هرچند افزایش قیمت کالاهای اساسی طی سال‌های اخیر روندی بی‌سابقه داشته و دولت موفق به مدیریت و ساماندهی آن نشده است اما طی هفته‌های اخیر به دلیل عدم‌توانایی اقتصادی مردم و کاهش تقاضا، شاهد مازاد برخی اقلام همچون گوشت روی دست تولیدکنندگان بودیم که در نهایت باعث شد به میزان محدودی کاهش قیمت در بازار این کالاها رقم بخورد. اگرچه این کاهش قیمت مقطعی و محدود، بیشتر به واژه ایستایی قیمت شبیه است تا کاهش چراکه تنها به معنای توقف افزایش قیمت آن کالا در مدت کوتاهی است. بنابراین حتی این ایستایی قیمت نیز نتوانسته منجر به رونق بازار شود.
شواهد میدانی و گفته‌های فعالان بازار حاکی از آن است که مصرف اقلامی از جمله لبنیات و گوشت به نسبت دیگر محصولات مرتبط با سبد غذایی مردم به شدت کاهش پیدا کرده است و با تداوم سیاست‌های فعلی از سوی دولتمردان، بازگشت رونق به بازار این اقلام امری دور از ذهن است. در واقع چندین سال طول می‌کشد تا دوباره کفه قدرت خرید مردم و عرضه و تقاضا بتواند باعث شود که بازارها به شکل گذشته‌اش رونق بگیرد.
نکته قابل تامل در این باره این است که باید منتظر موج جدیدی از افزایش قیمت‌ها در بازار این اقلام و کالاهایی که علوفه و نهاده‌های دامی در تولید آنها نقش ویژه‌ای دارند، باشیم، زیرا از یک سو اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور ایران خواستار حذف قیمت‌گذاری دستوری نهاده‌های دامی با توجه به نوسان نرخ ارز نیمایی برای خرید این اقلام شده و اعلام کرده است که قیمت‌گذاری دستوری فروش نهاده‌های دامی منجر به کاهش واردات می‌شود؛ موضوعی که می‌تواند روند گرانی نهاده‌های دامی را تشدید کند و منجر به افزایش قیمت هر چه بیشتر اقلامی همچون گوشت و مرغ شود.
از سوی دیگر گفته می‌شود که تا دو ماه آینده افزایش قیمت محصولات کشاورزی که وابسته به علوفه وارداتی هستند نیز حتمی است. در این باره اینطور اعلام می‌شود که هنوز افزایش نرخ دلار تاثیر خود را بر بازار این اقلام نگذاشته و از آنجایی که محصولات وارداتی با دلار جدید تا دو ماه آینده وارد بازار می‌شوند، تازه با پیامدهای آن مواجه خواهیم شد. نکته دیگر در این رابطه این است که هرگونه تغییرات در توافق اوکراین و روسیه و تحولات بین‌المللی می‌تواند کشورهای واردکننده نهاده‌های دامی از اوکراین از جمله ایران را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین بازار گوشت، مرغ و لبنیات از این بابت نیز در خطر است. در واقع ایجاد هر اختلالی در این روند و بازگشتن به شرایط قبل می‌تواند خود آغازگر افزایش قیمت‌ها باشد.
بازار ایران در حالی با این چالش‌ها روبه‌رو است که سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد اخیرا از روند کاهشی مواد غذایی در جهان گزارش داده است.
ایستایی قیمت مواد غذایی در ایران موقتی است
در حالی که به گفته فائو قیمت جهانی مواد غذایی روندی کاهشی دارد، کارشناسان داخلی می‌گویند در ایران ایستایی قیمت داریم و نه کاهش قیمت و نهایتا ظرف دو ماه آینده مجددا نرخ دو محصول مرغ و لبنیات بالا می‌رود.
