آشنایی با رشته شیمی دارویی و وظایف فارغ التحصیلان آن

رشته شیمی دارویی یکی از زیرمجموعه های علم شیمی است

رشته شیمی دارویی

یکی از گرایشهای علم شیمی به نام شیمی دارویی( Pharmaceutical Chemistry) میباشد که به مطالعه و بررسی در مورد دارو ها و سنتز آن ها می پردازد. این رشته دانشگاهی، با بکارگیری اصول رشته های زیست شناسی و شیمی موجب ایجاد ترکیبات درمانی میشود. از این رو یک شیمیست دارویی باید علاوه بر دانستن شیمی، درخصوص علوم زیستی نظیر علوم بیوشیمی، فارماکولوژی و فارماکوکینتیک، اطلاعات اصولی و مهمی داشته باشد.

شیمی دارویی به خاطر این که موجب پیوند بسیاری از رشته های علمی به هم میشود؛ به عنوان یک زمینه تحریک کننده محسوب میشود و برای تحقیق و تولید داروهای جدید، امکان همکاری با سایر دانشمندان را فراهم می کند. شیمیدانان دارویی در فرآیند سنتز داروهای جدید، اموزش شیمی خود را اعمال می کنند. آنها موجب بهبود فرآیندهای تولید داروهای موجود میشوند. شیمیدانان دارویی با تمرکز بر کشف و توسعه دارو، در گیاهان، عوامل دارویی موجود را جدا می کنند و همچنین ترکیبات دارویی مصنوعی جدیدی را بوجود می آورند. بیشتر شیمیدانان به همکاری با دانشمندان از رشته های مختلف می پردازند که از این دانشمندان می توان زیست شناسان، داروسازان، سم شناسان، شیمی دانان نظریه ای، میکروبیولوژیست ها و بیوفارماست ها را نام برد. این تیمها برای تولید مقرون به صرفه و سازگار با محیطزیست و سنتز و آزمایش محصولات دارویی جدید از تکنیک های تحلیلی پیچیده ای برای تولید استفاده می کنند.

در واقع رشته شیمی برگرفته از علم شیمی و صنایع شیمی میباشد که علم شیمی، زیربنای علومی همچون بیولوژی، پزشکی، بیوتکنولوژی، دندانپزشکی، داروسازی و رشته های متعدد مهندسی میباشد درحالیکه صنایع شیمیایی به صنایعی اطلاق میشود که واکنش شیمیایی در آن ها انجام می گیرد؛ به این معنی که اقسام مواد اولیه موجب بوجود آمدن محصولات جدیدی میشود که تا حدودی خواص این محصولات، متفاوت از مواد اولیه است.

هدف از ایجاد رشته شیمی دارویی

این رشته درواقع به این منظور ایجاد شد تا در مراکز مربوط به شیمی، نیروهای متخصص را بعنوان داروساز پرورش دهد. افردی که رشته های شیمی و داروسازی را دوست دارند؛ باید این رشته را در زمان انتخاب رشته تجربی در نظر بگیرند.

تاریخچه رشته شیمی دارویی

رشته تخصصی شیمی دارویی در رشته داروسازی، یکی از شاخه های تخصصی اصلی محسوب میشود که پیشرفتهای قابل توجهی در طی چند دهه اخیر داشته است. از تحولات چشم‌گیر در این رشته درطول سالیان گذشته می توان به طراحی دارو با نرم افزارهای جدید، سنتز داروهای جدید با روشهای مدرن و روشهای آنالیز با دستگاههای جدید اشاره کرد.

رشته شیمی دارویی علم پیدا کردن روش‌های درمان بیماری، شناخت داروها و ... است

معرفی تعداد واحدهای دوره های دانشگاهی رشته شیمی دارویی

۱. دوره کارشناسی ارشد رشته شیمی دارویی:

طول دوره ی تحصیل در رشته شیمی دارویی در دوره کارشناسی ارشد بمدت ۴ نیم سال تحصیلی است که با تصویب شورای تحصیلات تکمیلی دانشکده، در موارد خاص میتواند تا یک نیم سال بیشتر هم افزایش یابد. دانشجو در این رشته در دوره کارشناسی ارشد، ملزم به گذراندن دروس نظری و تئوری به صورت اموزشی – پژوهشی، انتخــاب استـاد راهنما، انتخــاب موضوع پایان نامه و در نهایت دفاع از پایان نامه می باشد.

