تشریح بیماری اسکیزوفرنی از نبوغ تا جنون

طیبه دهباشی در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن تشریح فعالیت‌های انجمن حمایت از بیماران اسکیزوفرنی که یک مرکز آموزشی، حمایتی و توانبخشی است و در حال حاضر بیشترین تمرکز روی بخش توانبخشی است، گفت: حدود ۲۰۰۰ بیمار تحت پوشش این انجمن هستند و روزانه حدود ۶۰ مراجعه کننده در بخش توانبخشی داریم که کلاس‌ها و برنامه‌های مختلفی برای بهبود عملکرد و روابط آنها برگزار می‌شود.

تلاش ما در انجمن بر این است که بیماران اسکیزوفرنی را به محیط جامعه و خانواده بازگردانیم. با افزایش مهارت‌ها، این بیماران دیگر سربار خانواده نخواهند بود و به نوعی در مسائل مختلف به خانواده کمک می‌کنند.

دهباشی درباره آمار مبتلایان به اسکیزوفرنی گفت: یک درصد از تمام جوامع را بیماران اسکیزوفرنی در بر می‌گیرند و این بیماری از سن ۱۵ تا ۳۵ سالگی بروز می‌کند. این بیماری زمینه ژنتیکی دارد و تا فرد ژن این بیماری را نداشته باشد، به آن مبتلا نمی‌شود. در عین حال ممکن است یک فرد ژن این بیماری را داشته باشد و تا آخر عمر علائم این بیماری در وی بروز نکند. بروز این بیماری به شرایط و سبک زندگی فرد بستگی دارد.

وی درباره علائم اسکیزوفرنی که خانواده‌ها باید به آن توجه داشته باشند، گفت: افت تحصیلی نوجوانان، انزوا و ترک جمع دوستان و کنار کشیدن از جمع  و در مرحله بعد بروز توهم، هذیان، دشمن پنداری دیگران و ... از علائم این بیماری محسوب می‌شود. بنابراین اگر بعد از مشاهده این علائم به موقع به مراکز درمانی مراجعه شود، می‌توان به میزان زیادی از پیشرفت این بیماری جلوگیری کرد.  

دهباشی ادمه داد: نشانه‌های این بیماری دارای دو جنبه مثبت و منفی است که علائم اولیه یا مثبت، با دارو درمان می‌شوند. در علائم منفی این بیماری، فرد مهارت‌ها و ارتباطات خود را از دست می‌دهد و عملکردهای وی به شدت افت می‌کند. در این مرحله دارودرمانی کافی نیست و فرد باید با روش‌های‌ توانبخشی و روان‌درمانی تحت درمان قرار گیرد.

رییس انجمن حمایت از بیماران اسکیزوفرنی درباره روش‌های توانبخشی گفت: در مرکز توانبخشی روی مهارت‌ها و افت عملکرد فرد کار می‌شود. این نوع درمان با کاردرمانی و درمان گروهی و روان درمانی انجام می‌شود. در این راستا کلاس‌هایی مانند سایکودرام، موسیقی، تئاتر،  یوگا، خیاطی، سفالگری و برنامه‌های مختلف دیگری برگزار می‌شود. آموزش مهارت های اجتماعی، بازنشر توانایی‌های فرد را بدنبال خواهد داشت.

دهباشی افزود: اگر آگاهی جامعه و خانواده‌ها نسبت به اسکیزوفرن‌ها بالا رود و بدانند باید چگونه با این بیماران رفتار کنند، می‌توانند به پیشگیری بروز این بیماری یا بهبود روند درمان آن کمک کنند، افزود: در عین حال خانواده نباید در صدد توجه بیش از حد به بیمار باشد و از دیگر فرزندان خود غافل شود؛ چرا که موجب کدورت و از بین رفتن روابط میان فردی بیمار می‌شوند. نکته دیگری که خانواده باید به آن توجه کند این است که درمان بیمار را بعد از یک دوره بستری و توانبخشی نباید قطع کرد؛ این بیماری درمان قطعی ندارد و بیمار باید تا آخر عمر تحت نظر پزشک باشد و دارو مصرف کند.

وی با بیان اینکه اسکیزوفرنی یک بیماری از نبوغ تا جنون است، گفت: افرادی که زمینه این بیماری را دارند، بسیار باهوش هستند و در شرایط صحیح زندگی و جامعه می‌توانند به نبوغ و موفقیت‌های زیادی دست یابند. در عین حال این افراد با بی‌توجهی و نداشتن روند صحیح درمانی به جنون و نافرجامی می‌رسند.

وی درباره اینکه آیا پیش از تولد، بیماری اسکیزوفرنی قابل شناسایی است، گفت: اسکیزوفرنی برخلاف بسیاری از بیماری‌ها که در غربالگری پیش از زایمان قابل شناسایی‌اند، شناخته نمی‌شود. پیشگیری تنها راه عدم بروز و تشدید بیماری است. روابط پدر و مادر و شرایط سلامتی مادر، شرایط مناسب در دوران بارداری، زایمان راحت، محیط آرام زندگی به دور از تنش و استرس، توجه صحیح والدین به فرزند در دوران بیماری از راه‌های پیشگیری و جلوگیری از تشدید اسکیزوفرنی است. 

دهباشی در پایان درباره وابستگی بیماران اسکیزوفرنی به سیگار یا مواد مخدر، گفت: در واقع این تجربه وجود دارد که بیماران اعصاب - روان به سیگار یا مخدرها تمایل دارند، اما آمار آن‌ها نسبت به دیگر افراد جامعه بالاتر نیست. امروزه مصرف مواد مخدر در تمام قشرهای جامعه به خصوص نوجوانان و جوانان افزایش یافته است. با این وجود ما با فراهم کردن محیط‌های مناسب و سرگرم کردن بیماران با فعالیت‌های مختلف، سعی بر کاهش مصرف بیماران و در نهایت ترک آن‌ها داریم. در عین حال بیمارانی هم هستند که سیگار یا مخدر مصرف نمی‌کنند یا آن را به طور جدی ترک کردند.