داستان خرید مسکن در ایران همواره با سختی گره خورده است. از بحث رکود تورمی، قوانین سلیقه‌ای مالکین در قیمت‌گذاری و افزایش بی‌حساب و کتاب نرخ مسکن در ایران که بگذریم، به یکی از بحث‌های پیچیده در این بازار می‌رسیم که با وجود سال‌ها آزمون وخطا، هنوز در حل معضل مسکن به نتیجه نرسیده است.
آن طورکه گزارش‌های مختلف نشان می‌دهند، ایران در مقایسه با دیگر کشورهای دنیا در رده کشوری با سخت‌ترین شرایط پرداخت وام قرار گرفته است، چرا که به باور بسیاری از تحلیلگران اقتصادی، نگاه بنگاهی حاکم بر بانک‌ها باعث شده تا سودهای هنگفتی در ازای تسهیلات پرداختی از مردم دریافت شود. اظهارنظرهای کارشناسی بسیاری چون این موضوع در آرشیو رسانه‌ها موجود است.
دی ماه سال ۹۴ بود که عضو هیات مدیره انجمن انبوه سازان از تسهیلات ۶۰ میلیون تومانی با سود ۱۸.۵ درصد انتقاد کرد. ایرج رهبر، آن‌روزها به اقتصاد آنلاین گفته بود: «پرداخت ۸۴ هزار وام محدود است و این تعداد تسهیلات مشکلی از بخش مسکن حل نخواهد کرد.»
او در ادامه به نرخ سود این تسهیلات اشاره و گفته بود: حتی اگر تعداد این تسهیلات کافی بود نرخ سود ۱۸.۵ درصد برای این تسهیلات بالا است و بار مالی زیادی را به متقاضیان تحمیل می‌کند، بنابراین به نظر می رسد اقشار محدودی توان استفاده از این تسهیلات را داشته باشند.» با یک ضرب و تقسیم ساده، رقم قابل‌توجهی از سود تسهیلات روی صفحه ماشین حساب نمایش داده می‌شود؛ وام ۶۰ میلیونی با سود ۱۸.۵ درصدی، به معنای این است فردی که از این وام استفاده کرده باید ۹۲۵ هزار تومان و سالی ۱۱ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان برای بازپرداخت این وام، سود به بانک‌ها واریز کند.
این در حالی است که اگر حداقل حقوق فردی که جرئی از دهک‌های ضعیف جامعه است، یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان باشد، در اینصورت برای استفاده از این تسهیلات ناچار به پرداخت مبلغ قابل توجهی است که با توجه به افزایش هزینه‌های زندگی اقدامی غیرممکن بنظر می‌رسد. سود بالای تسهیلات مسکن در کنار پایین بودن مبلغ وام در مقایسه با هزینه مسکن در حالی به کلاف سردرگمی در اقتصاد تبدیل شده است که بر اساس گزارش‌های موجود، سود وام مسکن در ایران تقریبا ۳ برابر آمریکا است.
البته گفته می‌شود که در این کشورها بر اساس استانداردهای جهانی وام مسکن ۷۰ درصد از هزینه خرید خانه را نیز پوشش می‌دهد. خلاصه اینکه از سودهای بالا گرفته تا اقساط سنگین و قیمت‌های قابل‌توجه اوراق باعث شده تا کسی برای خانه‌دار شدن به گزینه‌ای به نام استفاده از تسهیلات مسکن فکر نکند و سال‌ها اجاره نشینی و تحمل افزایش اجاره‌بها را تنها راه حل پیش روی خود ببیند. حالا با چنین اتفاق‌هایی زمزمه‌هایی از افزایش وام مسکن به گوش می‌رسد. ایسنا در این باره می‌نویسد، کاهش سهم پوشش‌دهی تسهیلات مسکن قیمت منازل مسکونی، مسئولان بانک مرکزی را به بررسی این موضوع وا داشته و این احتمال می‌رود که در آینده نزدیک، رقم این تسهیلات افزایش پیدا کند.
وقتی پرونده افزایش تسهیلات روی میز مسئولان باز می‌شود
بر اساس این گزارش، یکی از مهمترین تسهیلاتی که بانک‌ها در اختیار مردم قرار می‌دهند، تسهیلات مسکن است که متقاضیان زیادی دارد و به دلیل بالا بودن تعداد اقساط به عنوان کمک هزینه‌ای مناسب برای خرید منزل مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ کمک هزینه‌ای که این روزها رقم آن نسبت به قیمت منازل مسکونی پایین است.
تسهیلات ۱۶۰ میلیون تومانی مسکن هم‌اکنون تنها ۲۲ درصد از قیمت یک واحد مسکونی ۶۰ متری بر اساس میانگین قیمت مسکن شهر تهران را پوشش می‌دهد؛ به طوری‌که اگر شخصی قصد خرید یک منزل مسکونی ۶۰ متری در تهران را داشته باشد، به طور میانگین باید حدود ۵۱۶ میلیون تومان هزینه کند و این در حالی است که تسهیلات مسکن در حال حاضر ۱۶۰ میلیون تومان است.
