تصورات غلط در مورد ویروس کرونا

آیا خوردن غذاهای چینی مضر است؟ این سوال یکی از مخاطبان نشست اطلاعات عمومی ویروس کرونا (corona) در مرکز کالج پزشکی نیویورک( NYMC) بود که روز جمعه برگزار شد. نکات مطرح شده ربطی به تغذیه نداشتند. در این نشست، کارشناسان پزشکی NYMC، مقام های منتخب و مقام های رسمی بهداشت و درمان، آماده ی پاسخگویی به سوالات عمومی درباره ی شیوع ویروس کرونا بودند.

با نظر به سازمان جهانی بهداشت( WHO) و وب سایت های مراکز کنترل و پيش‌گيري بیماری( CDC) ویروس کرونا، متوجه می شوید غذاهای چینی در لیست عوامل ریسک ابتلا به ویروس کرونا قرار نگرفته اند. شاید در بدترین حالت با خوردن غذاهای چینی احساس نفخ کنید. درواقع خطر نفخ در هر غذایی وجود دارد؛ اما خوردن غذاهای چینی در شهر نیویورک شما را در معرض خطرهای شدیدتری مثل ویروس کرونا قرار نمی دهد.

مردم نیویورک برای پيش‌گيري از ویروس کرونا از ماسک های بهداشتی استفاده می کنند. سازمان جهانی بهداشت، ویروس کرونا را وضعیت اضطراري جهانی و نگرانی بین المللی اعلام کرده است.

به گفته ی ادوارد سی هالپرین، رئیس دانشگاه و مدیر اجرایی NYMC: برداشت های نادرست زیادی درباره ی کرونا وجود دارد. ما شاهد تئوری های توطئه ی حکومتی و وجهه ی تاریک نژادپرستی هستیم. مردم می گویند نباید به رستوران چینی رفت و دیدگاهی نژادپرستانه نسبت به مردم چین دارند.

با توجه به این که شبکه های اجتماعی هیزم این آتش را زیاد می کنند، سوء تفاهم های زیادی درباره ی گسترش سریع کرونا بوجود آمده است. در ادامه به متداول ترین تصورات غلط درباره ی کرونا (corona) اشاره شده است.

۱. ویروس کرونا بسیار واگیردار است و سریعتر از هر عامل بیماری زایی منتقل میشود 

ویروس سرخک یکی از نمونه هایی است که بسیار سریعتر از کرونا شیوع پیدا می کند. تنها دلیل عدم پخش سریع ویروس سرخک نسبت به ویروس جدید کرونا این است که اغلب مردم در مقابل آن واکسینه شده اند. عدد نرخ تولید مثل( R0)، برابر با تعداد متوسط افرادی است که از طریق شخص الوده در معرض خطر ابتلا به بیماری قرار دادند با این فرض که هیچ کدام در برابر ویروس ایمن سازی نشده اند.

طبق یکی از پژوهش های medRxive، در ابتدا ميزان R0 ویروس کرونا برابر با ۳.۸ تخمین زده شد. این عدد به این معنی است که شخص آلوده به کرونا به طور میانگین می تواند ، چهار نفر را در معرض خطر ابتلا قرار دهد. این آمار منجر به پخش توییت های نادرست و شایعاتی در توییتر شد. به نقل از جان رید، اولین مؤلف پژوهش یادشده، این تخمین هنوز ابهامات زیادی دارد. او در حساب توییتری خود می نویسد:

با توجه به ابهامات زيادي که در مدل و داده ها وجود دارد ، تخمین های R0 به سرعت در حال تغییر هستند. به روزرسانی و نظارت بر تخمین اهمیت زیادی دارد. ما تخمین ها را با استفاده از داده های موردی ۲۲ ژانویه به روزرسانی کردیم. تخمین جدید R0 برابر با ۲.۵، در حال به روزرسانی است.

R0 برابر با ۲.۵ به این معنی است که شخص الوده بطور میانگین دو تا سه نفر را آلوده خواهد کرد. صرف نظر از تخمین فوق، باید توجه داشت نتایج پژوهش یاد شده هنوز مورد بازنگری قرار نگرفته اند و عدم قطعیت آن ها بالا است. ابهام و نبود داده ها مسئله ی عجیبی نیستند زیرا دریافت اطلاعات درباره ی موضوعی جدید کار دشواری است و درست مانند تلاش برای پی بردن میزان خطر جاده در میانه ی یک تصادف است.

