مسئولیت پذیری و راهکارهای پرورش آن

انسان ها به واسطه نقششان در اجتماع، در یکی از دسته های مسئولیت پذیری قرار می گیرند

مسئولیت پذیری

اگر یک فرد مسئولیت پذیر در هر محیطی باشید، سایرین بگونه دیگری روی شما حساب می کنند یا به عبارتی دیگر بیش تر به شما اعتماد میکنند. این جلب اعتماد در زمینه های کاری و فردی موجب کسب موفقیت های بسیاری خواهد شد. همچنین در صورت مسئولیت پذیر بودن شما، دیگران بیشتر به شما اعتماد می کنند و انرژی درونی شما را علاوه بر ایجاد حس رضایت فردی، چند برابر میکنند. افرادیکه انرژی درونی دارد، بخش قابل توجهی از این انرژی را، از افکار و احساسات فرد دریافت می کنند و بدین طریق این افکار و احساسات تأثير بسیاری بر عملکرد فرد دارد و رفتارش را می سازد. 

ویژگی های فرد مسئولیت پذیر

آشنایی با ویژگی های افراد مسئولیت پذیر سبب میشود تا این ویژگی ها را در خود تقویت کنید یا ارتقاء دهید. اصلی ترین ویژگی های افراد مسئولیت پذیر شامل موارد زیر میباشد :

> داشتن هدف و برنامه منظم

> دقت کافی روی زمان و زمان بندی

> لغو برنامه در صورت قادر نبودن به انجام کامل آن پیش از رسیدن موعد مقرر

> کنترل احساسات و عواطف در بخش های مختلف کار

> شکایت نکردن از اوضاع و ادامه دادن مسیر

> سازگاری با بخش های مختلف کار

انواع مسئولیت پذیری

انسان ها به واسطه نقش هایشان در اجتماع، حداقل در یکی از دسته های مسئولیت پذیری زیر قرار می گیرند؛ پس بهتر است که بطور دقق به نقش هایتان بنگرید تا بهتر بتوانید با جزئیاتش ارتباط برقرار کنید.

- مسئولیت پذیری کارکنان در سازمان:

شغل هر کدام از انسانها وابسته به نهاد یا سازمان خاصی بطور مستقیم یا غیرمستقیم می باشد. میزان تعهدتان تأثير بسیاری بر روی روند کاری سازمان دارد. هرچه که فرد مسئولیت پذیرتری در حیطه ی کارمند و نیروی کار شرکت باشید آن شرکت، روند پیشرفت بهتری خواهد داشت و مزایای آن شامل شما هم می شود و برعکس این موضوع هم صدق میکند.

از شروط اساسی برای افزایش مسئولیت پذیری می توان به با ثبات بودن و متعهد بودن اشاره کرد

- مسئولیت پذیری اجتماعی:

تمامی ما انسان ها به عنوان عضوی از جامعه باید به قوانینش پایبند باشیم. شما در مسئولیت پذیری اجتماعی در هر نقشی که بعنوان عضوی از جامعه شما را تعریف می کند، مسئول هستید؛ به طور مثال بعنوان راننده ای که در خیابان های شهر تردد می کنید، باید پایبند به قوانین راهنمایی و رانندگی باشید. یا در نقش رهگذر یا عابر پیاده موظفید که به بایدها و نبایدهای شهری مانند نریختن زباله در خیابان مقید باشید. وقتی که جایگاه شما از راننده به عابر پیاده تغيير کرد، باید طیف متفاوتی از مسئولیت ها را برعهده بگیرد و...

- مسئولیت پذیری در کار تیمی:

اغلب افراد به جز نقش های فردی، در یک گروه یا تیم کوچک عضو هستند؛ مانند خانواده که مسئولیت های هر شخصی طبق نوع و اندازه تیم فرق دارد. در دنیای امروزه کار تیمی و مهارت انجام آن جزء مهارت های بسیار مهم می باشد. شما با افراد مختلف و متفاوتی در یک گروه، رو در رو هستید که هر یک دارای شخصیت و طیف فکری بسیار متفاوت از شما و دیگری است. اول از هر کاری باید توانایی فعالیت در چنین گروهی را داشته باشید و در فعالیت ها نقش پررنگ و موثری داشته باشید. برای این که به این هدف برسید باید مسئولیت پذیر باشید و تمامیت کارها را در نظر بگیرید. اگر برنامه ریزی دقیق داشته باشید میتوانید به موفقیت برسید.

- مسئولیت پذیری شغلی:

شغل مناسب نقش بسزایی در امرار معاش و ادامه زندگی شما دارد. هر شغلی دارای قوانین خاص خود میباشد و شما باید به تمام قوانین آن شغل بعنوان فردی مؤثر در آن جایگاه آگاه باشید. اگر نسبت به این قوانین آگاه باشید در مسئولیت پذیری و به انجام رساندن آن قوانین بسیار مؤثر است؛ مانند ساعت ورود و خروج به محل کار که طبق قوانین تعيين شده و کارکنان باید مسئولیت آنرا برعهده بگیرند.

