای در حال توسعه، دارای ریسک بالاتری هستند. دولت آمریکا اوراق قرضه‌ خود را از طریق خزانه‌داری و چندین نهاد دولتی مختلف صادر می‌کند. در آمریکا به اوراق قرضه‌ای که موعد سررسید آنها کمتر از یکسال باشد، اصطلاحا T-bills، اوراق قرضه با سررسید بین یک تا ۱۰ سال را T-notes و بیش از ۱۰ سال را اوراق خزانه‌داری می‌گویند. در برخی موارد، بهره‌ دریافتی از این اوراق شامل مالیات بر درآمد نمی‌شود.

دولت آمریکا اوراق قرضه‌ خود را از طریق خزانه‌داری صادر میکند

۲- اوراق قرضه ی شهرداری: این اوراق توسط شهرها، کشورها و مناطق مختلف برای تأمین مالی عملیات‌ها یا پرداخت هزینه‌ی پروژه‌ها صادر می‌شود. اوراق قرضه‌ شهرداری هزینه‌های ساخت بیمارستان، مدرسه، نیروگاه، خیابان، دفاتر اداری، فرودگاه، پل و غیره را از نظر مالی تأمین می‌‌کند. شهرداری‌ها معمولا زمانی به صدور اوراق قرضه اقدام می‌کنند که به پولی بیشتر از پول حاصل از جمع‌آوری مالیات‌ها احتیاج داشته باشند.

۳- اوراق قرضه شرکتی: اوراق قرضه‌ شرکتی توسط کسب‌ و کار و برای کمک به تامین هزینه‌ آنها صادر می‌شود. با وجود اینکه ریسک این اوراق بالاتر از اوراق قرضه‌ دولتی است، اما پول بیشتری می‌توان از آن کسب کرد. همچنین تعداد گزینه‌ها برای انتخاب از میان اوراق قرضه‌ شرکتی بیشتر است. اما از معایب اوراق قرضه شرکتی، معاف نبودن از مالیات است.

ویژگیهای اوراق قرضه

۱- دارندة اوراق قرضه در واقع بستانکار شرکت است. وی بعنوان بستانکار، حق دریافت اصل مبلغ اسمی و بهرة آنرا دارد و حقوق او در سند قرارداد تعیین شده است. دارندة اوراق قرضه هیچ گونه مالکیتی در شرکت ندارد و چیزی از بابت سود سهم – که به سهامداران پرداخت میشود – دریافت نمیکند.

۲- اوراق قرضه بر روی درآمدهای مؤسسه انتشار دهنده آن ها اولویت دارند. صاحبان اوراق قرضه نسبت به درآمدهای شرکت یا مؤسسه مربوطه در برابر سهامداران اولویت دارند چون از درآمدهای حاصله اول باید حقوق طلبکاران یعنی حقوق صاحبان اوراق قرضه پرداخت شود و اگر ازدرآمدهای حاصله مبلغی باقی بماند در آن صورت برای صاحبان سهام سود سهام پرداخت می گردد. بهره بدهیها به صورت هزینه های ثابت از پیش تعیین شده است.

۳- اوراق قرضه دارای سررسید مشخص هستند. بعضی از اوراق در یک مقطع معین زمانی سررسید می شوند و بعضی دیگر به تدریج سررسید میشوند.

۴- صاحبان اوراق قرضه برروی دارئی های شرکت تقدم دارند در صورتی که یک شرکت ورشکست شود نخست لازم است از طریق دارئی های آن شرکت حقوق صاحبان اوراق قرضه از روش فروش دارائیهای شرکت تأمین می گردد و در صورتی‌که مقداری از دارئیها موجود باشد آن گاه به ایفا حقوق صاحبان سهام اقدام میشود در این صورت صاحب سهم بیشتر حقوق بیشتری دارد و صاحب سهم کم تر دریافتی کمتری خودهد داشت.

۵- برخی از شرکتها برای ایجاد جذابیت و انگیزة بیشتر در سرمایهگذاران اقدام به انتشار اوراق قرضه با وثیقه میکنند. به عنوان مثال امکان دارد شرکت، زمین یا ساختمان خود را وثیقه اوراق قرضه قرار دهد. هر چند شرکتهای معروف و معتبر معمولاً اوراق قرضه بدون وثیقه منتشر میکنند.

۶- اوراق قرضه باید در تاریخ معینی بازپرداخت شوند ولی برای سرمایه سهامداران چنین الزامی وجود ندارد.

مزایای اوراق قرضه

۱ـ اوراق قرضه زمانی میتوانند انتشار پیدا کنند که سایر منابع سرمایه دارای کفایت و حجم کافی نباشند و با وجود شرایط مطلوب تولید و فروش هزینه انتشار اوراق قرضه به آسودگی تحمل گردد در این صورت به دلیل رونق بازار فروش، شرکت مربوطه هزینه اوراق قرضه را می پردازد و سود قابل قبلوی را به دست میاورد بدین ترتیب در وضعیت رونق بازار انتشار اوراق قرضه یک آلترناتیو جالب برای استفاده از فرصت های اقتصادی است.

انتشار اوراق قرضه هزینه کمتری نسبت به صدور سهام دارد

۲- اوراق قرضه دارای هزینه کمتری است.

۳- انتشار اوراق بهادار، من جمله اوراق قرضه، باعث می شود که شرکت مربوطه با شرکاء جدید رو به رو نباشد و در مقابل پولی که از طریق فروض اوراق بهادار به دست می اورد دیگران را در حوزه مدیریت خویش دخالت ندهد.

۴- با استفاده از اوراق قرضه دارایی بلند مدت می توان گرفت.

۵- در خیلی موارد در قوانین کشورهای گوناگون، بهره های پرداختی به صاحبان اوراق قرضه شرکت جزء هزینه های شرکت به حساب می آید و از درآمدهای کسر می گردد در نتیجه مبلغی که شرکت باید برای آن مالیت بپردازد به مقادیر کمتری تنزل میابد.

۶- فروش اوراق قرضه نوعی اهرم مالی به حساب می آید.

معایب اوراق قرضه

۱- در صورتی که شرکت نتواند بهره اوراق قرضه را پرداخت نماید سبب تقلیل شدید سود هر سهم و ارزش سهام خواهد شد.

۲- برای انتشار اوراق قرضه باید مراحل گوناگون قانونی از سوی شرکت انتشار دهنده طی شود و هزینه های معینی صرف گردد این دو فعالیت باعث میشود که اکثر شرکتهای کوچک نتوانند از امکان انتشار اوراق قرضه برخوردار گردند.

۳- شرکت مکلف خواهد بود در زمان مقرر اصل و بهره اوراق قرضه را بپردازد.

۴- انتشار اوراق قرضه باعث افزایش بدهی های شرکت میشود و سبب ازدیاد نسبت بدهی به سرمایه همان شرکت و در نتیجه باعث بالارفتن ریسک شرکت می گردد و تا وقتی که سرمایه شرکت مورد بحث افزای پیدا نکرده، امکان اخذ وام یا انتشار مجدد اوراق قرضه محدود میشود

از اوراق قرضه برای دریافت وام های بلند مدت استفاده می شود

۵- تامین مالی از اوراق قرضه زمانی مشکل ساز است که وضعیت حاکم بر بازار مناسب نباشد

۶- در صورتیکه نرخ سودآوری شرکت در برابر نرخ بهره اوراق قرضه تنزل پیدا کند، سودآوری سرمایه شرکت تقلیل میابد. ارزش شرکت در بازار به علت همین شرایط تقلیل می یابد.

گردآوری: بخش اقتصاد سرپوش