بااین حال R0 برابر با ۲.۵ در رتبه ای به مراتب پائین تر از R0 بیماری هایی مثل سرخک و سیاه سرفه قرار می گیرد. R0 این بیماری ها برابر با ۱۲ و ۱۸ است. البته این دو بیماری تنها نمونه های مسری تر از کرونا نیستند. به عنوان مثال سرعت شیوع فلج اطفال و دیفتری هم بالاتر از کرونا (corona) است.

مردی در حال حمل چرخ دستی پر، از مقابل تراس خالی رستورانی چینی در پائولو سارپی عبور می کند. پائولو سارپی خیابانی در محله ی چینی های میلان است. عکس در تاریخ ۳۰ ژانویه ی ۲۰۲۰ ثبت شده است. بسیاری از چهره های شناخته شده ی چینی ساکن ایتالیا در تاریخ ۳۰ ژانویه ی ۲۰۲۰،« تبعیض بدون تشخیص» و« نژادپرستی پنهان» شهروندان ایتالیا را به دلیل ترس از ویروس همه گیر کرونا و خطر سرایت آن محکوم کردند.

۲. کرونا کشنده تر از هر عامل بیماری زایی است

مری فوت، پزشک و هماهنگ کننده ی ارشد آمادگی در مقابل بیماری های واگیردار در بخش بهداشت NYC در نشست NYMC گفت:

مردم تصور می کنند عاقبت تمام اشخاص آلوده به کرونا، مرگ است.» این ادعا تا اندازه ای درست است. احتمال مرگ اشخاص آلوده به کرونا وجود دارد اما این احتمال زمانی بالا می رود که شخص مسن باشد یا به بیماری های قلبی، سرطان یا بیماری های دیگر مبتلا باشد و در بسیاری از موارد ممکن است چندین سال به طول بینجامد؛ زیرا هیچ کس تا ابد زنده نخواهد ماند.

طبق باور رایج، نرخ مرگ و میر افراد بر اثر کرونا بسیار بالاتر از حد تصور است؛ اما در واقعیت وضعیت چگونه است؟ با نگاهی به آمار و ارقام متوجه می شوید نرخ مرگ و میر برابر است با نسبت افرادی که بر اثر بیماری می میرند تقسیم بر تعداد کل افرادی که به بیماری مبتلا می شوند. طبق آخرین گزارش الجزیره، تنها دو درصد از مبتلایان به کرونا جان خود را از دست داده اند. ۲ درصد آمار معناداری نیست اما باز هم از نرخ مرگ و میر عوامل بیماری زای دیگر مثل ابولا( براساس سازمان جهانی بهداشت، با نرخ میانگین مرگ و میر ۵۰ درصد)، ماربوگ( تقریبا ۵۰ درصد) و ویروس های هاری( مرگ و میر صد درصد) به شکل قابل توجهی پائین تر است.

نرخ مرگ و میر بر اثر کرونا تنها دو درصد است

طبق آخرین پژوهش های منتشر شده در Lancet، معمولا سالانه ده ها هزار نفر در ایالات متحده و ۲۹۱ هزار تا ۶۴۶ هزار نفر در سراسر جهان، بر اثر بیماری آنفولانزا می میرند. با اینکه نرخ مرگ و میر آنفولانزای فصلی معمولا بسیار پائین تر است( براساس برخی تخمین ها، کمتر از ۰.۰۱ درصد)، بسیاری از افراد با زدن واکسن سالانه ی آنفولانزا می توانند تأثیر این بیماری را به حداقل برسانند. نگرانی درباره ی ویروس کرونا بدون درنظرگرفتن خطر آنفولانزا، مانند پوشیدن لباسی از گوشت و ایستادن در قفس شیر و فکر کردن درباره ی چیزی دیگری است.

۳. ویروس کرونا در ازمایشگاه ساخته شده و شیوع آن عمدی بوده است

معمولا پس از شیوع هر نوع بیماری مسری، تئوری های توطئه به سرعت در شبکه های اجتماعی پخش می شوند. به گفته ی فاطیما تلیس روزنامه نگار در تاریخ ۲۷ ژانویه، تعداد زیادی از اخبار داخلی روسیه، ایالات متحده را عامل اصلی شیوع کرونا معرفی کردند. طبق این ادعا، آمريکا از ویروس کرونا (corona) بعنوان سلاح ترور بیولوژیکی علیه کشور چین استفاده کرده است و داروسازهای ایالات متحده از این طریق به میلیاردها دلار درآمد رسیده اند. درنتیجه روسیه، منشأ تئوری های توطئه درباره ی ویروس کرونا است. واضح است که برخی در چین به این تئوری ها باور دارند. به گفته ی یکی از کاربران چینی توییتر:

در طول شیوع بیماری سارس، برخی معتقد بودند این بیماری سلاح بیولوژیکی آمریکا علیه چین است. این بار همان تئوری دوباره سرباز می کند. منطق آن ها :چرا همیشه چین؟ اما اغلب چینی ها به این تئوری ها باور ندارند.

