رشته ی زمین شناسی بعنوان یک رشته دانشگاهی از سال ۱۳۰۷ شمسی به ایران وارد شد رشته زمین شناسی
رشته زمین شناسی یا ژئولوژی به معنی زمین میباشد که برگرفته از لغت یونانی Geo است درحالیکه معنای Logos، علم مطالعه زمین است و برگرفته از علم یا منطق می باشد. زمین شناسی در مفهوم عام خود، شامل شناخت کلیه پدیده های زمین میشود و در آن منشأ به بررسی مواردی همچون زمین، تاریخ، مواد متشکله آن، ساختار زمین، منابع طبیعی موجود در آن و تغيير و تحولات پدید آمده در آن در طول زمان می پردازد.
رشته ی زمین شناسی به عنوان یک رشته ی پایه ای و بنیادی به بررسی علل وقوع زمین لرزه ها، شکل گیری دره ها و کوه ها، آتشفشان ها، تغییرات سنگ های کره زمین، فواید سنگ ها، گستردگی و تنوع سنگ های زمین، لایه های سنگی زمین، تاریخ و ساختمان زمین، منشأ زمین، منابع طبیعی موجود در آن و موضوعات دیگر مرتبط به زمین می پردازد.
رشته زمین شناسی که وابسته به علوم مختلف است؛ بر بسیاری از مسایل اثر می گذارد که از آن ها می توان به اقتصاد، نفت، محیطزیست ، هواشناسی، صنعت و معدن، نفت، راهها و ... اشاره کرد درحالی که هنوز در ایران، رشته زمین شناسی محبوبیت چندانی ندارد.
دانش زمین شناسی از نظر علمی و اقتصادی به لحاظ فراوانی منابع طبیعی در کشور و وجود ذخائر با ارزش در اعماق زمین از ارزش های ویژه ای برخوردارست و در زمینه هایی نظیر اکتشاف، شناخت منابع معدنی، بهره برداری از آن ها و منابع نفتی نقش موثری دارد. رابطه ی رشته زمین شناسی با علوم زیستی و شیمی بسیار نزدیک است و مواردی که در این رشته از اهمیت بسیاری برخوردار است شامل نقشه های ماهواره ای، سیستم های اطلاعات جغرافیایی و نقشه برداری می باشد.
نام دیگر رشته زمین شناسی، ژئولوژی میباشدتاریخچه علم زمین شناسی
زمین شناسی در گذشته مثل امروز، به صورت یک علم مدون در دسترس نبود ولی نخستین کسانی که حساسیت هایی نسبت به فعل و انفعالات زمین نشان دادند؛ ارسطو فیلسوف یونانی، ابن سینا و لئوناردو داوینچی بودند. به عنوان مثال علت زمین لرزه ها از نظر ارسطو، حرکت بادهای گرم درون غارهای عظیم درون زمین بود. با وجود این، آغاز علم زمین شناسی طبق گفته ی بسیاری از زمین شناسان به قرن هفدهم برمی گردد و یک پزشک و کالبدشناس دانمارکی به نام نیکلاس استنو توانست این علم را کشف کند. همچنین یک دانشمند اسکاتلندی به نام جیمز هاتن توانست علم زمین شناسی نوین را کشف کند؛ به همین خاطر از او بعنوان پدر زمین شناسی نوین یاد می کنند.
از سال ۱۳۰۷ شمسی، علم زمین شناسی بعنوان یک رشته دانشگاهی در دارالمعلمین ایران، تدریس شد. پس از مدتی در کنار زیست شناسی در سال ۱۳۱۳ رشته زمین شناسی بعنوان علوم پایه به دانشکده پایه دانشگاه تهران انتقال پیدا کرد. سرانجام این رشته به منزله یک رشته ی مستقل درسال ۱۳۸۴ در دانشکده زمین شناسی دانشگاه تهران تأسیس شد. علاوه‌براین رشته زمین شناسی در حال حاضر در دانشگاه های دیگر کشور نیز تدریس می شود.
توانایی های لازم رشته زمین شناسی
یک دانشجوی رشته زمین شناسی باید بتواند بر درس هایی مثل فیزیک، شیمی و ریاضی مسلط باشد و علاوه بر آن قدرت تجسم مناسبی داشته باشد. داشتن روحیه ای پرجنب و جوش و همچنین علاقه به زندگی در محیط های طبیعی مانند کوه ها و بیابان ها از مهم ترین ویژگی های موفقیت در این رشته به شمار میرود ، بدین دلیل که زمین شناس علاوه بر دوران دانشجویی با چنین محیط هایی در زمینه های شغلی سروکار دارد. از دیگر توانایی های لازم در این رشته می توان به داشتن توانایی جسمانی مناسب اشاره کرد.