۲. دوره ارشد رشته شیمی دارویی:

رشته شیمی دارویی در دوره کارشناسی ارشد دارای ۳۵ واحد درسی می باشد.

۳. دوره دکتری رشته شیمی دارویی:

رشته شیمی دارویی در دوره دکتری شامل ۳۶ واحد درسی است. در صورتی که دانشجوی دکتری در دوره کارشناسی ارشد، این دروس را پاس نکند؛ دروس جبرانی برای او ارائه می شود. فارغ التحصیلان دوره دکتری رشته شیمی دارویی، مجوز فعالیت در کارهای تحقیقاتی – پژوهشی در تمامی مراکز جذب فارغ التحصیلان دوره کارشناسی ارشد را دارند و علاوه بر آن می توانند مدیریت واحد های تحقیق و توسعه کارخانه های تولید دارو را بر عهده بگیرند و همچنین این دانشجویان، نقش بسزایی در تکمیل کادر هیأت علمی دانشگاه ها دارند.

گرایش های رشته شیمی دارویی

گرایش های رشته شیمی دارویی برگرفته از ۵ زیر شاخه میباشد که در ادامه با آن ها اشنا میشوید:

- شیمی معدنی دارویی:

بین رشته های شیمی دارویی و شیمی معدنی، گرایشی به نام رشته شیمی دارویی قرار گرفته است که برای این که بیماریها را درمان کند از ترکیبات فلزی استفاده می کند.

- زیست شیمی دارویی:

هدف از ایجاد گرایش زیست شیمی دارویی در بین شیمی دارویی و زیست شیمی اینست که به تحقیق در زمینه برهمکنش های شیمیایی میان سیستم های زیستی و دارو می پردازد.

- شیمی فیزیک دارویی:

در بین رشته های شیمی دارویی و شیمی فیزیک، گرایشی وجود دارد که خواص فارماکودینامیکی و فارماکوکنیتیکی را بررسی می کند که به آن گرایش شیمی فیزیک دارویی می گویند.

- شیمی آلی دارویی:

گرایش شیمی آلی دارویی در رابطه با بخش سنتز دارو های آلی میباشد و در بین رشته های شیمی دارویی و شیمی آلی قرار دارد.

ترکیبات دارویی جزو مهم ترینها در رشته ی شیمی دارویی، میباشد

- شیمی سرطان:

به منظور ساخت داروهای ضد سرطانی، گرایشی تحت عنوان شیمی سرطان در بین رشته های شیمی دارویی و سرطان شناسی بوجود آمده است.

گرایش رشته شیمی دارویی برای چه کسانی مناسب است؟

گرایش رشته شیمی دارویی برای دانشجویانی مناسب است که علاقه مند به علم شیمی و شیمی آلی باشند. دانشجویان این رشته باتوجه به درنظر گرفتن این گرایش، به عنوان یک گرایش بین رشته ای شیمی، زیست شناسی، داروسازی و مهندسی، باید مسلط بر علومی همچون بیوشیمی، گیاهان دارویی، زیست شناسی، فارماکولوژی و بیوفارماسی باشند. ازاین رو ذهن چنین دانشجویانی باید پرسش‌گر و جستجوگر باشند. در واقع این محققان میتوانند مسائل مربوط به صنایع دارویی را با استفاده از مهارت های ذهنی و استدلالی بالای خود، تجزیه و تحلیل کنند و به ارائه راه حل های منطقی بپردازند.

در محیط های آزمایشگاهی، کارهای تحقیقاتی مربوط به این گرایش را مثل گرایش های دیگر شیمی انجام میدهند؛ به همین خاطر دانشجویان باید علاقه مند به ازمایشگاه و انجام کارهای آزمایشگاهی باشند و نسبت به مواد شیمیایی، حساسیت های شدید از خود نشان دهند. این رشته برای افرادی که تمایل دارند درباره صنایع داروسازی و گیاهان دارویی، کارهای تحقیقاتی و پژوهشی انجام دهند؛ مناسب است.

شرایط تغییر رشته از شیمی دارویی به داروسازی

یکی از نکات قابل توجه اینست که قابلیت تغيير رشته از مقطع کارشناسی به رشته ی داروسازی وجود ندارد، در صورت تمایل به تغيير رشته از رشته شیمی داوریی به داروسازی باید بدانید که وزارت بهداشت در هرسال، آزمون P.HD را برگزار می کند و متقاضیان( فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی ارشد) برای شرکت در رشته داروسازی در این آزمون شرکت می کنند و در صورت قبول شدنشان در این آزمون، مجوز تحصیل در دانشکده های داروسازی تحت نظارت وزارت بهداشت را دارند.

