بورس هفته جاری را با رشد قاطع نماگرهای اصلی آغاز کرد. شاخص کل توانست در اولین جلسه معاملاتی هفته با رشد ۹ هزار واحدی در فاصله ۵ کانالی از سقف تاریخی به کار خود پایان دهد تا امکان رکوردشکنی دوباره را در جلسه‌های پیش رو داشته باشد. مهمترین جنبه متمایز رشد ۹/ ۲ درصدی نماگر اصلی بازار در این جلسه، صعود از جبهه بزرگان کالایی و کامودیتی‌محور بورس بود. اتفاقی که با نشانه‌های مثبت از روند مذاکرات چین و آمریکا و به پشتوانه نسبت‌های جذاب قیمت به درآمدی این نمادها رقم خورد.
بورس تهران اولین جلسه معاملاتی هفته را با پیشروی قاطع در مسیر صعودی آغاز کرد. شاخص کل بورس در این جلسه با رشد بیش از ۹ هزار واحدی بار دیگر به کانال ۳۲۲ هزار پا گذاشت و در فاصله ۵۲۴۶ واحدی از سقف تاریخی قرار گرفت. مهمترین جنبه معاملات روز گذشته بازگشت توجهات به سهام کامودیتی‌محور بورس تهران بود. بروز نشانه‌هایی از کاهش تنش‌های تجاری بین دو اقتصاد برتر جهانی زمینه را برای جهش قیمتی کالاهای پایه مصرفی فراهم کرد و مشابه با بازارهای مالی سراسر دنیا، این موضوع دادوستدهای بورس تهران را نیز به‌شدت تحت‌تاثیر قرار داد.
بازگشت بزرگان به متن معاملات
تمرکز بر گروه‌های کالایی و صادرات‌محور مشخصه اصلی دادوستدهای روز شنبه بود. تا آنجا که پس از مدت‌ها شاخص کل در مسیر صعودی از شاخص هم‌وزن پیشی گرفت. در شرایطی که شاخص هم‌وزن رشد ۹/ ۱ درصدی را به نمایش گذاشت نماگر اصلی بازار با رشد ۹/ ۲ درصدی همراه بود. همزمان گروه‌های «محصولات شیمیایی»، «فلزات اساسی»، «کانه‌های فلزی» و «فرآورده‌های نفتی» در فهرست پردادوستدترین گروه‌های بورسی از لحاظ ارزش معاملات قرار گرفتند. فهرست نمادهای موثر بر شاخص کل نیز در سیطره کامل این ۴ گروه بود و عرصه‌ای برای خودنمایی دیگر گروه‌ها باقی نگذاشت.جدول میان صفحه بازدهی صنایع مختلف بورسی را در سال ۹۷ و مدت سپری‌شده از سال ۹۸ نشان می‌دهد.
بر خلاف سال گذشته که گروه‌های مزبور در میان پربازده‌ترین گروه‌های بورسی بودند، این صنایع در نیمه اول سال‌جاری جاماندگان اصلی از رالی صعودی سهام بوده‌اند. جهش ارزی مهمترین عاملی بود که توجه به سهام کالایی و به خصوص شرکت‌های صادرکننده را در پی داشت. با آرامش بازار ارز و ثبات نسبی در این بازار روند قیمتی این گروه‌ها به عوامل دیگری گره خورد.جاماندگی سهام نمادهای بزرگ کالایی از روند صعودی عمومی بازار سهام دلایل متعدد و بزرگی دارد که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت. مهمترین مساله‌ای که سکون بزرگان را سبب شد، به تردیدها از روند بازارهای جهانی و نگرانی از وقوع رکود فراگیر در اقتصاد بین‌الملل بازمی‌گشت.
کاهش قیمت کالاهای پایه مصرفی در بازارهای جهانی متعاقبا به این نگرانی دامن می‌زند که سود مطلوب شرکت‌های بزرگ این گروه‌ها قابلیت تکرار در فصول آتی یا سال‌های بعد را نداشته باشد.مساله‌ای که علت دیگر حرکت پراحتیاط این گروه‌ها را رقم زده به حکمفرمایی مبنای سودآوری در دادوستدهای این گروه‌ها بازمی‌گردد.
