واكاوی عملكرد فراكسيون اميد از زبان اعضای این فراکسیون

فراكسيون اميد همان‌گونه كه از نامش مشخص است با رويش اميد در ميان جامعه مدني و بدنه اجتماعي اصلاحات از زمان انتخابات هفتم اسفند سال ۹۴ پا به عرصه گذاشت. اين فراكسيون كه در مجلس شوراي اسلامي به فعاليت‌هاي پارلماني خود ادامه مي‌داد در بازه‌اي ريزش عضو داشت و اين موضوع سبب انتقادهاي بسياري از شخصيت‌هاي سياسي حاضر در جريان اصلاح طلبي شده بود و برخي معتقد بودند كه بانيان ليستي كه سبب شد تا اين افراد به مجلس راه‌پيدا كنند و قدرت را در دست بگيرند بايد از ابتداي فعاليت‌هاي انتخاباتي تدابيري را تدوين مي‌كردند كه به راحتي افراد نتوانند پشت اميد را خالي كرده و در زمين برخي جريان‌هاي ديگر بازي كنند.

اين ماجرا تا جايي پيش رفت كه حتي برخي اصلاح‌طلبان اعضاي ليست اميد را به خيانت متهم كردند و گفتند كه اين افراد نبايد بعد از ورود به مجلس مسير خود را عوض مي‌كردند. اما وضعيت به همين شكل بود و فراكسيون اميد وزن خاصي براي لابي‌هاي بهارستان نداشت ولي ناگهان در دوره جديد انتخابات هيات رييسه مجلس همگان شگفت زده شدند و مشاهده كردند كه محمدرضاعارف در دور اول و قبل از اينكه فراكسيون ولايي با ياران لاريجاني لابي كند بيشترين ميزان آراي نمايندگان را به خود اختصاص داده بود و در دور دوم نيز با وجود آنكه راي بالايي آورد ولي بازي را به لاريجاني واگذار كرد. اين تغيير آرايش و نيز قدرت نمايي ناگهاني مي‌تواند برگرفته از سياست‌هايي نوين باشد كه در آينده به كمك اعضاي اين فراكسيون بيايد. براي بررسي عملكرد اين فراكسيون و تحليل رويكرد اعضاي آن به سراغ برخي اعضاي آن رفتيم.

فاطمه ذوالقدر:

در فراکسیون امید همه روند ها دموکراتیک است

بیش از دو سال از عمر فراکسیون امید می گذرد. فراکسیون امید در دو سال گذشته با فراز و نشیب های زیادی روبه‌رو بوده است. شما به عنوان یک عضو این فراکسیون عملکرد فراکسیون امید را به طور کلی چگونه ارزیابی می کنید؟

ما در این دوسال اوضاع متفاوتی را در فراکسیون امید داشتیم. در انتخابات مجلس عده ای با لیست امید وارد مجلس شدند و بعد از امیدی ها جدا شدند و به فراکسیون مستقلین پیوستند. اما در انتخابات هایی که در مجلس برگزار شد و در استیضاح وزرا و تغییر کابینه عملکرد فراکسیون تقریبا منسجم و به صورت فراکسیونی بود. اما ما نمی توانیم توقع صد در صد از اعضای فراکسیون امید داشته باشیم اما اکثریت اعضا همراه با فراکسیون بودند و ممکن است عده‌ای بر اساس سلیقه شخصی و منطقه ای عمل کرده باشند. ما جلسات متعددی با وزرا داشتیم تا بتوانیم مشکلات را حل کنیم.

به طور مثال در مساله بحران موسسات مالی و اعتباری ما جلسات زیادی را با آقای سیف داشتیم و بعد از آن جلسات و مشاوره ها بدهی های بخش زیادی از سپرده گذاران پرداخت شد. از همان ابتدا به دستور آقای عارف کمیته‌ای برای بررسی این مساله تشکیل شد و این کمیته موضوع موسسات را بررسی می کرد که من نیز عضو این کمیته بودم. این مساله با حضور وزیر اقتصاد و سایر وزرا و مسئولان بررسی شد و بدهی ها تا سقف ۵۰۰میلیون در حال پرداخت است. در مجموع من عملکرد فراکسیون امید را مثبت ارزیابی می کنم. فراکسیون امید در برابر مشکلات و مسائل جامعه هیچگاه بی اعتنا نبود.