از طرفی، برخی تئوری های توطئه حتی از خود آمريکا هم سرچشمه می گیرند. به گفته ی هالپرین:« در طی نشستی که برای شایعات اینترنتی برگزار کردیم، برخی معتقد بودند کرونا حاصل بمب یا انفجار است یا بطور کلی آنرا توطئه ی دولتی می دانستند.» توطئه ی دولتی؟ برای رسیدن به چه اهدافی؟ یکی از پاسخ ها به این پرسش، درآمدزایی از طریق تولید واکسن (vaccine) بود.

تئوری های توطئه، شیوع کرونا (corona) را عمدی می دانند

برای مثال شیوا آیادورای، یکی از اعضای حزب جمهوری خواه در ماساچوست در فیسبوک خود مدعی شد « پتنت ویروس کرونا، تحت مالکیت مؤسسه ی Pribright قرار دارد.» اما او واضح نمی گوید که این پتنت متعلق به سال ۲۰۱۹ است یا قبل از آن. ویروس کرونا در سال ۲۰۱۹ به وجود نیامده است و انواع مختلفی از آن وجود دارد که برخی از آن ها عامل بیماری های تنفسی مشابه سرماخوردگی متوسط و برخی دیگر عامل بیماری هایی مثل سارس و مرس بوده اند. بنابراین، پتنت یک مجموعه ویروس به معنی پتنت بیماری کرونا ۲۰۱۹ یا وجود واکسن برای آن نیست. طبق یکی از پاسخ ها به توضیحات آیادورای:« ویروس کرونا، طی ۱۶ هفته ناپدید می شود اما من شرط می بندم، شرکت های داروسازی می خواهند با ساخت واکسن این ویروس به حداکثر سود برسند.»

کاربر دیگری می نویسد: « طبق یک ایدئولوژی، ظرفیت زمین برای افزایش جمعیت محدود است و بر نگرش افراد نسبت به تغییرات اقلیمی تأثیر می گذارد. درنتیجه ممکن است افراد یا گروه هایی دست به جاندارهای باکتریایی و ویروسی زده باشند که برای درمان نیاز به واکسن دارند، هر کدام از این جانداران می توانند فقرا را حذف کنند که در بسیاری از کشورها بخش زیادی از جمعیت را تشکیل می دهند. دوران بدی فرا رسیده است.»

پتنت بیماری کرونا در مؤسسه ی Pribright، تنها مدرک نظریه پردازان تئوری توطئه نیست. از طرفی برخلاف تصورات، شیوع کرونا ۲۰۱۹، ربطی به بازی رزیدنت اویل ندارد؛ یعنی هیچ شواهدی برای تولید ویروس و دستیابی به سود از طریق تولید واکسن وجود ندارد؛ زیرا این تئوری مشکلی دارد:هنوز واکسن همگانی کرونا تولید نشده است. این دلیل، خود زمینه ای برای تصور غلط بعدی شد.

۴. یک واکسن برای توقف شیوع کرونا وجود دارد 

چرا واکسنی برای کرونا هنوز در دسترس قرار نگرفته است؟ زیرا توسعه ی واکسن دشوار است و نیاز به زمان، صرف انرژی، سرمایه و علم واقعی دارد. برای تولید واکسن در درجه ی اول باید ویروس یا باکتری عامل ویروس را کشف کرد. سپس باید روشی مطمئن برای ساخت واکسن ابداع کرد. در مرحله ی بعد باید تست های امنیتی مختلفی را روی واکسن انجام داد. نوع تست و مکمل ها و جایگزین های واکسن نباید منجر به تجربه ی بدی شوند.

۵. درمان های کاذب و صوری می توانند از ویروس پیشگیری کنند یا آن را درمان کنند

همیشه افرادی هستند که در مواجهه با مشکلات سلامتی، استفاده از مکمل ها یا طب طبیعی را توصیه می کنند. از طرفی، ادعایی که پشتیبان علمی و واقعی نداشته باشد فاقد ارزش است. تیم کاولفیلد، استاد حقوق دانشگاه آلبرتا، در توییت خود به چند نمونه از این ادعاها اشاره کرده است:

داروی جایگزین و ویروس کرونا، ترکیب بدی است. عرضه کنندگان داروی طبیعی و جایگزین از بهبود سیستم ایمنی، مکمل ها، ویتامین درمانی و پروبیوتیک صحبت می کنند. ترس+ مجهولات:فرصت بازار؟ این اختلال رایگان علمی را نادیده بگیرید.