وظایف زمین شناس
وظایف فارغ التحصیل رشته زمین شناسی به شرح زیر می باشد :
* یک زمین شناس باید بتواند به منظور توسعه سیستم های هشدار دهنده برای مردم نزدیک به مکان های فعال و ...، فعالیت های آتشفشانی و زمین لرزه را بررسی کند.
* وظیفه ی زمین شناس در یک پروژه عمرانی اینست که بتواند یک سد یا تونل را ایجاد کند.
* زمین شناس باید قادر به طراحی برنامه های اکتشاف منابع آبی جدید باشد.
* زمین شناس موظف است که منابع انرژی و معادن معدنی مانند نفت و گاز را کشف کند.
* یک فارغ التحصیل رشته زمین شناسی باید برای دفن زباله های هسته ای، محل مناسبی را مشخص کند.
* از دیگر وظایف زمین شناس می توان به تسلط او در دروس ریاضی، فیزیک و شیمی اشاره کرد.
* یکی از لازمه های پژوهش و تحقیق اینست که دانشجوی رشته زمین شناسی در حین کار، نظم و روندی ساختار یافته داشته باشد.
* فارغ التحصیل رشته زمین شناسی باید به طبیعت، علاقه وافری داشته باشد و بتواند شرایط سخت کاری را تحمل کند.
* مهارت استفاده از برخی نرم افزارها از دیگر وظایف فارغ التحصیل رشته زمین شناسی به شمار میرود که این نرم افزارها شامل GIS، Rock Work – RS، Earth das، corel, IRDES, Arc و ...می باشد.
* زمین شناس باید از توان بدنی مناسبی برخوردار باشد.
* دانشجوی رشته زمین شناسی باید بتواند کار را به صورت فردی و تیمی انجام دهد.
گرایش های رشته زمین شناسی
متقاضیان رشته زمین شناسی می توانند در داخل و خارج از ایران به منظور ادامه تحصیل در مقاطع علمی کارشناسی ارشد و دکتری اقدام کنند. در ادامه به معرفی بعضی از گرایش های رشته زمین شناسی می پردازیم:
- زمین شناسی مهندسی:
در واقع زمین شناسی مهندسی، تأثیر محیط زمین شناسی بر سازه های مهندسی را مورد بررسی قرار می دهد و جهت کاهش خطرات احتمالی یا رفع آن، راه حل هایی را ارائه می دهد. بطور کل زمین شناسی مهندسی به مطالعه ی تأثیر محیط زمین شناسی اطراف بر سازه مهندسی یا پروژه عمرانی توسط می پردازد و آن را تعيين می کند.
رشته ی زمین شناسی رشته ای پایه ای و بنیادی است - زمین شناسی نفت:
از مهم ترین گرایش های رشته زمین شناسی می توان به زمین شناسی نفت اشاره کرد. عوامل و شرایط مرتبط با تشکیل ذخایر هیدروکربنی توسط این گرایش، مورد بررسی قرار می گیرد. در واقع در گرایش نفت، زمین شناسان به بررسی های زمین شناسی می پردازند که نخستین قدم اکتشاف ذخایر، محسوب میشود. دلیل اهمیت این گرایش اینست که در زمین شناسی ایران و کشور های دیگر، جایگاه نفت و گاز، بسیار با ارزش است.
- سنگ شناسی رسوبی و رسوب شناسی:
در اثر خرد شدن انواع سنگ ها، ذراتی انباشته می شوند که به آن ها سنگ های رسوبی می گویند. لایه بندی رسوبات تشکیل دهنده سنگ های رسوبی، از مهمترین خواص آن به شمار می رود. اکتشاف منابع طبیعی نظیر نفت و گاز به عنوان مهمترین کاربرد گرایش رسوب شناسی می باشد.
- زمین شناسی اقتصادی:
زمین شناسی اقتصادی به عنوان شاخه ای از علم زمین شناسی به شمار می رود. درواقع این رشته به مطالعه بعضی از موارد می پردازد که شامل تشکیل مواد معدنی و ریخت شناسی آنها ، توجیه فنی و اقتصادی آنها ، بافت و ساختارشان، تقسیم بندی ژنتیکی مواد معدنی و… است.
- گرایش آب شناسی:
گرایش آب شناسی رشته زمین شناسی درباره آب های زیرزمینی بحث میکند. امروزه کشورهای زیادی از جمله ایران با مشکل آب مواجه هستند و استفاده از این گرایش، کاربرد بسیاری در مدیریت منابع آب زیر زمینی دارد. به علم مطالعه آب در کره زمین، هیدرولوژی می گویند که در این گرایش به مطالعه ی پیدایش آب، چرخش و توزیع آن در طبیعت، خواص فیزیکی و شیمیایی آن، واکنش ها و ارتباط با موجودات زنده می پردازد.
