بهترین زمان برای حجامت از نظر متخصصان طب سنتی

بر اساس توصیه متخصصان طب سنتی فصل بهار بهترین زمان برای حجامت است. این در حالی است که انجام حجامت در فصل بهار توصیه‌ همگانی نیست و مردم باید در صورت تشخیص پزشک این اقدام را انجام دهند. بر اساس توصیه‌های متخصصان طب سنتی حجامت یکی از روش‌های خونگیری در طب سنتی است و برای پیشگیری و درمان بیماری‌هایی همچون آسم، اعتیاد به مواد مخدر، سردردهای میگرنی، چربی خون، غلظت خون و بیماری‌های پوستی کاربرد دارد.

در چند سال اخیر به‌دلیل ترویج طب سنتی از سوی نهادهای مربوطه در بسیاری از خیابان‌ها مراکز متعدد به ارائه خدماتی همچون حجامت، بادکش، زالو‌درمانی و... می‌پردازند. از سوی دیگر بسیاری از افراد نیز به فواید طب سنتی باور داشته و آن را ترویج می‌دهند. طب ایرانی میراثی گرانقدر است. البته این علم در کشور ما حدود ۱۵۰ سال مغفول مانده است. جامعه در کنار آن باید از طب پیشرفته نیز استفاده کند. باید دانست که طب ایرانی مکمل طب پیشرفته است. این در حالی است که برخی از فعالان در این عرصه به شکل اغراق شده به بزرگنمایی طب سنتی و تخریب طب پزشکی می‌پردازند.

باید دانست که هر یک از این علوم در جایگاه خود مورد استفاده هستند و قابلیت هر یک را می‌توان به شکل مناسب مورد شناسایی و کاربرد قرار داد. از سوی دیگر در سال‌های اخیر شاهد ورود برخی افراد بی‌تخصص به این رشته هستیم، برای مثال در برخی بازدیدهای میدانی شاهد انجام فعالیت‌هایی همچون زالو درمانی و حجامت در مغازه‌ها و گوشه پیاده‌رو در کوچه پس کوچه‌های بازار بودیم. این در حالی است که همین اقدامات به ظاهر پیش پا افتاده پزشکی می‌تواند مسبب بروز انواع بیماری‌ها در جامعه باشد.

در شهریور ۹۶، دستیار دکترای تخصصی طب سنتی ایران به ناکافی‌بودن عمل حجامت در درمان بیماری‌ها با وجود علائم بهبودی موقتی و ظاهری اشاره و تاکید کرد: در مکتب طب سنتی ایران، درمان شامل بررسی‌های تخصصی، تشخیص مناسب، روش‌های درمانی استاندارد و معین است که باید توسط متخصصان این رشته انجام شود. مهدی فلاح با تاکید بر عوارض متعدد حجامت غیرتخصصی ادامه داد: انجام عمل حجامت اگر بدون در نظر گرفتن شرایط جسمانی بیمار، زمان و محل انجام آن صورت پذیرد، می‌تواند منجر به عوارضی از قبیل ضعف دهانه معده، کم‌ خونی، ضعف حرارت غریزی و قوای جسمانی، فراموشی و کاهش حافظه، بیماری‌های پوستی و حتی غلظت خون شود که خطر گرفتگی‌های عروقی و حملات قلبی در سال‌های بعد از حجامت را افزایش می‌دهد.

حجامت چگونه انجام می‌شود؟

در حجامت با ایجاد خراش‌هایی سطحی بر روی نقاط ویژه‌ای از بدن و به‌وجود آوردن خلأ در آن نواحی توسط دستگاهی به نام بادکش، خون و سایر اخلاط بدن از آن محل تخلیه می‌شود. از دیدگاه طب سنتی ایران با خروج سطحی خون و سموم از بدن بالطبع خون‌رسانی به موضع حجامت‌ شده افزایش یافته و دفع مواد زائد بهتر انجام می‌شود. گرفتگی‌های عضلانی موضعی حاصل از اجتماع این مواد زائد، با دفع فضولات مضر برطرف و جریان مواد بافتی تسهیل می‌شود. ایجاد خراش‌های پوستی باعث فعال شدن سیستم ایمنی و افزایش مقاومت بدن در برابر بیماری‌ها می‌شود.