در بحث انتخاب کابینه، فراکسیون امید اعلام کرد که اعضا برای رای به چند وزیر آتش به اختیار شده اند. این موضوع از انفعال فراکسیون امید می آید یا درباره آن بحث شد؟

این برای دو تن از وزرا اتفاق افتاد. ببینید ماجرا از این قرار بود که برای انتخاب وزرا یک کمیته توسط فراکسیون امید تشکیل شد واعضای امیدی هر کمیسیون به عضویت در این کمیته درآمدند و هر کدام مسئولیت بررسی وزرای پیشنهادی در حوزه کمیسیون خود را برعهده گرفت. به طور مثال بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی ورزش و جوانان و فرهنگ و ارشاد با کمیته ای که مسئولیتش با من بود، مورد بررسی قرار گرفت و نظر کمیته ها در مجمع عمومی اعلام شد.

این کمیته از ابتکارات فراکسیون امید بود که فعالیت خوبی نیز داشت. اما در رابطه با آتش به اختیار شدن اعضای فراکسیون امید در رای به دو تن از وزرا نیز باید بگویم که موضوع به دو وزیر مورد بحث اعضای فراکسیون امید بود و بعد از بررسی ها و به رای خود اعضای مجمع عمومی فراکسیون امید تصمیم بر این شد که اعضا به صورت آتش به اختیار رای دهند. این موضوع از انفعال فراکسیون امید نبود بلکه به روحیه جمعی اعضای این فراکسیون که در این مورد هم مسائل را به رای گذاشتند برمی گردد.در فراکسیون امید هیچ کاری سلیقه‌ای انجام نمی شود بلکه روند ها در این فراکسیون دموکراتیک است.

در دو اجلاسیه گذشته انتخابات هیات رییسه، فراکسیون امید عملکرد متفاوتی داشت. در اجلاسیه اول تقریبا مستقل به صحنه آمد و در اجلاسیه دوم وارد ائتلاف با سایر فراکسیون های مجلس شد. اما فراکسیون امید در اجلاسیه سوم تصمیم گرفت که به صورت مستقل لیست داده و حتی برای ریاست مجلس نیز گزینه مستقل بدهد. چه شد که این تصمیم در فراکسیون گرفته شد؟

این حضور مستقل در انتخابات هیات رییسه نیز با تصمیم مجمع عمومی فراکسیون امید بود. در طول مدتی که از انتخابات هیات رییسه در دور قبلی تا به امروز گذشته جلسات زیادی برگزار شد و پس از اینکه امیدی ها از عهد شکنی در ائتلاف دور گذشته گله داشتند، تصمیم فراکسیون بر اساس نظر اکثریت اعضا این شد که به صورت مستقل وارد صحنه رقابت انتخاباتی شویم.

یکی از مباحث این بود چه تضمینی وجود دارد که در دقیقه ۹۰ باز فراکسیون ها عهد شکنی نکرده و اعضای خود را برای فراکسیون ها معرفی نکنند. بعد از طرح بحث در فراکسیون، چند لیست متفاوت در فراکسیون تهیه شد. عده‌ای لیست ۶ نفره، عده ای ۹ نفره و عده ای لیست ۱۲ نفره را پیشنهاد می کردند. در نهایت پس از اینکه دو فراکسیون دیگر لیست مستقل اعلام کردند، فراکسیون امید تصمیم گرفت لیست ۱۲ نفره کامل ارائه دهد و در مجموع به نظرم فراکسیون در موضوع رای گیری هیات رییسه مجلس موفق ظاهر شد.

آقای عارف با تصمیم خودشان کاندیدای ریاست مجلس شدند یا نظر مجمع بود؟

خیر، اینکه آقای عارف کاندیدای ریاست مجلس شدند نظر قریب به اتفاق اعضای مجمع عمومی فراکسیون امید بود و من تا جایی که در خاطر دارم اینکه ایشان کاندیدای ریاست مجلس شوند مخالف نداشت یا اگر بود تعدادشان بسیار کم بود. واقعیت این است آقای عارف با اجماع فراکسیون امید به صحنه رقابت هیات رییسه ورود کرد. در بحث نواب رییس مجلس نیز دو نایب رییس فعلی با اجماع حمایت شدند و در نهایت سه دبیر و دو نایب رییس از فراکسیون امید انتخاب شدند. همین قدر که دو فراکسیون برای جلوگیری از ورود گزینه های لیست امید به هیات رییسه با یکدیگر متحد شدند و در آخر گزینه ریاست‌شان با اختلافی کم نسبت به آقای عارف به ریاست رسید، نشان از قدرت فراکسیون امید و تشکیلاتی بودن و انسجام اعضای این فراکسیون است.