راهکارهای افزایش مسئولیت پذیری

 انسان ها از زمانیکه به دنیا می آیند، مسئولیت پذیر نیستند، در واقع با سپردن مسئولیتی به آنها ، حس مسئولیت پیدا می کنند و مهارت مسئولیت پذیری با افزایش سن در خانواده، مدرسه و اجتماع آموخته می شود. تمام یادگیری ها باتوجه به خود فرد تعيين میشود. هر شخص این اختیار را دارد که خودش اعمال و رفتارش را انتخاب کند و در نتیجه مسئول تمام انتخاب هایش است. بعضی از راهکارهای افزایش مسئولیت پذیری عبارتند از:

* حتما زندگی تان را با برنامه ریزی پیش ببرید:

با تهیه ی لیستی از کارها،  اهداف و برنامه هایتان، برنامه ریزی جداگانه ای برای هر کدام از اهداف تان داشته باشید، اهداف باید صریح، شفاف، واقع بینانه و درحد توان شما باشد، توه کنید که اگر اهداف تان را بنویسید، جدی تر آن ها را دنبال می کنید و در نتیجه بیشتر برای هدفتان تلاش میکنید. اهداف تان را به گام های کوچک تقسیم کنید و برای این که به اهداف بزرگ برسید باید همین گام های کوچک را طی کنید و هدف بعدی را پیش از رسیدن به هدف اصلی با تفکر و اندیشیدن مشخص کنید.

مهارت مسئولیت پذیری با افزایش سن در خانواده، مدرسه و اجتماع آموخته می شود

* دیگران را قضاوت نکنید:

افرادی همچون شریک زندگی، همکاران و والدینتان را قضاوت و سرزنش نکنید. سرزنش، شما را در حالت قربانی نگه می دارد و شما برای رفع مسائل، این توانایی را ندارید که به خوبی فکر کنید. وقتی که دیگران را سرزنش نکنید و مسئولیت کارها را برعهده بگیرید، از وضعیت قربانی به پیروزی تغيير می کنید. در اینصورت میتوانید پس از بررسی وضعیت، تصمیم بگیرید که قصد انجام چه کاری را دارید.

* با ثبات و متعهد باشید:

به هر میزانی که بتوانید کارهایتان را ثابت قدم تر و جدی تر به انجام برسانید، سریعتر به هدفتان می رسید. از شروط اساسی برای افزایش و تقویت مسئولیت پذیری می توان به با ثبات بودن و متعهد بودن اشاره کرد. پس مسئولیتی را که به شما واگذار می کنند حتی اگر کوچک باشد سعی کنید که آن را بطور دقیق انجام دهید، اگر مسئولیت ها و وظایفتان را یکی در میان انجام دهید دلسرد میشوید و در نتیجه نسبت به انجام آن کار انگیزه ای ندارید و آن کار را انجام نمیدهید. مسئولیتی که مطمئنید توانایی انجام آنرا ندارید، به هیچ وجه قبول نکنید. مثلا وقتی با دوستان یا اعضای فامیلتان بیرون می روید باید یک گوشه ای از کارها را انجام دهید. انجام هر کاری را که در این جمع قبول کنید و آنرا انجام دهید نسبت به گذشته مسئولیت پذیرتر و کارآمدتر می شوید.

* بهانه آوردن را کنار بگذارید:

وقتی که افراد در انجام کارهایشان سهل انگار باشند، شرایط را به بهانه های گوناگون توجیه می کنند. ولی این مسأله را فراموش نکنید که مسئولیت پذیری به معنای پذیرفتن پیامدهای اعمال و تعهد در قبال آن هاست. بنابراین تا وقتی که شما، دیگران را برای انجام ندادن کارها مقصر بدانید یا بهانه بیاورید این ویژگی در شما بهبود پیدا نمیکند. به همین خاطر پیش از این که کاری را انجام دهید، ببینید که چقدر، توانایی و مهارت انجام آن کار را دارید. اگر مسئولیتی را بخاطر عدم توانایی آن کار قبول نکنید، بسیار معقول تر از پذیرفتن و اهمال کاری و سهل انگاری در آن است.

* هر چیزی را به خودتان ربط ندهید:

اگر می خواهید بدون حاشیه و بدرستی وظایف خود را انجام دهید، هر چیزی را به خودتان ربط ندهید. در واقع شما مسئول کارهای خودتان هستید.  بنابراین عواملی همچون افکار، گفتار و رفتار دیگران به شما ارتباطی ندارد و شما مسئولیت آنان را برعهده ندارید. شما میتوانید به آنها کمک کنید و بار مسئولیت آنان را تا حدودی کم کنید. البته به اختیار خودتان می توانید این تصمیم را بگیرید.