وظایف فارغ التحصیلان رشته شیمی دارویی

فارغ التحصیلان رشته شیمی دارویی در زمینه های مختلف دارویی برای انجام امور خدماتی و مشاوره ای، ملزم به انجام وظایف زیر هستند:

>> فارغ التحصیلان رشته شیمی دارویی باید برای طرح های تحقیقاتی و صنعتی در سنتز و تولید دارو های شیمیایی، سنتی و گیاهی مشاوره دهند.

>> از دیگر وظایف فارغ التحصیلان این رشته در سطح پایلوت و یا صنعتی، مشاوره دادن یا طراحی سنتز و تولید دارو های طب سنتی می باشد.

>> فارغ التحصیلان رشته شیمی دارویی باید در صنعت داروسازی کشور به مراکز و ازمایشگاه های کنترل کیفیت داروهای گیاهی، مشاوره دهند.

>> دانشجویان این رشته در صنعت داروسازی سنتی، موظف به نظارت و کنترل بر روی مراحل مختلف تولید داروهای گیاهی هستند.

>> دانشجویان رشته شیمی دارویی باید برای کنترل ورود و خروج محصولاتی با کیفیت مطلوب بر روند واردات و صادرات مواد اولیه و محصولات داروهای شیمیایی، سنتی و گیاهی نظارت و کنترل داشته باشند.

>> فارغ التحصیلان این رشته برای این که مواد اولیه و محصولات سنتی و گیاهی با کیفیت مطلوب، تولید شود؛ باید بر تولید کننده های داخلی بطور دقیق، نظارت و کنترل داشته باشند.

>> دانشجویان رشته شیمی دارویی موظفند که پس از فارغ التحصیل شدن در اماکنی همچون سازمان های وابسته، صنایع، ازمایشگاه ها و یا مراکز مرتبط با این رشته دانشگاهی حاضر شوند.

بازار کار و آینده شغلی رشته شیمی دارویی

شیمی دارویی طیف گسترده ای از فرصت های آزمایشگاهی را در شرکتهای داروسازی، بیوتکنولوژی و شرکتهای تجهیزات پزشکی ارائه می دهد. اکثر شیمیدانان برای تدوین، تولید، توصیف و ترکیب ترکیبات جدید از مهارت های پژوهشی خود برای کاربردهای خاص استفاده می کنند.

درواقع، شرکتهای دارویی، قصد استخدام افرادی را دارند که از تجربه تحقیق، مدرک پیشرفته( به ویژه در شیمی آلی) و حداقل دو سال سابقه دکترا برخوردار باشند. بیشتر شیمی دانان در مشاغل تحقیقاتی سنتی Ph. D هستند. در حالیکه شیمی دانان می توانند بعنوان تکنسین تحقیق با مدارک کارشناسی، مشغول به فعالیت شوند. شما میتوانید با داشتن پیشینه ای قوی در شیمی آلی و بیوشیمی و کسب تجربه صنعتی بیشتر، خود را در یک موقعیت رقابتی قرار دهید. گروه های شیمی دارویی موجود در بعضی دانشگاه ها اغلب با برنامه های شیمی دارویی، شیمی بیولوژیکی، داروسازی یا داروخانه همراه هستند. رشته شیمی دارویی دارای مشاغل مهمی همچون کارشناس مواد خوراکی، آرایشی و بهداشتی، کارشناس ازمایشگاه غذا و دارو و کار در کارخانه های تولید دارو می باشد. در ادامه با سایر مشاغل اشنا شوید:

> دانشجویان این رشته در مورد نحوه تولید داروهای جدید، دستورالعمل هایی را تهیه می کنند.

در رشته شیمی دارویی، دانشجو بر روی انواع داروها مطالعه می کند

> فارغ التحصیلان رشته شیمی دارویی در مورد تأثیر مواد شیمیایی مختلف در سیستم های بیولوژیکی بعنوان پژوهشگر، ایفای نقش می کنند.

> ازمایش ترکیبات فعال جدید زیست فعال در جمعیت بیماران از دیگر مشاغل مهم رشته شیمی دارویی به شمار می رود.

> دانشجویان این رشته می توانند به منظور درمان بیماران مبتلا به بیماری، داروها را توسعه دهند.

گردآوری: بخش دانشگاه سرپوش