واکنش ها به اظهارات نسنجیده بهرام عین‌اللهی درباره مهاجرت پزشکان

روزنامه جهان صنعت: در حالی دیروز «بهرام عین‌اللهی» وزیر بهداشت و درمان ادعا کرده که اگر کسی از جامعه پزشکی مهاجرت کند، در اروپا، آمریکا، کانادا و انگلیس به او اشتغال نمی‌دهند مگر اینکه کار دیگری انجام دهد که نه تنها پروفسور «مجید سمیعی» رییس جراحان مغز جهان در آلمان است بلکه طبق آماری که در اینجا نمی‌گنجد ده‌ها هزار پزشک متخصص استاد بهترین دانشگاه‌های اروپا و آمریکا هستند و حتی مدیرعامل بسیاری از بیمارستان‌های معتبر سراسر جهان ایرانی هستند.

بنابراین گفته‌های وزیر بهداشتی که از قضا خودش هم سوگند پزشکی یاد کرده پیامدهای بسیاری در پی خواهد داشت، چرا که بر اساس گزارش رصدخانه مهاجرت ایران، مهاجرت داوطلبانه نیروی متخصص تحصیلکرده و نیروی کار ماهر در سه سال گذشته منجر به خروج بیش ازچهار هزار پزشک از ایران شده است. آمار دقیقی از مهاجرت پرستاران در دست نیست و باید در نظر داشت این آمار فقط برای پزشکان است و اگر با آمارهای مهاجرت پرستاران و سایر بخش‌های حوزه سلامت تجمیع شود، رقم بزرگ‌تری حاصل می‌شود.

سال ۲۰۱۸ تنها در کشور امریکا، چهار هزار پرستار ایرانی فعال بودند. تعداد پزشکان ایرانی که به کشورهای دیگر مهاجرت کرده‌اند. به همین دلیل برخی جامعه‌شناسان بر این عقیده‌اند که به جای بیان چنین سخنان توهین‌آمیزی باید از مهاجرت روزافزون پزشکان و متخصصان جلوگیری شود، زیرا طبق گفته‌های برخی مسوولان حوزه بهداشت و درمان احتمالا تا ۵ سال آینده دچار کمبود پزشک متخصص به خصوص جراح قلب در کشور خواهیم شد. یک نکته مهم دیگر، برنامه مهاجرت برخی از فعالان حوزه درمان است.

در پیمایش مهاجرت حوزه درمان از افرادی که تصمیم قطعی برای ماندن در ایران نداشتند، درباره زمان مهاجرت نیز پرسیده شد. بر اساس این پیمایش ۲۱ درصد افراد پاسخ داده‌اند که یک تا سه سال آینده از ایران مهاجرت خواهند کرد. این در حالی است که اخیرا نیز مسوولان نظام پزشکی و پرستاری درباره مهاجرت کادر درمان و کمبود نیروی انسانی در این حوزه بارها هشدار دادند.

پیشتر رییس هیات‌مدیره نظام پزشکی تهران به تجارت‌نیوز گفته بود که اگر سیاست‌ها و روند مهاجرت پزشکان اینگونه ادامه پیدا کند، در پنج سال آینده با کمبود شدید پزشک مواجه می‌شویم. به گفته موید علویان در این صورت برای گرفتن برخی از خدمات باید به کشورهای دیگر مراجعه کرد. بنابراین بیان چنین سخنانی منجر به افزایش مهاجرت در میان پزشکان و حتی دیگر افراد می‌شود.

اظهارات غیرکارشناسانه

دکتر «محمدمهدی قیامت» متخصص بیهوشی مراقبت‌های ویژه با اشاره به اینکه وزیر بهداشت به جای حفظ پزشکان و متخصصان هیزم در آتش می‌ریزد، به «جهان‌صنعت» گفت: با سخنان وزیر بهداشت این‌گونه تصور می‌شود که برخی مسوولان به طور کلی نگرانی درباره بیماران و درمان آنها ندارند، وگرنه به جای بیان این‌گونه صحبت‌های به دور از واقعیت، راهکارهایی برای حفظ متخصصان و پزشکان در نظر می‌گرفتند؛ آن هم در شرایطی که سالانه حداقل ۶۵ هزار نفر از ایران مهاجرت می‌کنند و نیمی از آن شامل مهاجرت کادر درمان می‌شود.

برخلاف تصورات وزیر بهداشت پزشکان ایرانی نه تنها در کشورهای اروپایی و آمریکا بلکه در کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز خواهان زیادی دارند.

وی افزود: بسیاری از پزشکان هنگام ورود به کشور دیگر، تنها دوره‌های کوتاهی را باید طی کنند تا مجوزهای لازم برای ادامه کار در آن کشور را دریافت کنند و کشورهای دیگر پزشکان ایرانی را روی سرشان می‌گذارند، زیرا آنها بهترین جراحان و متخصصان هستند. اگر تاکنون بسیاری از پزشکان مهاجرت نکردند و ماندند تنها به خاطر عرق ملی و خدمت به مردم کشور است، وگرنه هنوز قضیه تعرفه‌ها و مشکلات اقتصادی پزشکان حل نشده است.

در با توجه به سوابق کاری و تحصیلی‌ای که دارم، می‌توانم در بهترین کشورهای دنیا با درآمد بالا فعالیت کنم، اما هیچ‌گاه خاک کشورم را ترک نمی‌کنم. در نتیجه صحبت‌های وزیر بهداشت درباره مهاجرت پزشکان غیرکارشناسانه بوده است. اگر کمی به اطراف خود نگاه کند متوجه کمبود متخصص ناشی از افزایش مهاجرت آنها می‌شود. برخی مسوولان باید کمی سنجیده‌تر سخن بگویند.

