تازه ترین محاسبات نشان می دهد در روزهای ابتدایی تابستان سال جاری تعداد شرکت هایی که ارزش آن ها از یک میلیارد دلار فراتر رفته، در بازار سهام ایران، شامل بورس تهران و فرابورس، به ۶۲ شرکت رسیده است. روز سه شنبه مجموع ارزش جاری بازار سهام برای اولین بار از مرز ۳۰۰ میلیارد دلار فراتر رفت. رشد ارزش دلاری بازار سهام در شرایطی که نرخ دلار هم رو به رشد بوده، جالب توجه است. بر اساس آمار، گروه تولیدکنندگان محصولات شیمیایی با ۱۵ شرکت میلیارد دلاری و فلزات اساسی با ۸ شرکت میلیاردی در صدر جدول بزرگان بورس جای دارند.
بورس تهران برای ششمین روز متوالی مسیر صعودی را طی کرد تا به سریال بی پایان رکوردشکنی های خود ادامه دهد. از این جهت روز سه شنبه شاخص کل بورس با رشد ۷/ ۳ درصدی همراه شد. به این ترتیب میانگین بازده بورس از ابتدای امسال تا به حال از ۱۷۱ درصد فراتر رفت. هم زمان در فرابورس ایران نیز شاخص ۵/ ۲ درصد ارتقا یافت تا در مجموع شاهد عبور ارزش کل بازار سهام از ۳۰۰ میلیارد دلار باشیم.
در این میان بررسی های «دنیای اقتصاد» از وجود ۶۲ شرکت با ارزش بازار بیشتر از یک میلیارد دلار حکایت دارد. شرکت هایی که عموما در زمره شرکتهای کالامحور بازار قرار گرفته اند.
رکوردهای بی نظیر
پس از ثبت رکوردهای متوالی در کارنامه بورس تهران در سال جدید و ۸۷۹ کانال شکنی در این بازار، روز قبل رکورد جدیدی در کارنامه تاریخی بازار سهام ثبت شد و مجموع ارزش کل بازار سهام شامل بورس و فرابورس از ۶۰۰۰ هزار میلیارد تومان فراتر رفت. به این ترتیب با احتساب ۶۰ روز معاملاتی سپری شده از سال ۹۹، روزانه بطور میانگین ۶۵ میلیارد تومان بر ارزش کل بازار سهام افزوده شده که در نوع خود بی نظیر است. هم زمان روز گذشته شاهد ورود دلار به محدوده ۲۰ هزار تومان بودیم. با این حساب ارزش دلاری بازار سهام نیز از ۳۰۰میلیارد دلار عبور کرد. در این میان صعود افسارگسیخته قیمت ها در بازار سهام سبب شده تا تعداد شرکت هاي میلیاردر این بازار از ۶۲ شرکت عبور کند.
صنایع میلیاردر بازار سهام
بر اساس بررسی های «دنیای اقتصاد» اکنون بيش ترین سهام میلیارد دلاری جزو زیرمجموعه های گروه محصولات شیمیایی هستند. این صنعت با سهم ۲۰ درصدی از ارزش کل بازار سهام، ۱۵ شرکت میلیاردر را در خود جای داده و از این منظر رتبه اول را در اختیار دارد. فلزات اساسی نیز دیگر گروه بزرگ بورس است، این گروه با سهم ۱۵ درصدی از ارزش کل بازار سهام، ۸ شرکت میلیاردر دارد. سه گروه بانک، چند رشته ای صنعتی و فراورده های نفتی هر کدام با ۵ شرکت میلیاردر، بصورت مشترک مقام سوم صنایع با بيش ترین تعداد شرکت هاي بزرگ را در اختیار دارند.
شرکت های میلیارد دلاری کدامند؟
همان طور که اشاره شد ۶۲ شرکت بورس و فرابورس ارزش بازاری بیش از یک میلیارد دلار دارند. در این میان سهام فولاد مبارکه اصفهان و هلدینگ صنایع پتروشیمی خلیج فارس رقابتی تنگاتنگ با یکدیگر دارند و روزانه شاهد تغییر جایگاه این دو نماد در صدر بزرگان بازار هستیم. در این میان در پایان معاملات روز قبل ارزش بازار «فولاد» به ۲۹۶هزار میلیارد تومان رسید و عنوان بزرگترین سهم بازار را از آن خود کرد. بعد از آن « فارس» ۲۸۴ هزار میلیارد تومان می ارزد. «فملی» دیگر نماد کالایی بورس تهران است که با ارزش بازار ۲۵۴ هزار میلیارد تومان؛ رتبه سوم جدول بزرگان بازار سهام را بخود اختصاص داده است.