حجامت و زالودرمانی، مکمل درمان‌های پزشکی

در خیابان انقلاب تقاطع کارگر کلینیک طب سنتی فعال است. هر روز مراجعان فراوانی از راه‌های دور و نزدیک به آنجا مراجعه می‌کنند. اغلب مشتریانی که برای حجامت به آنجا آمده‌اند جوان هستند. وحید ۲۵ساله جوش‌های صورتش را دلیل انجام حجامت عام و کبدی می‌داند و به خبرنگار «آرمان» می‌گوید:‌ حجامت بر اساس طب اسلامی در درمان انواع دردها موثر است. وحید می‌افزاید: تاکنون برای درمان جوش‌های چرکین صورتم به متخصصان پوست و مو متعدد مراجعه و از کرم‌ها و لوسیون‌های فراوان نیز استفاده کرده‌ام، اما تاکنون با صرف هزینه‌های فراوان نتیجه مطلوب کسب نکرده‌ام. او تاکید می‌کند: چندی قبل هم زالو درمانی را امتحان کردم در کنار گوش‌ها و پیشانی‌ام زالو انداختم و حدود نیم ساعت طول کشید و در آخر هم خونریزی متوقف نمی‌شود، بالاخره به پزشک مراجعه کردم. جالب است بدانید که پزشکان با اطلاع از زالودرمانی فقط این گونه اقدامات را نقد کردند.

حجامت کردن و آغاز بیماری

در حوالی خیابان جمهوری یک مطب برای درمان‌های سنتی و گیاهی فعالیت می‌کند. هر روزه با گذر از مقابل آن شاهد شلوغی و استقبال مردم از آن هستیم. فاطمه ۶۵‌ساله یکی از مشتریان این مطب است. او به‌دلیل درد در ناحیه کتف به این مرکز مراجعه کرده و در مراحل مختلف اقداماتی همچون حجامت از ناحیه کتف و ماساژ درمانی برایش تجویز شد.

این زن میانسال می‌گوید: بعد از گذشت مدتی انگار فلج شدم و دیگر توانایی حرکت نداشتم، به پزشک مراجعه کردم و بعد از انجام ام آر‌ای پزشک ضعف در مهره گردن را تنها دلیل درد در ناحیه کتف دانست، اما در آن مطب تا توانستند به نام ماساژ دست‌هایم را کشیدند و این مساله فشار مضاعف به مهره گردنم وارد کرد. این زن میانسال می‌گوید: بر اساس سفارشات در طب سنتی بر اثر عمل حجامت یک قسمت از خون که دارای مواد زائد بیشتری است و محل جمع شدن آن بین ‏دو کتف و روی مهره تقریبا پنجم ستون فقرات از سمت راست گردن است دفع می‌شود؛ حجامت به تصفیه و تمیز شدن خون و سبک ‏شدن بدن کمک می‌کند، اما این نسخه را نمی‌توان برای تمام افراد پیچید. در این شرایط از مسئولان در وزارت بهداشت انتظار می‌رود تا معلومات افراد فعال در مراکز طب سنتی یا طب اسلامی را مورد بررسی قرار دهند. ‏

حجامت، درمان بیماری‌های روحی و جسمی

نرگس ۳۰‌ساله حجامت کرده و درباره فواید آن به خبرنگار «آرمان» می‌گوید:‌ بنده هر از چند گاهی حجامت انجام می‌دهم، اما قبل از انجام آن آزمایش داده و تایید پزشک را در این‌باره اخذ می‌کنم. به‌گفته او حجامت برای درمان دردهای جسمی و روحی موثر است، چون بعد از حجامت حس چابکی به فرد دست می‌دهد. این خانم جوان می‌افزاید:‌ حجامت برای هر نوع ‏بیماری که ناشی از جوشش خون باشد مفید است، همچنین برای درمان بیماری‌های ناشی از خون، افزایش دید چشم، غلیان خون، ‏سردردها، قولنج‌ها، چربی خون، فشار خون، اختلالات قاعدگی، دردهای مزمن بدنی، عفونت‌های لگنی در زنان و به‌ویژه ‏در عفونت‌های زنان و آرتروز موثر است.‏ به‌گفته او با توجه به اینکه امروزه هر فردی با کمی تخصص این نوع مراکز را تاسیس می‌کند و خدمات ارائه می‌دهد، باید قبل از مراجعه به تایید این مراکز از سوی وزارت بهداشت و درمان و دیگر مراکز مربوطه اطلاعات مناسب کسب کرد.