شاید داروسازها از شیوع کرونا به درآمد میلیاردی نرسند اما به نظر می رسد بسیاری از افراد سوء استفاده گر با تحمیل درمان های شبه علم به هدف مشابهی خواهند رسید. راه حل های متنوعی مثل مرطوب نگه داشتن گلو برای جلوگیری از ابتلا و حتی نوشیدن سفیدکننده برای خلاصی از ویروس ها پیشنهاد شده اند( نوشیدن وایتکس برای بیماری های دیگر هم پیشنهاد شده بود). این در حالی است که غرغره کردن آب می تواند ضررهای کمتری داشته باشد پس مراقب باشید هرگز وایتکس نخورید.

در حال حاضر هیچ گونه درمان واقعی برای ویروس کرونا وجود ندارد. بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به کرونا، شستن دقیق و مداوم دست ها است؛ و صرف نظر از گسترش یا عدم گسترش ویروس باید نسبت به تماس ها و ارتباط های نزدیک با افراد دیگر مراقب باشید.

۶. هرگونه تب یا سرفه، علامت ویروس کرونا است

فوت به نکته ای دیگر هم اشاره می کند:« مردم شهر نیویورک، برخی نمونه ها را به اشتباه ویروس کرونا تشخیص می دهند.» طبق اصطلاحی متداول در دنیای پزشکی:« وقتی صدای ضربه ی سم را می شنوید، به اسب فکر کنید، نه گورخر». به بیان دیگر تمام اشخاصی که علائمی مثل سرفه یا تب دارند، لزوما مبتلا به کرونا نیستند.

۷. ویروس کرونا مجازاتی برای گروهی خاص از مردم است

نژادپرستی، تنها مشکل اجتماعی شیوع ویروس کرونا نیست. دلایل دیگری هم برای سرزنش گروه خاصی از مردم وجود دارد. به گفته ی هالپرین: چرا بعضی افراد در زمان بروز مشکلات سلامتی، همیشه می خواهند دیگران را سرزنش کنند. در حال حاضر هم بسیاری از افراد، مردم چین را مقصر شیوع کرونا می دانند.

این داستان دقیقا مشابه ماجرای HIV است. در آن زمان افرادی با گرایش های جنسی مختلف، معتادهای مواد و اهالی هائیتی مقصر ایدز شناخته شدند. سرزنش کنندگان، ویروس HIV را دلیلی برای سبک خاصی از زندگی می دانستند؛ اما در صورتی که هدف بیماری ها ، مجازات گروه خاصی از افراد به دلیل رفتارهای نادرست باشد، چرا بیماری هایی مثل« تب سیاستمداران مخرب»،« تاول آدم های خرافاتی»،« لنفادنوپاتی( تورم غدد لنفاوی) دروغ گوها» یا« الفانتیازیس( ضخیم شدن پوست) احتکارکنندگان» وجود ندارند

۸. احتمال ابتلا به کرونا از طریق غذاها و دیگر محصولات چینی وجود دارد 

اگر لباستان ساخت چین است، آن را دور نیندازید. یکی از پرسش های متداول، درباره ی محصولات غذایی مثل تن ماهی است که در چین بسته بندی می شوند. در درجه ی اول باید گفت، تن بسته بندی شده در چین، در معرض حرارت شدیدی قرار می گیرد که ویروس ها را می کشد بنابراین ویروس از بسته بندی و فرایند حمل ونقل جان سالم به در نخواهد برد. برخی مخاطبان حتی با این پاسخ هم قانع نشدند و حتی نسبت به چینی هایی که این غذاها را لمس می کنند مشکوک هستند.

۹. باید از تمام چینی ها دوری کرد و ترسید. چرا زحمت تفکیک آن را به خود بدهید، فقط از تمام مردم آسیای شرقی دوری کنید.

معمولا بهانه ی عدم ارتباط با نژاد آسیایی، هیچ گونه مبنای علمی ندارد. ویروس کرونا هیچ گونه اولویت نژادی را نمی شناسد و افراد را براساس ظاهرشان انتخاب نمی کند بلکه ریسک ابتلا به کرونا برای تمام افراد و نژادها برابر است و تمام افراد غیرایمن را تهدید می کند. عدالت کرونا آن را به رئیس خوبی تبدیل کرده است اما قطعا هیچکس به دنبال رئیسی نیست که او را آلوده کند.