در دو دوره گذشته، زنان فراکسیون امید نقش مهمی در تحولات مجلس داشته اند اما با وجود معرفی گزینه هایی از بین زنان عضو این فراکسیون، خانم ها نتوانستند به هیات رییسه ورود کنند. این موضوع را چگونه ارزیابی می کنید؟

یک گله از فراکسیون امید وجود دارد و آن اینکه اعضای این فراکسیون نسبت به حضور زنان در هیات رییسه منفعل عمل کردند و با وجود اینکه در میان نامزدهای دبیری و نظارت گزینه های زن حضور داشتند، اعضا به آن‌ها رای ندادند وزنان نتوانستند به جایگاه هیات رییسه برسند. اما این موضوع نیز مساله ای‌است که می تواند در آینده جبران شود و اعضای فراکسیون امید به خوبی می دانند که بانوان عضو این فراکسیون نقش مهمی در رویدادهای مجلس دارند.

اگر بخواهید در یک درجه بندی عملکرد فراکسیون امید را قرار دهید، چه رتبه ای به این عملکرد می دهید؟

من فکر می کنم عملکرد این فراکسیون در مدت فعالیتش مثبت بوده است و اگر بخواهم رتبه آن را ارزیابی بکنم متوسط رو به بالا می توان برای آن در نظر گرفت.

فاطمه سلحشوری:

اکثریت نیستیم اما تاثیر گذاریم

در دو سال گذشته انتقادات زیادی به عملکرد فراکسیون امید وارد می شود. برخی معتقدند این فراکسیون از کارایی لازم برخوردار نیست. شما عملکرد فراکسیون امید را چگونه ارزیابی می کنید؟

برای ما که در مجلس بودیم از ابتداروزهای متفاوتی را پشت سر گذاشتیم و شاید شروع پر طنینی نداشتیم. با انتخابات هیات رییسه مجلس شورای اسلامی مردم دیدند که فراکسیون امید اگرچه اکثریت را ندارد اما می تواند فراکسیون تاثیرگذاری باشد. شاهد بودیم که دو فراکسیون به کمک هم آمدند تا بعضی از اعضای هیات رییسه بتوانند موفق شوند و این موضوع در انتخاب ریاست مجلس نیز کاملا مشهود بود.

من فکر نمی کنم تاکنون در پارلمان سابقه داشته باشد که رییس یک فراکسیون پشت تریبون به نفع شخصی دیگر از نامزدی ریاست مجلس کناره گیری کند. ما صاحب چنین اعمال بی سابقه ای در مجلس بودیم. در دوره های قبل نیز که نگاه کنید یکی از شکننده ترین رای های مجلس را در دور دهم، در اجلاسیه سوم داشتیم و این نشان می دهد که فراکسیون امید عملکرد مثبتی داشته است.

برخی معتقدند که فراکسیون امید در مواقعی در تصمیم‌گیری هایش کمی متزلزل یا منفعل عمل کرده است. براي مثال در بحث رای اعتماد به وزرا، برای بررسی وضعیت برخی وزرا از لفظ آتش به اختیار استفاده می شد.دلیل این انفعال چیست و نکته دوم اینکه چرا حضور اعضای فراکسیون در جلسات فراکسیون کمرنگ است؟

من به هیچ عنوان استفاده از شیوه آتش به اختیار را انفعال نمی‌دانم. اتفاقا این نشان از پویایی فراکسیون است که تا این به حد به خود و اعضایش اعتماد دارد و مسائل را به خودشان واگذار می کند. ما در موارد اندکی نتوانسته بودیم رای برای رد یا قبول موضوعی به دست آوریم اما این به معنای انفعال فراکسیون نیست.درباره اینکه حضور اعضا در جلسات فراکسیون کم است نیز باید بگویم که این مساله خیلی عادی است. همین جلساتی که برگزار می شود هم با همین تعداد صندلی برای همه افراد کافی نیست به همین خاطر چون فضایی نداریم که تمام نماینده ها بتوانند بنشینند بعضی نماینده ها که خیلی هم تشکیلاتی هستند مانند من ممکن است در جلسات حضور پیدا نکنند. این به معنای بی توجهی آن ها به فراکسیون نیست. شما من را می شناسید و می دانید که به فراکسیون امید وابستگی دارم اما در همه جلسات شرکت نمی کنم.