مسئولیت پذیری به معنای پذیرفتن پیامدهای اعمال و تعهد در قبال آن هاست

* سعی کنید یک کار مفید کسل کننده برای خود مشخص کنید:

با توجه به این که انسان همواره به دنبال لذت بردن است و ذاتا کارهایی که بیشتر لذتبخش است را انجام می دهد و همین امر باعث دور شدن از هدف اصلی میشود و درواقع کار اصلی را کنار می گذارید ولی اگر یک کار مفید در این میان برای خود مشخص کرده باشید به طور مداوم از خودتان می پرسید که چه کار مفیدی می خواهم انجام بدهم؟ کاری که از گذشته دور باید انجام بدهید به علت کسل کننده بودن مانند حسابرسی های سالانه، مدام به تعویق می اندازید.

* عدم پیروی کورکورانه از دیگران:

این نکته را در نظر بگیرید که مسئول بودن به این معنی نیست که کورکورانه از دیگران پیروی کنید. درواقع اگر بتوانید به درستی تصمیم بگیرید، براحتی می توانید شرایط زندگی خود را کنترل کنید. طبق نتایج پژوهش های متعدد رابطه تنگاتنگی بین مسئولیت پذیری و تصمیم گیری وجود دارد. یکی از راههای بی مسئولیت بودن، مردد و بی تصمیم بودن است. با خود فکر کنید که در گرفتن چه تصمیماتی شک کرده اید. بدین ترتیب یکی از گامهای متوالی مهارت حل مسأله، پی بردن به این موضوع است. در ادامه این مهارت ها عبارتند از:

۱.مشخص کردن مسئله ای که به تصمیم گیری نیاز دارد.

۲. راهکار های مختلف را جستجو کنید.

۳. راهکار ها را ارزیابی کنید و بهترین آن ها را انتخاب کنید.

۴. راهکار ها را عملی کنید.

* به دنبال خوبی ها در افراد باشید:

توجه کنید که شما خودتان را با اهدافتان و دیگران را با رفتارشان قضاوت می کنید. عادت جدیدی را در پیش گیرید و هدف دیگران را از رفتارشان بدست آورید. بدین ترتیب علت رفتار افراد را بفهمید و کم تر قضاوت کنید. بهترین روش اینست که برچسب هایی که به افراد زده ایم را برداریم تا بهتر درباره آن ها فکر کنیم. دیگر اقدامات مویر اینست که، بطور مؤثر به دیگران گوش دهیم تا به درک متقابلی برسیم به جای این که صرفا به دیگران گوش دهیم تا پاسخی را بدهیم. این امر به شما کمک می کند تا گفت و گوهای مسئولانه تری داشته باشید. چون شخصی که با او حرف میزنید از میزان توجه شما نسبت به خودش تشکر می کند، اعتماد بینتان افزایش پیدا می کند و باعث میشود که از شما حمایت کند.

شخصی که از مسئولیت پذیری بیشتری برخوردارست بهتر از دیگران در جنبه های مختلف عمل می کند

* خودتان را خوشحال کنید:

وقتی که یک مسئولیت را می پذیرید باعث خوشحال تر شدن شما می شود. همکار، همسر، دوست و خانواده شما مسئول شادی و خوشی شما نیستند. در واقع خوشحالی از درون شما بوجود می آید. درصورت تعهد به انجام یک کار، ابتدا فکر کنید که آیا دوست دارید این کار را انجام دهید؟ آیا این کار باعث می شود که شما خوشحال شوید؟ آیا تأثير مثبتی در زندگی شما دارد؟  پاسخ این سوالات از اهمیت بسیاری برخوردار است. بدین دلیل که اگر دوست ندارید مسئولیت کاری را بپذیرید، آنرا به تعویق می اندازید و بدرستی انجام نمی دهید.

فواید وجود مسئولیت پذیری در افراد

شخصی که مسئولیت پذیر است بهتر از دیگران در جنبه های مختلف زندگیش عمل می کند. وی انتخاب های زندگی خود را برعهده ی دیگران نمی گذارد و تجربه هایی را از پیامدهای انتخابش کسب می کند و از آنها برای رسیدن به اهدافش بهره می برد. شخص مسئولیت پذیر با چنین روحیه ای در روابط خود با دیگران کم تر با مشکل رو به رو می شود. همچنین این ویژگی برای ازدواج از فاکتورهای بسیار مثبت به شمار می رود؛ چرا که طبق تحقیقات مشخص شده که افرادیکه مسئولیت پذیر هستند در زندگی مشترکشان موفق تر عمل می کنند و کم تر به افسردگی و استرس مبتلا می شوند.

رابطه تنگاتنگی بین مسئولیت پذیری و تصمیم گیری وجود دارد

گردآوری: بخش سلامت سرپوش