تیرماه امسال قدرت تسهیلات مسکن برای خرید منزل مسکونی ۶۰ متری در تهران ۲۶ درصد بود که با توجه به افزایش میانگین قیمت مسکن شهر تهران به هشت میلیون و ۶۰۰ هزار تومان، قدرت پوشش‌دهی تسهیلات نیز کاهش پیدا کرد.
در این بین رکود بازار مسکن به دلیل پایین بودن توان خرید متقاضیان تشدید شده و برخی معتقدند باید رقم تسهیلات خرید افزایش پیدا کند، اما بعضی دیگر می‌گویند اگر قرار باشد سقف تسهیلات بالا برود باید به بخش تولید مسکن اختصاص پیدا کند و در آن صورت با افزایش عرضه، بازار متعادل می‌شود.
با این حال مشاهده می‌شود که هنوز تسهیلات مسکن متقاضیان زیادی دارد و به هر حال افرادی که قصد خرید منزل را دارند، از این تسهیلات استفاده می‌کنند؛ چنان که در هفت ماهه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته، تسهیلات بانک مسکن بیش از ۳۵ درصد افزایش یافته است؛ تسهیلاتی که عمده آن مربوط به خرید و بازسازی منازل مسکونی اختصاص داشته است.
بر اساس این گزارش، بانک مسکن در هفت ماهه نخست امسال رقمی بالغ ۱۰ هزار و ۸۴۹ میلیارد و ۳۷۵ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان به متقاضیان سراسر کشور تسهیلات پرداخت کرده است.
گزارش عملکرد تسهیلات منعقد شده و اعطایی بانک مسکن طی هفت ماهه نخست امسال نشان می دهد کل تسهیلات منعقد شده و اعطایی طی هفت ماهه سال جاری معادل ۱۰ هزار و ۸۴۹ میلیارد و ۳۷۵ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان بوده که در مقایسه با مبالغ منعقد شده و اعطایی طی دوره مشابه سال گذشته معادل ۳۵.۷ درصد رشد داشته است.
در هفت ماه ابتدایی سال جاری ۲۹۳ هزار و ۳۵۱ فقره تسهیلات از سوی بانک مسکن به متقاضیان سراسر کشور پرداخت شد و این در حالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته حجم تسهیلات پرداختی معادل ۱۹۸ هزار و ۴۷۹ فقره بوده است.
ارزش کل تسهیلات پرداخت شده در هفت ماهه ابتدایی سال گذشته معادل ۷۹۹۶ میلیارد و ۵۶ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان بوده است.
در عین حال گزارش عملکرد مربوط به نخستین ماه از فصل پاییز سال جاری نیز حاکی از آن است که در مهرماه سال جاری، ۵۰ هزار و ۳۴۷ فقره تسهیلات به ارزش ۱۸۰۶ میلیارد و ۵۱۶ میلیون تومان به متقاضیان اعطا شده است.
این در حالی است که با توجه به تورم بخش مسکن در ماه‌های اخیر و افزایش قابل توجه قیمت مسکن در این مدت و در عین حال رکودی که به دلیل افزایش قیمت و کاهش قدرت خرید مردم ایجاد شده است، بانک مرکزی باید دیر یا زود سقف تسهیلات مسکن را افزایش دهد تا بتواند رونقی را در بخش مسکن ایجاد کند.
با این حال یکی از وظایف مهم بانک مرکزی این است که این اتفاق در شرایطی رخ دهد که موجب تورم لجام گسیخته بخش مسکن نشود، چراکه در این صورت این افزایش سقف تسهیلات نیز بی‌نتیجه خواهد ماند؛ موضوعی که رئیس‌کل بانک مرکزی نیز بر آن تاکید کرده است.
عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی نیز کم بودن رقم تسهیلات مسکن با توجه به قیمت‌های فعلی را پذیرفته و در عی حال اعلام کرده است که روی این موضوع باید کار شود تا ایجاد مشکل نکند.
وی با بیان اینکه درخصوص تسهیلات مسکن نیز صحبت‌هایی انجام شده است، اظهار کرد: ما در این زمینه باید هم به فکر رونق بهینه بخش مسکن باشیم و هم حواسمان باشد که تورم ایجاد نشود که به محض اتخاذ تصمیمات مناسب آن را اعلام می‌کنیم.
به این ترتیب به نظر می‌رسد که پس از اصلاحات اولیه نظام بانکی کشور که در حال حاضر مهمترین وظیفه بانک مرکزی در کنار کنترل بازار ارز است، فکری نیز به حال تسهیلات مسکن شود و می‌توان پیش‌بینی کرد که سقف تسهیلات مسکن در آینده نه چندان دور افزایش پیدا خواهد کرد.
- 16
- 4