رتبه بعدی این جدول ولی در اختیار یکی از تازه واردهای بازار قرار گرفته است. از این جهت نماد معاملاتی شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی که فقط ۴۳ روز از حضورش در گردونه معاملات بازار سهام می گذرد، ارزش بازاری معادل ۱۷۵هزار میلیارد تومان دارد. شاید بد نباشد نگاهی نیز به کوچکترین میلیاردرهای بازار سهام بیندازیم. سهامی که هر چند ارزش بازاری بیش از یک میلیارد دلار دارند اما در میان ۶۲ شرکت منتخب، کم ترین ارزش را دارند. سهام شرکت تولید نیروی برق دماوند بعنوان یکی از عرضه کنندگان برق، گاز، بخار و آب گرم فرابورسی شد. ارزش بازار «دماوند» تا پایان معاملات روز سه شنبه به یک میلیارد و ۲۹ میلیون دلار رسید.
«بپاس»، «بترانس» و«پاکشو» دیگر شرکت هایی هستند که به ترتیب کوچکترین میلیاردرهای بورسی هستند.در حال حاضر بورس تهران از نماگری تحت عنوان شاخص ۳۰ شرکت بزرگ تشکیل شده است. این نماگر از ابتدای امسال تاکنون با رشد ۲۲۵ درصدی همراه شده است. نگاهی به ارزش بازار سهام در آخرین معاملات روز سه شنبه از تغییراتی در جدول ۳۰ شرکت بزرگ بورس تهران حکایت دارد.
***
دلار، بورس؛ به کجا چنین شتابان؟
سوالی که این روزها اذهان عمومی را به خود مشغول ساخته این است که در شرایط فعلی از بین بازارهای سرمایه، سکه، دلار و مسکن کدام‌یک برای سرمایه‌گذاری بهینه‌تر هستند؟
چگونه می‌توان آینده هر کدام از این بازارها را پیش‌بینی کرد و کدام یک بر دیگری تاثیرگذار است یا به عبارت دیگر کدام بازار نسبت به سایر بازارها پیشرو است؟
مسلما همبستگی‌های مختلف با ضرایب متفاوت بین این بازارها وجود دارد. یک بازار پیشرو است و بر سایر بازارها می‌تواند تاثیر مثبت یا منفی بگذارد. در بررسی هر یک از این بازارها باید عوامل کلان اقتصادی را هم در نظر گرفت. به‌طور مثال وقتی که رشد ارز را بررسی می‌کنیم و تاثیر دلار را بر سایر بازارها می‌سنجیم، حتما باید به عامل کسری بودجه دولت هم توجه کنیم زیرا چنانچه بخواهیم دلار را تابعی از سکه، بازار سرمایه و بازار مسکن حتی بازار بانکی در نظر بگیریم و بخواهیم تابع دلار را عامل ثابت فرض کنیم و سایر عوامل را متغیر؛ باید فرض کنیم عواملی که بر رشد دلار تاثیرگذار هستند، ثابت باشند، یعنی تحت شرایط یکسان بررسی شوند.
از طرف دیگر باید بررسی کنیم که خود عامل رشد دلار باوجود کسری بودجه دولت و مشکلات اقتصادی که در دو، سه سال اخیر در ایران وجود داشته است، به چه دلیلی بوده است؟
زیرا گاهی در دنیای واقعی عواملی که بر رشد دلار تاثیر دارند علاوه بر آن، به‌صورت غیرمستقیم بر بازارهای دیگر نیز اثر می‌گذارند. به‌عنوان مثال زمانی که کشور با کسری بودجه مواجه است و حجم نقدینگی خیلی در کشور زیاد می‌شود، این پول سرگردان باید محلی برای سرمایه‌گذاری پیدا کند.
این ممکن است خود عاملی باشد که بتواند باعث رشد یکی از این بازارها شود چون هدایت این حجم از نقدینگی به هر یک از این بازارها موجب رشد آن بازار می‌شود. البته فاکتورهای دیگری مثل حجم و عمق و کشش بازارها هم در مقدار جذب این نقدینگی موثر هستند.
رشد دلار به هر دلیلی که اتفاق می‌افتد اعم از کسری بودجه و مشکلات اقتصادی، می‌تواند بر بازارهای دیگر تاثیر بگذارد. یکی از فاکتورهایی که دلار بیشتر روی آن تاثیر می‌گذارد سکه و طلا است. زیرا نرخ سکه ضریبی از نرخ دلار و طلای جهانی است و به همین دلیل رشد دلار خیلی سریع و مستقیم روی قیمت سکه هم تاثیرگذار است. علاوه بر سکه، بازار سهام هم می‌تواند از رشد دلار متاثر شود.
