هفت نکته در مورد تورم ۳۰ درصدی فروردین‌ماه

سال ۹۸ با تورم ۳۰.۶ درصدی شروع به کار کرد. تورم از سال پیش و همگام با گران شدن دلار شروع به بالا رفتن کرد و حالا از مرز ۳۰ درصدی عبور کرده است. گزارش مرکز آمار از شاخص قیمت مصرف کننده فروردین ۹۸ نشان می‌دهد میانگین قیمت‌ها در این ماه نسبت به فروردین پارسال ۱.۵ برابر شده و این یعنی تورم نقطه به نقطه در فروردین به ۵۱.۴ درصد رسیده است. همچنین تورم ماهانه برای فروردین چهار درصد محاسبه شده که نسبت به گزارش قبلی یعنی اسفندماه، افزایش داشته است. قبل از هرچیز بهتر است با اصطلاحاتی که در گزارش‌های تورم مرکز آمار استفاده می‌شود، از شاخص قیمت گرفته تا تورم نقطه به نقطه و ... آشنا شوید.

اصطلاح‌های تورم به زبان ساده

برای اینکه ببینیم هر کدام از اصطلاح‌هایی که در گزارش‌های تورم استفاده می‌شوند چه معنایی دارند، بهتر است از اصطلاح شاخص قیمت‌ها شروع کنیم. در آمارگیری برای اینکه همه قیمت‌ها با یک معیار یکسان محاسبه شوند، به جای خود قیمت، از شاخص قیمت برای محاسبه تغییرات استفاده می‌کنند. محاسبه شاخص قیمت نیاز به یک سال پایه دارد. در گزارش‌های تورم سال پایه، همان سال ۹۵ است. به این معنا که همه قیمت‌ها را در سال ۹۵ معادل رقم ۱۰۰ در نظر می‌گیرند. یعنی اگر یک کالا در سال ۹۵ هزار تومان قیمت داشت و حالا سه هزار و ۵۰۰ تومان قیمت دارد، یعنی شاخص قیمت این کالا در حال حاضر ۳.۵ برابر سال ۹۵ و برابر با ۳۵۰ است.

حالا هر اتفاقی که برای شاخص قیمت بیافتد، خودش را در تورم نشان می‌دهد. فرض کنید میانگین شاخص قیمت محصولات خوراکی در بهمن‌ماه ۲۵۰ باشد. اگر این شاخص در ماه بعد به ۲۵۶ برسد، یعنی محصولات خوراکی در این یک ماه تورم ۲.۴ درصدی را پشت سر گذاشته. این همان تورم ماهانه است که اختلاف قیمت‌ها نسبت به ماه گذشته را نشان می‌دهد.

اصطلاح مهم‎تر از تورم ماهانه، تورم نقطه به نقطه است. به این معنی که در گزارش تورم مشخص می‌شود میانگین قیمت یک کالا در بازه یک ماه، چه تغییراتی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته. مثلا اگر الان شاخص قیمت دخانیات برابر با ۳۵۰ باشد و این شاخص در گزارش سال گذشته ۲۶۰ اعلام شده باشد، این یعنی تورم نقطه به نقطه دخانیات حدود ۳۴.۶ درصد است. ملاک قوی‌تر برای محاسبه گرانی‌ها، تورم سالانه یا ۱۲ ماهه است. خیلی‌ها تورم نقطه به نقطه را با تورم سالانه اشتباه می‌گیرند. همانطور که گفتیم تورم نقطه به نقطه اختلاف قیمت‌ها در این ماه با ماه مشابه سال قبل است، اما تورم سالانه بازه زمانی گسترده‌تری را شامل می‌شود. برای محاسبه تورم سالانه، اول باید میانگین قیمت یک کالا در بازه یک سال اخیر را محاسبه کنیم و بعد آن را با میانگین قیمت یک سال قبل‌تر مقایسه کنیم. به طور مثال اگر میانگین شاخص قیمت برای گوشت قرمز در ۱۲ ماه منتهی به فروردین‌ماه سال ۹۸، برابر با ۲۳۰ باشد، باید این عدد را با میانگین شاخص قیمت گوشت در ۱۲ ماه منتهی به فروردین سال ۹۷ مقایسه کنیم که مثلا ۱۸۰ است. با این تفسیر تورم سالانه یا ۱۲ ماهه گوشت در فروردین ۹۸ معادل ۲۷.۸ درصد محاسبه می‌شود.