سازمان فائو در روزهای ابتدایی ماه نوامبر ۲۰۲۲ اعلام کرد که قیمت «گوشت، شکر، غلات، لبنیات و دانه‌های روغنی» کاهش یافته است که آمارها نشان می‌دهد شاخص نسبت به سال‌های اخیر به طور قابل‌توجهی افزایش یافته و از سوی دیگر با توجه به نرخ دلار، تامین مواد غذایی را به طور خاص برای کشورهای واردکننده مواد غذایی دشوار کرده است. با این وجود کارشناسان اعلام می‌کنند که روند کاهشی قیمت جهانی مواد غذایی متاثر از چندین عامل است.
مهدی تولایی کارشناس و فعال بخش کشاورزی در این خصوص می‌گوید: طی چند ماه اخیر روند قیمت‌های جهانی مواد غذایی کاهشی بوده است که غالبا متاثر از وقوع خشکسالی‌های شدید در اغلب کشورهای جهان و به تبع آن کاهش تولیدات و همچنین روند جنگ روسیه و اوکراین بوده است. به عبارت دیگر در ابتدای وقوع این جنگ به دلیل بسته شدن بنادری که غالبا غلات و دانه‌های روغنی کشور اوکراین از آن طریق به کشورهای مختلف ارسال می‌شد جهش قیمت‌ها را شاهد بودیم.
تولایی افزود: با این وجود در پی توافقات صورت گرفته مبنی بر باز شدن بنادر جهت خروج غلاتی که در این کشور به نوعی انبار شده بود قیمت‌ها روندی منطقی‌تر پیدا کرد و به عبارتی کاهشی شد.
وی ادامه داد: این در حالی است که در صورت ایجاد هر اختلالی در این روند و بازگشتن به شرایط قبل می‌تواند خود آغازگر افزایش قیمت‌ها باشد که امیدواریم این‌گونه نشود.
کاهش مصرف لبنیات و مرغ
علیرضا الوندی دیگر فعال بخش کشاورزی در این باره می‌گوید: خوشبختانه اصلی‌ترین کاهش قیمت‌ها در بازارهای جهانی در مورد محصولات و مواد علوفه‌ای همچون جو و ذرت رقم خورده است که بالطبع بر کاهش قیمت مواد غذایی همچون گوشت و لبنیات موثر بوده است.
الوندی خاطرنشان می‌کند: این روند در ایران نیز قابل مشاهده است که در کشور ما عاملی که تاثیر گذاشته در حقیقت عدم توانایی مردم در خرید مکفی محصولات کشاورزی با قیمت‌های فعلی است.
وی ادامه می‌دهد: به عبارت ساده‌تر این عدم توانایی اقتصادی مردم باعث شده تا حدودی مازاد محصول داشته باشیم و اینها باعث شد که قیمت کمی افت پیدا کند.
الوندی افزود: در حال حاضر عدم توانایی خرید مردم به طور محسوس روی کاهش قیمت لبنیات و مرغ به نسبت دیگر محصولات مشهودتر بوده و مصرف مردم روی این دو قلم کاهش پیدا کرده است.
افت قیمت‌ها در بازار محسوس نیست
الوندی همچنین در پاسخ به این سوال که چرا افت قیمت‌ها در بازار محسوس نیست، گفت: اگر ما تورم و نسبت تورم به افزایش قیمت را در نظر بگیریم، می‌بینیم که مدتی است مرغ روی قیمت ثابتی ایستاده و هیچ نشانه‌ای از این تورمی که در جامعه است را در قیمت مرغ نمی‌بینیم. بنابراین به معنای واقعی نمی‌گوییم قیمت کاهش یافته بلکه می‌گوییم افزایش قیمتی که همراه با تورم باشد را در این محصول مشاهده نمی‌کنیم.
وی ادامه داد: با این وجود ایستادن قیمت روی قیمت‌های قبلی در کشوری که به گفته مسوولان تورم ۴۰ درصدی را تجربه می‌کند نوعی روندی مثبت محسوب می‌شود.