اما رشد شرکتهای بورسی و سودآوری‌شان متاثر از چیست؟ نرخ‌گذاری‌هایی که در کشور انجام می‌شود تابعیتی از نرخ‌های خارجی دارند، به عبارت دیگر زمانی که قیمت نفت در جهان بالا می‌رود نرخ فروش محصولات شرکتهای صنایع پتروشیمی ایران هم تغییر می‌کند. از طرف دیگر زمانی که نرخ ارز هم رشد می‌کند این شرکت‌ها سودآوری‌شان متحول می‌شود و وقتی می‌خواهیم تاثیرات دلار را بررسی کنیم، اهرم دلار را بررسی می‌کنیم.
در حال حاضر بزرگترین شرکت‌هایی که در بورس معامله می‌شوند هلدینگ‌های چند رشته‌ای صنعتی، نفت و گاز پتروشیمی هستند و از آنجا که فروش شرکتهای این صنایع به شدت تابع تغییرات نرخ دلار و نرخ بین‌المللی محصولاتشان است با تغییر جزئی نرخ دلار به شدت سودآوری آنها تغییر می‌کند. بورس ایران به شدت از نرخ دلار متاثر است که این امر در شرکتهای واردات‌محور موجب افزایش هزینه‌های مالی و بهای تمام شده می‌شود. زمانی که نرخ دلار در حال رشد است، این عامل باعث ایجاد موانع رقابتی برای واردات می‌شود. به عبارت دیگر چون واردات باید صرفه اقتصادی داشته باشد، رشد بیشتر دلار برای وارد‌کننده صرفه اقتصادی ندارد؛ یعنی علاوه بر صنایع پتروشیمی یا نفتی یا کالاهای اساسی، صنایع دیگری هم از این رشد متاثر می‌شوند. بنابراین صنایعی که رقبای وارداتی دارند علاوه بر تغییراتی که در نرخ‌های جهانی صورت می‌گیرد، آنها هم می‌توانند از این رشد نرخ دلار به‌عنوان ایجاد یک مانع منتفع شوند. به‌صورت کلی رشد دلار را باید با نگاهی به گذشته در نظر بگیریم. از آنجا که بازار سرمایه یک بازار آینده‌نگر است وقتی ما در مورد بدهی صحبت می‌کنیم آینده بازار را در نظر می‌گیریم. وقتی ما امروز می‌گوییم یک سهم در یک سال، یک سال و نیم آینده و حتی بازاری که باید بلندمدت‌تر باشد منظورمان بازده‌های سرمایه‌گذاری حداقل سه تا پنج ساله است ولی این روزها بازده‌های سرمایه‌گذاری کوتاه شده است و رشد بسیار خوب و چشمگیر بازار سرمایه در سال‌های اخیر مقداری توقع سرمایه‌گذاران را از بازدهی‌ها بالا برده و زمان‌های سرمایه‌گذاری را کوتاه‌تر کرده است. عامل متغیر دیگری که از رشد دلار متاثر می‌شود، بازار مسکن است.
رشد دلار چرا باید در بازار مسکن تاثیرگذار باشد؟ بخشی از تاثیرات نرخ دلار بر بازارها مسلما تاثیر بر بهای تمام شده آن کالاها است. به این صورت که زمانی که نرخ ارز بالا می‌رود، مصالح ساختمانی به‌خصوص در بخش‌های تزئینات و دکوراسیون داخلی که وارداتی هستند، افزایش نرخ دارند.
به عبارت دیگر بخشی از رشد ۳۰ درصدی نرخ مسکن در ماه‌های اخیر به این دلیل است که عوارض ساخت شهرداری تغییر کرد و شایعه تغییر نرخ عوارض روی قیمت مسکن هم تاثیرگذار بود زیرا زمانی که نرخ ارز افزایشی باشد مسلما بهای تمام‌شده ساخت مسکن برای سازندگان بالاتر خواهد رفت ولی در کنار آن در شرایط ثابت، بازار مسکن هم جزو بازار‌هایی است که رشد دلار را رصد و با یک فاصله زمانی از آن رشد پیروی می‌کند.
یکی از عواملی که ممکن است به‌صورت غیرمستقیم در رشد مسکن تاثیرگذار باشد این است که در زمان رشد دلار که ناشی از مشکلات اقتصادی و کسری تراز است، باعث می‌شود که صنایع مختلف کشور هم به‌صورت موازی افزایش نرخ داشته باشند.
به همین دلیل صنایعی مثل صنایع دارویی زمانی که نرخ دلار افزایش پیدا می‌کند این شرکت‌ها که بالاتر از ۸۰ درصد از مواد اولیه‌شان را وارد می‌کنند، مجبور هستند که افزایش نرخ داشته باشند و با آن افزایش نرخ بتوانند از زیان‌ده شدن شرکتهای خود جلوگیری کنند. این فرمول در مورد اکثر صنایع رایج است و بر برخی صنایع تاثیرات قوی‌تر و بیشتر و بر برخی هم تاثیرات منفی‌تر و کمتری دارد.
- 19
- 5