به موضوع اجلاسیه سوم هیات رییسه بپردازیم. در اجلاسیه اول فراکسیون امید تقریبا مستقل به انتخابات هیات رییسه ورود کردید. در اجلاسیه دوم اما ائتلافی کردید که با بد عهدی روبه رو شد و در اجلاسیه سوم برای ریاست مجلس نیز گزینه مطرح کردید. عده ای می گویند این روند کار مثبتی بود و عده ای نیز مخالفند. ارزیابی خودتان چیست و چطور تصمیم گرفتید لیست۱۲ نفره برای هیات رییسه ارائه دهید؟

سال اول هنوز فراکسیون مستقلین تشکیل نشده بود و این ها کسانی هستند که بیشتر از طریق لیست امید به مجلس آمده یا به صورت مستقل در انتخابات شرکت کرده بودند و بعد به عضویت در فراکسیون مستقلین درآمدند. ما در ابتدا یک لیست امید داشتیم در کنار فراکسیون امید. حتی آقای لاریجانی را نیر جزو لیست امید و فراکسیون خودمان حساب می کردیم و هنوز جدایی رخ نداده بود و گزینه ای در مقابل ایشان برای ریاست اعلام نشد.

البته آقای کواکبیان در همان دوره کاندیدای ریاست مجلس شدند.

بله اما در لحظه و بنا به تصمیم شخصی کاندیدا شدند و تصمیم فراکسیون نبود. سال دوم اعضا کنار هم نشستند و لیست ارائه دادند. در سال دوم اعضای فراکسیون بعد از بررسی جوانب کار یک لیست ارائه دادند. سال گذشته کل کسانی که برای هیات رییسه کاندیدا شدند ۱۴ نفر بودند که رای بالایی هم آوردند. اگر دوستان ما در فراکسیون های دیگر بد عهدی نمی کردند ائتلاف می توانست ادامه پیدا کند و یک روال منطقی و دوستانه در مجلس وجود داشته باشد. اما وقتی آن ها این کار را کردند، فراکسیون امید به عنوان یک هویت مستقل و کسانی که رویکردهای اصلاح طلبانه و اعتدالی داشتند به انتخابات ورود کردند. مردم به این اعضا رای داده اند و انتظار داشتند که منفعل نباشند.

شاید ما در خیلی طرح ها کارهای خوبی کردیم و موثر واقع شدیم اما چون انعکاس پیدا نمی کند، آنطور که باید و شاید به چشم نمی آمد و نمود بیرونی اش بسیار اندک بود. اما شما دیدید این بار که حتی با اینکه دکترعارف رای نیاورد اما در نظر بسیاری از افراد ایشان بازنده این رقابت نبود و سرفرازانه از آن رقابت بیرون آمد. ایشان بسیار جوانمردانه و با اخلاق بود و حتی کسانی که به ایشان رای ندادند نمی توانند این همه با اخلاقی آقای دکتر و فراکسیون را نادیده بگیرند.

چه شد که ایشان تصمیم به کاندیداتوری برای ریاست مجلس گرفتند؟

اعضای فراکسیون از ایشان خواستند که در این دوره به انتخابات هیات رییسه ورود کنند. آقای عارف توجه بسیاری به رای اعضا دارند و بعد از آن هم پشیمان نبودند. چون همه فکر می‌کردیم که یک رقابت جوانمردانه بود و دو فراکسیون به کمک هم آمدند تا بتوانند رای بگیرند چون دکتر عارف در دور اول بیشترین میزان آرا را داشتند. در آیین نامه مجلس اگر بیش از دو نفر با هم رقابت داشته باشند در دور دوم همان سه نفر می توانند رقابت کنند و کسی که بیشترین رای را داشت رییس مجلس می شد. اگر آقای حاج بابایی به نفع آقای لاریجانی کنار نمی رفت آقای عارف می‌توانست رییس مجلس شود.

ایراد آیین نامه ای که می گفتند وارد بود؟

در آیین نامه چیزی در این رابطه نوشته نشده ولی تاکنون چنین اتفاقی نیز رخ نداده است.

در مجموع شما عملکرد را مثبت ارزیابی می کنید؟

بله. به نظرم فراکسیون عملکرد خوبی را در مدت گذشته داشته است و اگر بخواهم رتبه ای به این عملکرد بدهم بي شك آن را متوسط رو به بالا و حتی خوب ارزیابی می کنم. چرا که اغلب افرادی که در فراکسیون امید حضور دارند کسانی هستند که برای بار اول به مجلس آمده اند و برای بار اول حضور خوبی داشته اند.