این فعال بخش کشاورزی همچنین در پاسخ به این سوال که این ایستایی قیمت بیشتر روی کدام محصولات رخ داده نیز می‌گوید: همان‌طور که می‌دانید در چند ماه گذشته برای تولید‌کننده، قیمت گوشت گوسفندی روندی کاهشی داشته چون با توجه به شرایط فعلی نگهداری دام برای دامدار به صرفه نیست و گله‌های مولد در حال وارد شدن به بازار است.
وی افزود: این روند به ما این هشدار را می‌دهد که در آینده با افزایش قیمت‌ها روبه‌رو خواهیم شد؛ یعنی بعد از تمام شدن ذخایر ژنتیکی احتمالا با افزایش قیمت‌ها روبه‌رو خواهیم شد و چند سال طول می‌کشد تا رونق به بازار برگردد.
الوندی افزود: با این وجود به طور کلی وضعیت بازار به گونه‌ای است که به نسبت افزایش که روی قیمت دلار می‌بینیم و افزایشی که باید روی محصولات ببینیم فعلا دیده نشده است.
وی ادامه داد: به نظر بنده چندین سال طول می‌کشد تا دوباره کفه قدرت خرید مردم و عرضه و تقاضا باعث شود که بازارها به شکل گذشته‌اش رونق بگیرد.
الوندی با اشاره به حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی واردات کالاهای اساسی می‌گوید: در هر صورت باید این را تجربه می‌کردیم و این عمل فعلی بود که باید اتفاق می‌افتاد و لذا باید از آن گذر کنیم و پیامدهای آن را نیز بپذیریم.
وی در خصوص پیش‌بینی روند بازار طی ماه‌های پیش‌رو نیز می‌گوید: قطعا در ماه‌های آینده افزایش قیمت را در مورد محصول مرغ و لبنیات خواهیم داشت.
الوندی به بازار گفت: علت این افزایش قیمت‌ها نیز در ماه‌های آینده این است که چون نرخ دلار افزایش یافته تا علوفه این دلار وارد بازار شود یک تا دوماه طول می‌کشد و با افزایش قیمت علوفه، افزایش قیمت محصولات کشاورزی که وابسته به علوفه وارداتی است را خواهیم داشت. بنابراین می‌توان گفت ظرف یک تا دو ماه آینده افزایش قیمت‌ها را در بازار خواهیم داشت.
هشدار اتحادیه واردکنندگان نهاده‌ها به وزیر
لازم به ذکر است اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور ایران خواستار حذف قیمت‌گذاری دستوری نهاده‌های دامی با توجه به نوسان نرخ ارز نیمایی برای خرید این اقلام شد.
در متن نامه این اتحادیه به سیدجواد ساداتی‌نژاد وزیر جهاد کشاورزی آمده است: با عنایت به روند رو به افزایش قیمت ارز نیمایی از ابتدای طرح آزادسازی نرخ ارز (از حدود کانال ۲۵ هزار تومان تا کانال ۲۸ هزار تومان روزهای اخیر) و چشم‌انداز افزایش شیب رشد قیمت ارز نیمایی در کوتاه‌مدت، مجددا به استحضار می‌رساند سیاست قیمت‌گذاری دستوری برای فروش نهاده‌های دامی در داخل کشور در تعارض با روند افزایش قیمت ارز در اقتصاد کشور بوده و به زودی موجب کاهش واردات نهاده‌های دامی خواهد شد.
بنابراین با عنایت به آزاد شدن قیمت ارز و رشد نرخ ارز نیمایی قطعا حذف قیمت‌گذاری دستوری برای کالاهای وارداتی نیز اجتناب‌ناپذیر و ضروری به نظر می‌رسد. لذا از جنابعالی درخواست می‌شود تدابیر لازم برای تداوم واردات نهاده توسط بخش خصوصی را از طریق حذف سیاست‌های مخل فعالیت‌های اقتصادی در دستور کار فوری مراجع ذی‌ربط قرار دهید و از بروز تبعات منفی وضعیت موجود جلوگیری فرمایید.
- 18
- 5
