کارشناس اقتصادی: آمریکا از افزایش قیمت نفت سود می برد

محمد علی عمادی را می توان بی شک شناخته‌شده ترین چهره علمی صنعت نفت ایران در دو دهه گذشته محسوب کرد، پرهیز دائمی او از سوگیری‌های سیاسی و تمرکز بر مباحث علمی و نیز حضور قریب به ۱۸ ساله او در ترکیب هیات مدیره شرکت ملی نفت ایران، از او یک چهره بین المللی و مورد اعتماد در بدنه کارشناسی نفت ساخته است.

همه این دلایل باعث شد که با توجه به وضعیت روزهای اخیر و آنچه در هفته‌های آتی و با موضوع تحریم‌ها ممکن است برای صنعت نفت ایران رخ بدهد به سراغ وی برویم. محمد علی عمادی زمانی نیز ريیس پژوهشکده ازدیاد برداشت از مخازن نفت و گاز شرکت ملی نفت ایران بود که پس از بازنشستگی با حکم وزیر نفت وقت (بیژن زنگنه ) در سمت مدیر پژوهشگاه صنعت نفت قرار گرفت.

به اعتقاد محمدعلی عمادی، عراق یکی ازاصلی‌ترین رقبایی است که پس از تحریم ها تلاش می‌کند هرچه بیشتر در بازار نفت ورود کند ومانند روسیه بتواند بازار خالی مانده از حضور ایران را متعلق به خود کند و در این رابطه رقیب ماست. از سویی نیز با توجه به این‌که روسیه عضو اوپک نیست،گاهی اوقات به نفع او است که سیاست اوپک را دنبال کند و گاهی اوقات ضد سیاست اوپک عمل کند و حاشیه سود خود را بالا ببرد اودر خصوص بورس نفت گفت: بورس نفت آرزویی بود که در دوره‌های مختلف و زمانی که طولانی‌ترین سمت هیات مدیره نفت را داشتم، وزرا و مسئولین مختلف به دنبال فعال کردن بورس نفت بودند.منتهی چون همیشه زیربناها و مکانیسم‌های لازم آن در بدنه اقتصادی و سیاسی (می‌توان گفت بیش‌تر اقتصادی) وجود ندارد، نتوانسته موفق باشد.شما را به خواندن ادامه این گفت و گو دعوت می کنم:

تحریم‌های نفتی ایران چقدر بر قیمت نفت در بازار جهانی اثرگذار است؛ اگر باعث افزایش قیمت می‌شود این افزایش پایدار است یا نوسانی؟

عدد کمّی تاثیر تحریم‌ها را کسی نمی‌تواند پیش‌بینی کند اما بر اساس روندی که وجود دارد حذف سهمیه ایران از بازار، گروه حمایت‌کننده از تحریم‌ها عربستان سعودی،آمریکا وکشورهای دیگر تبلیغ‌شان به این سمت است که ما می‌توانیم کمبود بازار ایران را جبران کنیم و بر اساس آن هم ادعایی شده که ما با خروج هر بشکه نفت ایران ۲بشکه نفت وارد بازار می‌کنیم که واقعیت ندارد. ازطرف دیگر قيمت در قالب چارچوبی که آقای ترامپ دارند ـ یعنی کاهش سهم ایران در بازار نفت ـ تعریف می‌شود.

مشخص نیست عدد چقدر خواهد بود که تاثیر آن بر قیمت را بتوان دید. به‌هرحال با توجه به اینکه به فصل زمستان و سرمای زمستان نزدیک می‌شویم وآمریکا ذخایر استراتژیک را به بازار وارد می کند قطعا تاثیر افزایشی دارد که می تواند به تولیدات بیشتر بعضی کشورها که در آن محدودیت دارند کمک کند و بازارهای شیل آمریکا برای افزایش تولید تا بخشی از آن هزینه آن را بتواند پوشش دهد، چون با قیمت‌های کم، خیلی از فیلدهای آمریکا اقتصادی نیست که با بالا رفتن قیمت نفت بخشی از آن‌ها اقتصادی می‌شود.

درصورت تداوم طولانی مدت این موضوع و قیمت بالای نفت،یک سری از میادین که هزینه‌های زیادی دارند در قیمت‌های بالا برای آن‌ها اقتصادی می‌شود که در بازار نفت ورود می کنند. اگرچین و هند بخواهند بعد از تحریم‌ها درخرید نفت ایران کاهشی عمل کنند، بازار در درازمدت به شرایط قبل تحريم‌ها برمی‌گردیم. اگر ما بخواهیم دوباره به بازار نفت ورود کنیم، باید سهمی که در اوپک داشتیم را بگیریم که سناریوهای مختلفی وجود دارد که باید ببینیم کدام یک پررنگ‌تر و کدام یک کمرنگ‌تر اتفاق می افتد.