گروه‌های مذکور نسبت کاملا قابل‌توجهی از ارزش بازار سهام را به خود اختصاص داده‌اند. نقدشوندگی بالای سهام نیز از جمله مهمترین مشخصات این دسته از نمادهاست. این مساله سبب می‌شود تا نمادهای بزرگ کالایی همواره به‌عنوان مقصدی برای سرمایه‌گذاری کلان و سهامداران حقوقی مطرح باشند. میزان حضور و سطح فعالیت این دسته از بازیگران بازار سبب می‌شود تا روند قیمتی این دسته از نمادها، چه در مسیر صعودی و چه به هنگام اصلاح قیمت‌ها با هیجان کمتری دنبال شود. این ویژگی نیز چندان باب میل سهامداران خردی که به رشدهای حداکثری قیمت در کوتاه‌ترین زمان ممکن دل‌بسته‌اند نیست و سبب می‌شود تا کوچک‌ترین تردیدی نسبت به پتانسیل‌های سودآوری، سرمایه‌های خرد را به سمت گروه‌های کوچک‌تر رهنمون کند.
علاوه بر موارد فوق، تکیه عمده شرکت‌های مطرح این صنایع بر بازارهای صادراتی، نرخ ارز و همچنین اثر تصمیمات سیاست‌گذار از دیگر عواملی است که فاصله بین بازدهی صنایع بورسی را تا به این اندازه بعید ساخته است.با این وجود آغاز این هفته با چرخش مطلوب مهمترین عامل به نفع این دسته از سهام همراه بود و این مساله سبب شد تا سهام کامودیتی‌محور بورس تهران پس از مدت‌ها روند پرتردید به‌صورت یکدست شاهد رشد قیمتی باشند و البته این‌بار تمرکز بر گروه‌های بزرگ کالایی با فشار نسبی بر گروه‌های کوچک‌تر همراه بود.
نشانه‌های مطلوب از وضعیت بازارهای جهانی
بیش از ۱۵ ماه از آغاز جنگ تجاری بین دو اقتصاد بزرگ دنیا می‌گذرد. جنگ تعرفه‌ای چین و آمریکا رفته‌رفته دامنه و عمق بیشتری پیدا کرد و سبب شد تا داده‌های اقتصادی یکی پس از دیگری از کند شدن رشد اقتصاد دنیا و عقب‌نشینی تقاضا خبر دهند. برخی از کارشناسان اقتصادی بارها نسبت به احتمال وقوع رکود در ۱۲ تا ۲۰ ماه آینده هشدار دادند و در این میان بزرگ‌ترین ریسک حاکم بر بازارهای جهانی تنش‌های تجاری این دو غول اقتصادی بود.این جنگ که با بهانه تلاش آمریکا برای کاستن از کسری تراز تجاری خود در مقابل چین آغاز و با تعرفه‌گذاری بر اقلام وارداتی از طرف مقابل عملیاتی شد با مقابله به مثل‌های متوالی به آنجا رسید که آمریکا تقریبا تمام اقلام وارداتی از چین را مشمول تعرفه کرد و شرکت بزرگ هوآوی را در فهرست تحریمی خود قرار داد.
چین نیز علاوه بر اعمال تعرفه بر برخی اقلام آمریکایی، خرید محصولات کشاورزی از این کشور را برای مدتی به تعلیق درآورد و همچنین اجازه داد تا نرخ برابری دلار به یوآن از مرز ۱۰ ساله ۷ مرتبه‌ای عبور کند. امری که مزیت صادراتی محصولات این کشور را تقویت می‌کرد و به‌رغم اعمال تعرفه‌ها فرصت بیشتری برای صادرات به آمریکا ایجاد کرد. جنگ تجاری آمریکا و چین نه‌تنها اقتصاد این دو کشور، بلکه چرخه اقتصادی دنیا را با اختلال مواجه ساخت. آمارهای مربوط به تولید، به‌خصوص در بخش محصولات صنعتی از کوچک‌تر شدن اقتصاد بسیاری از کشورها خبر داد.
این روند پس از یک دوره طولانی رونق در اقتصاد جهانی، زنگ‌های هشدار در رابطه با مواجهه با رکودی فراگیر را به‌صدا درآورد. نهایتا انگیزه‌های قدرتمند دو طرف برای بازگردانی اقتصاد به ریل رونق، سبب شد تا مقامات بلندپایه چینی و آمریکایی در انتهای هفته گذشته و به فاصله دو ماه از نشست قبلی به میز مذاکره بازگردند و این‌بار انعطاف بیشتری برای حل مشکلات نشان دهند. رئیس‌جمهور آمریکا و مذاکره‌کنندگان ارشد چینی هر دو از روند مطلوب پیشرفت مذاکرات خبر داده‌اند و این مساله بازگشت سرمایه‌گذاران به سمت کالاهای مصرفی را رقم زده است. به این ترتیب قیمت نفت در هفته گذشته با رشد ۴ درصدی به کار خود پایان داد و فلزات روی و مس رشدهای ۵ و ۲ درصدی را به ثبت رساندند.