بعد از اینکه تورم تک تک گروه‌های کالا و خدمات را محاسبه کردیم، نوبت به محاسبه تورم کل می‌رسد. برای این کار باید ببینیم کدام گروه‌ها بیشترین تاثیر را در زندگی ما دارند. به همین خاطر برای هر گروه یک ضریب تاثیر در نظر می‌گیریم. به طور مثال ضریب تاثیر تورم بخش مسکن در تورم کل، ۳۱.۱۲ درصد است. چراکه مسکن تاثیر زیادی روی زندگی مردم دارد. در مقابل بخش دخانیات کمترین تاثیر را در محاسبه تورم کل دارد. طوری که تنها ۰.۵۹ درصد روی تورم کل اثر می‌گذارد. مرکز آمار با همین ضرایب که بر اساس میزان اثرگذاری آن‌ها در زندگی مردم به دست آمده، از کل قیمت کالا‌ها و خدمات میانگین می‌گیرد و با همان روش‌های قبلی تورم ماهانه، نقطه به نقطه و سالانه را محاسبه می‌کند.

هفت نکته مهم در مورد گزارش تورم فروردین ۹۸

۱- کفه خوراکی‌ها در تورم فروردین سنگین‌تر بود. طوری که تورم ماهانه اقلام خوراکی دو برابر تورم کل است و معادل ۸.۸ درصد محاسبه شده. همچنین تورم سالانه محصولات خوراکی تقریبا ۱.۵ برابر بیشتر از تورم ۱۲ ماهه اعلام شده است.

۲- در بین محصولات خوراکی، سبزیجات به صورت چراغ خاموش و بدون سر و صدا بیشترین افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند. طوری که میانگین قیمت انواع سبزی و حبوبات نسبت به ماه گذشته ۳۰ درصد افزایش پیدا و کرده و باعث شده این گروه خوراکی‌ها در صدر تورم ماهانه قرار بگیرند.

۳- بعد از سبزیجات، رتبه بعدی افزایش قیمت به میوه و خشکبار می‌رسد. آنچنان دور از ذهن نیست که در فروردین قیمت میوه و آجیل گران شده باشد. طوری که هر روز خبر گرانی یکی از آن‌ها به گوشمان می‌خورد. میوه و خشکبار در فروردین امسال افزایش قیمت ۲۰.۸ درصدی نسبت به اسفند را پشت سر گذاشتند و در مقام دوم تورم ماهانه قرار دارند و تورم بقیه محصولات خوراکی پایین‌تر از ۱۰ درصد محاسبه شده است.

۴- گوشت به خاطر گران بودنش خیلی سر و صدا کرده، اما نگاهی که به تورم نقطه به نقطه کالا‌ها و خدمات بیاندازیم می‌بینیم گوشت در رده سوم قرار دارد. چراکه بعد از سبزیجات، دخانیات بیشترین افزایش قیمت را نسبت به سال گذشته تجربه کرده است و تورم نقطه به نقطه دخانیات در فروردین‌ماه ۱۲۳ درصد محاسبه شده است. 

۵- همه چیز گران نشده، بعضی اقلام هستند که در گزارش تورم فروردین، رقم منفی به خود گرفته‌اند. مثلا تورم قیمت حمل و نقل در فروردین‌ماه معکوس بوده و ۰.۸ درصد نسبت به اسفند کاهش پیدا کرده. در کنار حمل و نقل، قیمت آب، برق و سوخت هم با تورم منفی ۰.۵ درصد نسبت به اسفندماه روبرو بوده است.

۶- نگاهی که به تورم سالانه بیاندازیم، می‌بینیم بیشتر از خوراکی‌ها، دسته مبلمان و لوازم خانگی شاهد افزایش قیمت بوده‌اند. طوری که تورم محصولات خوراکی و آشامیدنی ۴۳.۵ درصد است، اما در طرف مقابل مبلمان و لوازم خانگی در فروردین‌ماه شاهد تورم ۴۹.۱ درصدی بوده‌اند. 

۷- بعد از مبلمان و لوازم خانگی، بخش تفریح و فرهنگ بیشترین تورم سالانه را پشت سر گذاشته است. نمونه مشخص و ملموس آن هم قیمت کتاب است که در یک سال اخیر افزایش قابل توجهی داشته. همین موضوع باعث شده که بخش تفریح و فرهنگ با تورم سالانه ۴۸.۸ درصد، در رده دوم تورم در بخش‌های مختلف قرار بگیرد.