به طور کلی ظاهر آسیایی یا وابستگی به نژاد آسیایی ربطی به ابتلا یا خطر بیشتر ویروس کرونا ندارد. به گفته ی یکی از کاربران توییتر: می دانید چقدر ناراحت کننده است که مردم آسیایی یا شبه آسیایی مانند ما، به عنوان مقصر ویروس کرونا شناخته می شویم؟ این ویروس بخشی از فرهنگ ما نیست که بخواهید از آن متنفر شوید. رسیدن به این نتیجه گیری احمقانه حاصل سطحی نگری افراد است.

بنابراین اگر شخصی چینی یا شخصی با ظاهر مشابه چینی دیدید، تصور نکنید در ووهان هستید. فوت می گوید:« سوء برداشت های زیادی درباره ی جوامع آسیایی وجود دارد. این ذهنیت زمینه ساز عدم اعتماد در میان جوامع مختلف است و می تواند روزبه روز بدتر شود. نشانه گیری افراد، مانعی برای گسترش درمان مناسب است.»

فرار از چینی ها

فقط به این خاطر که منبع شیوع کرونا در ووهان چین است، به این معنی نیست که از تمام اهالی آسیای شرقی دوری کنید یا آن ها را سرزنش کنید.

۱۰. شیوع کرونا، فریبی با اهداف مشخص است

یکی از شایعات تأثیرگذار درباره ی کرونا، هماهنگی سازمان جهانی بهداشت( WHO) و دانشمندان، کارشناسان بهداشت و درمان، سازمان ها و دولت ها برای طراحی و اجرای فریب کرونا است؛ اما مردم سراسر دنیا چگونه می توانند برای پیاده سازی این فریب همگانی با یکدیگر هماهنگ شوند درحالی که حتی از عهده ی مشکلی مثل گره خوردن هندزفری در جیب خودشان برنمی آیند؟ می توانید تصور کنید چه میزان منابع و تلاش برای مخفی سازی تمام این اقدامات لازم است؟ از طرفی توافق دانشمندان بر سر کتمان حقایق کار بسیار دشواری است.

سازمان جهانی بهداشت

تدروس آدانم، مدیر کل سازمان جهانی بهداشت( WHO) در حال سخنرانی در نشستی مطبوعاتی درباره ی کمیته ی اضطراری WHO برای ویروس جهانی کرونا( ویروس مشابه سارس) در چین. تاریخ ۳۰ ژانویه ی ۲۰۲۰ در ژنو. سازمان جهانی بهداشت، وضعیت جهانی اضطراری را برای ویروس کرونای چینی اعلام کرده است. اعلام وضعیت اضطراری، یکی از اقدام هایی است که به ندرت برای هماهنگ سازی بهبودیافته ی بین المللی در جهت مبارزه با بیماری انجام می شود.

البته تصور فوق به اندازه ی شایعات دیگر رایج نیست؛ اما افسوس که همیشه برخی افراد با اهدافی مثل تخریب یا بی اعتبار کردن گروهی خاص یا فروش چیزی، به دنبال ترویج اطلاعات کذب هستند؛ اما چالش اصلی، ایمن سازی افکار عمومی در برابر سخنان کذب و بیهوده است. به گفته ی فوت:« انتقال پیام مناسب درباره ی ریسک، حائز اهمیت است. یکی از بزرگ ترین دشمنان در این راه، ترس و هراس است. باید مطمئن شویم مردم از شایعات نمی ترسند و در عین حال برای اقدام مناسب، از ریسک ها و خطرهای واقعی آگاه هستند.»

برای حل مشکل باید در شرایط غیراضطراری دست به اقداماتی زد. برای مثال باید به اعتمادسازی بین جوامع مختلف پرداخت و از روابط قابل اعتماد بین اعضای جامعه، کارشناسان سلامت و دولت اطمینان حاصل کرد. به عقیده ی هالپرین، اطلاعات نادرست به چند دلیل جذاب هستند:

«بخش زیادی از مردم، سواد علمی ندارند و بسیاری از آن ها حتی نمی دانند ویروس چیست. برای مثال، مهندسی را ملاقات کردم که تصور می کرد ویروس صرفا توده ای از پروتئین است. مردم باید پزشک ها، کارشناسان سلامت عمومی و دانشمندان واقعی را بشناسند و به نظر آن ها احترام بگذارند. در صورتی که بیماری واگیرداری شیوع پیدا کند، مردم می توانند با آگاهی از سلامت خود و دیگران محافظت کنند.»