چرا با وجود شرایط سیاسی و امنیتی نامساعد عراق صنعت نفت این کشور توانسته توسعه یابد؟آیا عراق باز هم مانند دور قبل تحریم‌ها از فرصت کاهش صادرات نفت ایران استفاده می کند؟

عراقی ها با توجه به روند پیش بینی شان تا ۲۰۴۰، تولید نفت افزایشی دارند. بنابراین با توجه به بازارهای خارجی در دسترس آن‌ها، تلاش می‌کنند این اقدام را ادامه دهند ولی ناامنی این کشور باعث شده سطح انتظار برای افزایش تولید را احراز نکنند. عراق یکی از رقبایی است که تلاش می‌کند هرچه بیشتر در بازار نفت ورود کند ومانند روسیه بتوانند بازار را متعلق به خود کنند و در این رابطه رقیب ما هستند.

روسیه عضو اوپک نیست اما دو سال پیش به منظور جلوگیری از کم شدن متوالی قیمت نفت خام در توافقی با اوپک تولید و صادرات خود را کاهش داد.اکنون با چه قدرتی و چه مجوزی می تواند تصمیم افزایش تولید را بگیرد؟

شیوه‌های اقتصادی و سیاسی که در حوزه اوپک گرفته می شود به خصوص روسیه به دنبال افزايش سود خود هستند که گاهی برای رسیدن به این موضوع میزان تولید را کاهش می دهند تا قیمت بالا برود و گاهی اوقات می‌خواهند بازار آینده را از آن خود کنند؛ یعنی فرصت فروش را از رقبا بگیرند. بنابراین روسیه از این دو لبه شمشیر استفاده می‌کند. با توجه به اینکه روسيه عضو اوپک نیست،گاهی اوقات به نفع او است که سیاست اوپک را دنبال کند و گاهی اوقات ضد سیاست اوپک عمل کند و حاشیه سود خود را بالا ببرد.

آیا آمریکا برای خریداران نفت ایران در تحریم های ثانویه معافیت قائل می شود؟

این موضوع ازابتدا مطرح بود اما آمریکا در عمل در مذاکره با کشورها به ويژه چین و هند به شدت تهدید می‌کرد. آن‌ها اعلام کردند که آمادگی تحمیل کردن مسائل به سیستم نفتی خود نداریم که معافیت‌هایی را در برهه زمانی مشخص قائل شدند. آمریکا به این دلیل که آن‌ها را از دست ندهد و به ضدیت‌شان از ابتدا متهم نشود، مقداری با آن‌ها همراهی می‌کند.

چه راهکاری را برای بعد از اعمال تحریم‌ها پیشنهاد می کنید؟ آیا با مذاکره با آمریکا موافق هستید؟

بعد از انقلاب سیاست‌ها و استراتژی‌های خارجی‌مان تعریف شده است و تغییرپذیر هم نیست. اما باید استراتژی ثابتی را که پیش گرفته‌ايم، به گونه ای انعطاف پذیر کرد که کمترین ضرر به ما وارد شود. مذاکره با آمریکا به معنای همراهی با اين كشور نیست و باید به بازارهای جدید شرق و اروپا توجه کنیم.

توافقاتی با اروپا صورت بگیرد و از ظرفيت‌هايي در حوزه اقتصادی و منافع طرفینی كه از ویژگي‌های برجام است، بتوانیم استفاده کنیم. با وجود ناتوانی‌های اروپا، تمام این‌ها را باید دريك قالب سینرژیکی به کار ببریم. مذاکره با آمریکا زمانی‌كه اين كشور تقریبا به تمام توافقات دنیا پشت کرده و ناعهدی هایی که در همه مجموعه‌های همراهی کننده ای که در گذشته سیاست‌های دموکرات‌ها و دیگران بود، داشته است، معنا ندارد.

با ایجاد بورس نفت برای فروش آن موافق هستید؟آیا این موضوع امکان پذیر است و چه شرایطی را باید ایجاد کنیم که بورس نفت عملکرد خوبی را داشته باشد؟

بورس نفت آرزویی بود که در دوره های مختلف و زمانی که طولانی ترین هیات مدیره نفت را داشتم، وزرا و مسئولان مختلف به دنبال فعال کردن بورس نفت بودند.منتهی چون همیشه زیربناها و مکانیسم‌های لازم آن در بدنه اقتصادی و سیاسی (می‌توان گفت بیشتر اقتصادی) وجود ندارد، نتوانسته موفق باشد؛ به‌ويژه اینکه خریداران نفت خصوصی و صاحبان پالایشگاه‌های خصوصی که بخواهند خریدهایی داشته باشند وزمینه داخلی آن وجود ندارد. باید یک مابه‌تفاوت‌ها و تخفیف‌هایی را بگیرند که بتواند برای آن‌ها سودآور باشد.

این اولین مسئله است که باید قائل بشوند اما در کل زیربناهای موضوع وجود ندارد و حرکتی برای جا افتادن این داستان که خیلی گشایشی بابت محدودیت‌هایی که در فروش نفت داریم ایجاد می کند.عرض کردم بورس نفت یکی از آرزوهای وزرای نفت در دوره های مختلف بوده اما این‌که تا چه حد عملی شود، بستگی به رفع محدودیت‌ها و پذیرش این‌که قیمتی در بیرون برای نفت خام خریداری می‌شود به شکلی تعيين شود که بتواند بازار بورس را به رونق برساند.

فاطمه خسروی