این پزشک اظهار کرد: برخلاف تصور آقای وزیر اخیرا یک تیم پزشکی از گرگان در آلمان مستقر شده است و بعد از یک ماه در یکی از بیمارستان‌های معتبر آن کشور مشغول به کار شدند. بنابراین این‌گونه سخنان پاک کردن صورت‌مساله است، وگرنه نیمی از مشکلات پزشکان تعرفه‌های نامناسب پزشکی است زیرا دولت هنوز تصمیمی برای آن نگرفته است. این در حالی است که تاثیر تورم بر زندگی پزشکان به قدری آشکار شده که برخی به دلیل هزینه‌های هنگفت مطب‌های خود را تعطیل کرده‌اند. بنابراین وزیر بهداشت اگر به دنبال حفظ پزشکان است باید درباره تعرفه‌های پزشکی تصمیم‌گیری کند.

سخنان خارج از عرف

دکتر «سیامک زندرضوی» جامعه‌شناس، با اشاره به تبعات اجتماعی سخنان وزیر بهداشت درباره مهاجرت پزشکان به «جهان‌صنعت» گفت: به نظرم سخنان وزیری که مخالف واردات واکسن بود، برای کم‌اطلاع‌ترین شهروندان و طبیعتا برای پزشکان ارزشی برای پیگیری و پاسخگویی ندارد. زیرا با وجود اینکه ایشان به عنوان یک پزشک‌، قسم خورده است که همه تلاشش را برای حفظ جان شهروندان به کار ببرد اما در شرایط حساس همه‌گیری مخالف ورود واکسن‌های کرونا مورد تایید سازمان جهانی بهداشت به کشور شد، در پی همین سیاست‌ها تعداد زیادی از شهروندان جان عزیزشان را از دست دادند و خانواده‌هایی همیشه داغدار بر جا گذاشتند.

زندرضوی افزود: این روزها طبق گزارش رصدخانه مهاجرت ایران، مهاجرت داوطلبانه نیروی متخصص تحصیلکرده و نیروی کار ماهر در سه سال گذشته منجر به خروج بیش از چهار هزار پزشک از ایران شده است.

اما برخلاف تصور کلیشه‌ای مطرح شده، اکثریت قریب به اتفاق این مهاجران برای همیشه ایران را ترک نمی‌کنند بلکه در دو کشور زندگی می‌کنند و به تعبیری دومکانی می‌شوند. بسیاری از پزشکان و متخصصان به دلایل روشن برای دسترسی به حداقل‌های «یک زندگی معمولی» مجبور به مهاجرت می‌شوند. اما خانواده، دوستان و محیطی که در آن زیسته‌اند را هرگز فراموش نمی‌کنند، بسیاری از آنها همچنان با دستانی پر برای خدمت به جامعه بازمی‌گردند و در هردومکان به تناوب زندگی و اگر اجازه یابند حتی کار می‌کنند.

بنابراین حق پزشکان به عنوان یک انسان آزاد، دانا و مسوول شنیدن سخنان کنایه‌آمیز نیست.

این جامعه‌شناس اظهارکرد: باید به خاطر داشته باشیم، همه افرادی که تن به مهاجرت می‌دهند در درجه اول به دنبال حفظ حرمت و کرامت انسانی، امنیت شغلی، کسب درآمدی متناسب با هزینه‌های زندگی معمولی خود و خانواده‌شان و البته آسایش فکری هستند. هرچند مهاجرت پزشکان از دهه پنجاه شمسی در ایران وجود داشته است، اینکه آیا اخیرا متخصصان و به خصوص پزشکان به فکر مهاجرت هستند، از ابعاد گوناگون امری قابل مطالعه است.

به طور کلی یکی از بسترهایی که منجر به افزایش گرایش به مهاجرت در بین شهروندان شده است، احساس عدم برخورداری از حقوق برابر و برقراری عدالت برای همگان است، موضوعی که برای زنان نمود و واقعیت ملموس‌تری دارد. به همین دلیل طبق آمار مهاجرت زن‌های متخصص بیشتر است.

او ادامه داد: پزشکان و متخصصان بهتر از هر کسی از سختی‌های مهاجرت آگاهی دارند و به دلایلی که گفته شد حاضرند در کشور دیگری، به اصطلاح از صفر شروع کنند اما از حقوق کامل یک انسان آزاد برخوردار باشند. به همین دلیل بسیاری از آنها زبان کشور مقصد را می‌آموزند، امتحان‌های لازم را می‌گذرانند و حتی برخی آموختن را ابتدا شروع می‌کنند. در هر صورت به نظرم هر فردی که در دو مکان زندگی می‌کند، دستاوردهای مهمی برای ایران به ارمغان می‌آورد زیرا ارتباط آنها با سرزمین مادری نه تنها قطع نمی‌شود بلکه معمولا عمیق‌تر نیز می‌شود. به همین دلیل شایسته نیست مهاجران را با کلیشه‌های مردود قضاوت کنیم.

البته در اینجا مردم به گوینده این سخنان نگاه می‌کنند، طبیعتا کسانی که خواهان حفظ وضع موجود به هر قیمت هستند، به کسانی که پیگیر تغییرات اصولی و بنیادی هستند، به هر شکلی که بتوانند تهمت می‌زنند. بنابراین کسی که این خبر را می‌شنود فورا یادش می‌آید گوینده همان کسی است که نامه مخالفت با ورود واکسن به وقت نیاز به کشور را امضا کرده است.

مهدیه بهارمست