همبستگی و همدلی خوبی در میان اعضاي اميد وجود دارد

احمد صفری / فراکسیون امید

در ارزیابی عملکرد فراکسیون امید باید بگویم که نمایندگان فعال در این فراکسیون انسجام کافی را برای پیشبرد اهداف کشور داشته‌اند. هدف این فراکسیون به اهداف بلند نظام و مردم گره خورده است و با تمام توان در تلاش است تا خواسته‌های و نیازهای مردم را فراهم کند. این گروه از جمله افرادی در مجلس هستند که در زمینه مسائل بین‌الملل به خوبی ورود کرده و به دنبال تدوین قانونی برای آینده‌ این روابط است. این افراد آینده‌نگری خوبی را در مسائل بین‌الملل و بیشترین فعالیت را در این زمینه دارند. در زمینه حل و فصل مسائل داخلی نیز عملکرد این فراکسیون توام با وحدت و تفاهم بوده است و همبستگی و همدلی خوبی در میان افراد وجود دارد.

اما با این همه به‌نظر می‌رسد که فراکسیون امید باید به نگاه بیگانه کشورهای دیگر به نظام نیز توجه کافی را داشته باشد و قوانین را بر اساس همین موضوع تدوین کند زیرا دشمن به دنبال از بین بردن وحدت ملی در میان مردم است و باید اعضای گروه‌های فعال در مجلس به این امر توجه داشته باشند؛ به‌طوری‌که این افراد چشم بد به نظام اهداف کلان کشور نداشته باشند.

خوشبختانه باید بگویم که اعضای امید به خوبی به این نگاه بد دشمن توجه کرده و در این زمینه بحث و گفت و گوهای بسیاری را مطرح کرده‌اند. اکنون در تمامی جلساتی که در این فراکسیون تشکیل می‌شود، طرز برخورد با قدرت‌های جهانی مورد توجه بوده و به این موضوع تاکید شده است. در این زمینه آقای عارف بسیار تلاش کرده و تعامل خوبی را با دولت و قوه قضايیه داشته است. در مجموع باید گفت که عملکرد این فراکسیون رضایت بخش است؛ البته شاید در برخی مسائل ضعیف عمل شده که امید است با ایجاد هماهنگی این مشکلات نیز برطرف شود.

بنده پیشنهاد می‎کنم تا این فراکسیون به جایگاه ایران در منطقه آسیا توجه داشته باشد زیرا ایران کشوری ابرقدرت، مستقل و خودکفا در این منطقه است که با هدف‌گذاری مناسب می‌تواند به اهداف بلندتری دست یابد که به‌نظر می‌رسد با تلاش فراکسیون‌ها و احزاب می‌تواند به این امر مهم دست یابد. ما به عنوان افراد فعال با جناح اصلاح طلب تلاش کنیم تا ایران به قدرت، خودکفایی و استقلال کافی برسد و با برنامه‌ریزی مناسب آینده جوانان را برای دسترسی به اهداف خود مهیا کنیم.

نباید در رویکرد خود وابستگی به شرق و غرب داشته باشیم و بايد مستقل حرکت کنیم. نه تنها فراکسیون امیدبلکه تمامی احزاب فعال در مجلس، دولت و حتی مردم نیز باید کاری کنند تا در مقابل غرب و شرق ایستادگی کنیم زیرا همه ایرانی هستیم و در این‌باره نگاه حزبی و جناحی مهم نیست.

در مجموع باید بگویم که فعالیت احزاب نباید جداگانه و بر اساس منيت افراد باشد زیرا اگر فراکسیون امید در کنار دیگر احزاب فعال در مجلس نباشد و اتحاد کافی میان گرایش‌های سیاسی موجود نباشد، این مردم هستند که ضرر می‌کنند زیرا دولت‌ها یک روز می‌آیند و روز دیگر از جایگاه خود می‌روند و در این میان اگر احزاب به شکل متحد در کنار یکدیگر نباشند تا مشکلات مردم را حل و فصل کنند، آسیب‌ها متوجه افراد جامعه خواهد شد. باید تعامل داشت و در این زمینه هر روز بهتر شد. ريیس فراکسیون امید نیز فعالیت خوبی را در این زمینه داشته و به‌نظر می‌رسد که اگر نیازی به تغییر هیات ريیسه این فراکسیون است، تنها باید برای بهتر کردن عملکرد امید باشد.