دونالد ترامپ مذاکرات هفته گذشته را پایان مرحله نخست مذاکرات عنوان کرده و از آن به‌عنوان مقدمه‌ای برای ورود سریع به مرحله بعد یاد کرده است. می‌توان انتظار داشت در صورت تداوم پیشرفت مذاکرات بر مدار فعلی، بازار دیگر کالاهای مصرفی که شرق آسیا را به‌عنوان مرجع قیمت‌گذاری دارند به تحرک درآید. با این حال رفع تعرفه از واردات نفت و محصولات پتروشیمی چین از آمریکا اثری دوسویه بر بازار این محصولات خواهد داشت و در این خصوص باید در انتظار شواهد بعدی بود.
نکته آن‌جاست که نسبت پایین قیمت به درآمد در بسیاری از نمادهای کامودیتی‌محور این موقعیت را فراهم کرده تا در صورت حصول اطمینان نسبی از سطوح فعلی قیمت کامودیتی‌ها با واکنش ملموس بازار همراه باشند. بنابراین رصد تحولات جنگ تجاری در تعیین مسیر آینده بورس تهران از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. همچنان نیز نگرانی از سرنوشت مذاکرات تجاری در میان فعالان بازار وجود دارد. برخی اخبار حاکی از آن است که بسته مورد توافق فعلی چندان با گزینه‌هایی که سال گذشته مطرح و از سوی ترامپ رد شده بود ندارد و در این بین برخی سیاست‌گذاران آمریکایی اظهار کرده‌اند به توافقی محدود با چین اکتفا نخواهند کرد. بسیاری از کارشناسان نیز همچنان نسبت به اجرایی شدن این توافق و حل مشکلات ساختاری دو طرف اظهار تردید کرده‌اند.
فصل انتشار صورت‌های مالی
از میان شرکت‌های بورسی دو نماد «پسهند» و «قاسم» صورت‌های مالی منتهی به شهریور ۹۸ را روی کدال قرار داده‌اند. در هر دو مورد عملکرد تابستان از بهبود عملیات نسبت به فصل بهار خبر داده است. این گزارش‌ها نه تنها در دادوستدهای سهام این دو نماد، بلکه در روند معاملاتی نمادهای هم‌گروه نیز موثر بود. واکنش‌ها به مقدمه دلنشین صورت‌های مالی ۶ ماهه می‌تواند نویدبخش این موضوع باشد که بورس تهران بار دیگر توجه به پتانسیل‌های سودآوری را به اولویت معنادار دادوستدها بازگرداند. در رابطه با برخی گروه‌های سهامی انتظار رشد محسوس سودآوری در سه ماه دوم وجود دارد.
با این حال تناسب قیمت سهام و روند سودآوری مساله مهمی است که نمی‌توان از آن غافل بود. بازگشت نمادهای بزرگ کالایی به کانون توجه بورس‌بازان می‌تواند نشانه مهمی از آن باشد که دیگر سهم‌ها در هر قیمتی ارزنده قلمداد نمی‌شوند و تناسب سود و قیمت سهام باید در معاملات سهامداران لحاظ شود.
میرایی موج تجدید ارزیابی‌ها
بی‌شک اخبار افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی همچنان عاملی اثرگذار در روند معاملات بورسی است. با وجود این جریان دادوستد در روزهای اخیر حاکی از آن است که صعود سهام بر پله به‌روزرسانی ارزش دفتری دارایی‌ها مشابه با گذشته روند بی‌وقفه صعودی را طی نمی‌کند.
بازگشت به پتانسیل‌های سودآوری گوشه‌ای از این رفتار را توجیه می‌کند. با این حال باید به این نکته نیز اشاره کرد که روند حرکت بر موج شایعات و فروش بر موج اخبار مدل پرتکرار این دسته از سهام در روزهای اخیر است. برخی از شرکت‌هایی که پیش از این با بهانه‌های تجدید ارزیابی رشدهای کاملا قابل‌توجهی را تجربه کرده‌اند با رسمیت این اخبار و انتشار اطلاعیه‌های مرتبط روی کدال با فشار فروش مواجه شدند و بعضا به صف فروش رسیدند. بنابراین برای آن دسته از معامله‌گرانی که بر چنین عرصه‌ای از دادوستدهای سهامی تمرکز کرده‌اند توجه به وضعیت عمومی بازار و شناخت الگوهای رفتاری ضروری به نظر می‌رسد.
- 18
- 3