حجامت به همه افراد پیشنهاد نمی‌شود

یک متخصص طب سنتی درباره اینکه آیا تمامی افراد می‌توانند حجامت کنند یا خیر، به خبرنگار «آرمان» می‌گوید: در منابع مکتوب و مستند طب ایرانی، دستوری به‌عنوان حجامت برای همه یا حجامت عام در فصل بهار برای عموم مردم وجود ندارد. حسین رضایی‌زاده می‌افزاید: ‌در این دیدگاه حجامت یک توصیه طبی و درمانی است که صرفا با تشخیص پزشک و برای موارد مشخصی تجویز می‌شود و ممکن است در موارد محدود هم یک تجویز پیشگیرانه برای افراد ویژه باشد. به‌گفته او انجام حجامت محدودیت‌های ویژه پزشکی دارد و برای برخی افراد در سنین پایین یا بالا، کم خونی و ... ممنوع است و متخصصان طب ایرانی این موارد را به خوبی می‌شناسند.

این متخصص طب سنتی در پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان به انجام اقدامات بهداشتی به این مراکز اعتماد کرد، می‌افزاید: بهتر است به مراکز مورد تایید که پزشکان متخصص طب ایرانی حضور دارند یا سلامتکده‌های دانشگاهی یا سلامتکده‌هایی که حداقل پزشکان دوره دیده طب سنتی در آنجا حضور دارند، مراجعه شود. به‌گفته او در صورت عدم رعایت بهداشت این اقدامات می‌تواند ناقل انواع بیماری‌های عفونی برای متقاضیان باشد. رضایی‌زاده درباره محدودیت‌های این طب تاکید می‌کند: طب ایرانی محدوده مشخصی از خدمات دارد که بیشترین تاکید ما هم بر اصلاح سبک زندگی و آموزش پیشگیری است.

انجام حجامت فقط در مراکز معتبر

یک عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس درباره حجامت و انجام اینگونه خدمات درمانی به خبرنگار «آرمان» می‌گوید:‌ در طب سنتی به کرات به حجامت اشاره شده است. این اقدام تاثیرات درمانی موثر به‌همراه دارد. احمد حمزه می‌افزاید: در روایات نیز شاهد تاکیدات بزرگان به انجام حجامت برای درمان هستیم، اما تاکنون در این‌باره اقدامات گسترده و مورد قبول مجامع علمی انجام نشده است. اگرچه مطالعات فراوانی در این‌باره انجام و گزارشاتی نیز منتشر شده است. به‌گفته او باید دانست که این روش درمانی فقط در درمان برخی از بیماری‌ها موثر است و نمی‌توان این اقدام را برای درمان تمامی بیماری‌های روحی و جسمی مناسب دانست.

این نماینده مجلس می‌گوید: این اقدام در برخی درمان‌ها موثر است به شرطی که با روش‌ها و اصول طب سنتی و بهداشتی انجام شود، طبیعتا این اقدام در طول تاریخ با تاثیرات مناسب همراه است. حمزه تاکید می‌کند: امروزه نیز در کشورهای پیشرفته همچون آلمان و کانادا شاهد بررسی‌های علمی بر روی تاثیرات درمان‌های سنتی هستیم.به‌گفته او مردم برای تاثیر درمانی این روش و مصونیت در مقابل دیگر عوارض آن، باید مراقب بوده و به مراکز علمی و مورد تایید دانشگاهی مراجعه کنند. به‌گفته او در حال حاضر در اغلب مراکز استان‌های کشور شاهد فعالیت این مراکز علمی هستیم.

زهرا سلیمانی