- زمین شناسی ساختمانی:
در طول تاریخ زمین شناسی، پوسته زمین دربرابر عوامل داخلی و خارجی دچار تغییراتی شده است؛ مبنی بر این که چین خوردگی هایی در کوه ها دیده شده است. بطور کلی گرایش زمین شناسی ساختمانی به مطالعه و تحقیق درباره مواردی همچون سنگ های تشکیل دهنده پوسته زمین، چگونگی تشکیل و ارتباط آنها با عوامل داخلی زمین می پردازد.
دروس رشته زمین شناسی در طول تحصیل
> دروس پایه رشته زمین شناسی:
از دروس پایه رشته زمین شناسی می توان به ریاضی، فیزیک، شیمی، مبانی کامپیوتر اشاره کرد.
> دروس اصلی رشته زمین شناسی:
دروسی همچون زمین شناسی فیزیکی، بلور شناسی هندسی، زمین شناسی تاریخی، بلور شناسی نوری، رسوب شناسی، کانی شناسی، سنگ شناسی رسوبی، سنگ شناسی دگرگونی، سنگ شناسی آذرین، دیرینه شناسی ( ماکرو فسیل)، زمین شناسی ساختمانی، چینه شناسی، زمین ساخت، ژئوشیمی، ژئوفیزیک، فنوژئولوژی، نقشه برداری از دروس اصلی رشته زمین شناسی به شمار میرود .
> دروس تخصصی رشته زمین شناسی:
دروس تخصصی رشته زمین شناسی شامل زمین شناسی ایران، زمین شناسی نفت، زمین شناسی اقتصادی، آب های زیرزمینی، پترولوژی، زمین شناسی صحرایی، زمین شناسی مهندسی، متون علمی زمین شناسی می باشد.( بسیاری از درس های این رشته همراه با آزمایشگاه است).
آینده شغلی رشته زمین شناسی
یک زمین شناس پس از این که فارغ التحصیل شد؛ مجوز کار در اماکنی همچون وزاتخانه های صنعت، معدن و تجارت، نفت، نیرو، راه، جهاد کشاورزی، علوم، تحقیقات و فناوری، اموزش و پرورش و همچنین شرکت ها و مؤسساتی مانند ذوب آهن، مؤسسه ژئوفیزیک، سازمان زمین شناسی و زلزله کشور، شرکتهای مرتبط با فعالیت های سد سازی ، آب یابی، راهسازی، حفر تونل، بخش های مرتبط با تهیه نقشه های زمین شناسی و معدنی، اکتشافات آب و نفت و معادن، آزمایشگاه های سنگ شناسی و زمین شناسی را دارد.
یک زمین شناس اگر به رشته ی خودش علاقه داشته باشد؛ می تواند به راه اندازی کارافرینی و شرکتی شخصی در این حوزه بپردازد. فعالیت های اصلی شرکتهای بزرگ زمین شناسی نظیر شرکت نفت و گاز ایران به عواملی بستگی دارد که از آن ها می توان به تهیه و استفاده از نقشه های زمین شناسی، تحلیل این نقشه و شناسایی نکات قابل تامل در آنها اشاره کرد. زمین شناس میتواند با وزارت خانه ها و سازمان های مختلف بعنوان یک پیمانکار، همکاری کند.
مزایای رشته زمین شناسی
یکی از رشته هایی که رابطه ی مستقیمی با طبیعت به ویژه کوه ها و بیابان ها دارد و برای روحیه افراد طبیعت دوست از اهمیت به سزایی برخوردار است؛ رشته زمین شناسی نام دارد.
رشته ی زمین شناسی ارتباط بسیار نزدیکی با علوم زیستی و شیمی دارد معایب رشته زمین شناسی
بازار کار رشته زمین شناسی به خصوص در شهرهای کوچک، نامناسب است. معایب این رشته عبارتست از:
>> بسیاری از دروس رشته زمین شناسی، کاربردی برای محیط کار ندارد.
>> شغل زمین شناسی، هنوز در بین مردم به خوبی شناخته نشده است.
>> از شغل زمین شناسی بعنوان یک شغل فنی و عملی یاد نمیکنند؛ به همین خاطر فارغ التحصیلان کمی به پروژه های عمرانی و عملیاتی جذب میشوند.
>> مسئولان ایران، هنوز نتوانسته اند اهمیت شغل زمین شناسی را درک کنند.
گردآوری: بخش دانشگاه سرپوش
- 11
- 3
