حمایت کرملین از تحریم کره شمالی از سر ناچاری بود

تمامی ۱۵ عضو شورای امنیت ملل متحد در پایان جلسه بررسی اعمال تحریم‌های جدید علیه کره شمالی به منظور کاهش درآمدهای صادراتی این کشور که آن را بازدارنده تلقی می کنند، دست‌های خود را به علامت تایید بالا بردند و همین مسئله این سوال را ایجاد کرد که مصوبه اخیر که بنابر پیشنهاد آمریکا راهی شورای امنیت شد، به منزله پایان تنش‌ها در شبه جزیره کره است یا شکل گیری نوع جدیدی از سیاست‌های اتخاذ شده برابر حاکمان کره شمالی؟

ترامپ بلافاصله پس از تصویب تحریم جدید علیه پیونگ یانگ از همراهی و رای مثبت چین و روسیه تشکر کرد؛ تشکری که پس از توئیت‌ها و لفاظی‌های یکی ـ دو هفته اخیر، اندکی قابل تامل می نمود اما باید توجه داشت که آن چه در آخرین جلسه شورای امنیت با محوریت آمریکا و علیه کره شمالی تصویب شده است؛ نظر جامعه جهانی است نه ایالات متحده آمریکا.

از آن جایی که صادرات ذغال سنگ، سنگ‌معدن و دیگر مواد خام به چین، یکی از منابع اصلی تامین منابع نقدی پیونگ یانگ به شمار می آید؛ همراهی چین و نیز روسیه در تصویب این تحریم‌ها اندکی سوال برانگیز می نماید زیرا چین چند ماه پیش با هدف بیشتر کردن فشارها بر پیونگ یانگ برای توقف برنامه هسته‌ای و موشکی‌اش، وارادت ذغال سنگ خود از کره شمالی را تعلیق کرده بود و همین مسئله این سوال را مطرح می کند که تصویب رسمی این تحریم‌ها دیگر به چه دلیل وارد صحن اصلی شورای امنیت شد؟

نکته دیگر تحریم‌های جدید آمریکا علیه سه کشور ایران، کره شمالی و روسیه است. به واقع وقتی روسیه خود در مسیر تحریم‌های آمریکا قرار دارد پس همراهی مسکو با ایالات متحده آمریکا چه معنا و مفهومی می‌تواند داشته باشد؟ همه مباحث به وجود آمده را با بهرام امیر احمدیان کارشناس مسائل روسیه در میان گذاشتیم و آن چه در ادامه می‌آید ماحصل این گفت و شنود آفتاب یزد با وی است:

بعد از کش و قوس‌های تهدید گونه ای که بین آمریکا و کره شمالی ایجاد شد، آمریکا طرحی را به شورای امنیت برد که تصویب شد. به اعتقاد بعضی از محافل، همراهی روسیه و واکنش نشان ندادن این کشور در این زمینه، محل بحث دارد، نظر شما در این باره چیست؟

من معتقد هستم اگر روسیه از حق خود برای وتو استفاده می کرد، عکس العمل‌های بیش تری از جامعه جهانی نسبت به این کشور اعمال می شد، زیرا شرایطی که کره شمالی در آن قرار دارد، قابل دفاع نیست و تهدید کردن کشوری دیگر توسط یک کشور به حمله نظامی آن هم از نوع اتمی، مسئله کوچکی نیست.

بنابراین اقدامات کره شمالی می تواند در فصلی از شورای امنیت سازمان ملل که در رابطه با تهدید امنیت بین الملل است، گنجانده شود که برای رفع این تهدید باید اجماع دولت‌ها را به دست آورد، بنابراین روسیه نمی توانست در این زمینه واکنشی نشان دهد، زیرا مسئله فقط مرتبط با کره شمالی و آمریکا نبوده است.

کره شمالی با انجام این اقدام، قطعنامه‌هایی که از سوی شورای امنیت سازمان ملل برای جلوگیری از اشاعه تسلیحات اتمی به این کشور وارد کرده بود را نقض کرده است. به همین دلیل روسیه نمی توانست واکنشی به این امر نشان دهد، زیرا خود این کشور نیز در شرایط دشواری قرار دارد.

با توجه به جوّ روانی که بین آمریکا و روسیه بعد از تحریم سه گانه - که شامل کشورهای ایران، روسیه و کره شمالی است- ایجاد شده است، به اعتقاد شما روسیه قصد دارد افکار عمومی علیه این کشور بسیج نشود، این روندی طبیعی است، اما خود روسیه نیز شامل بخشی از تحریم‌هایی شد که در کمال تعجب ترامپ نیز آن را امضا کرد. به نظر شما آیا قبل از عملیاتی شدن این توافق در شورای امنیت، از روسیه انتظار نمی رفت یک واکنش دیپلماتیک از خود نشان دهد؟

این دو مسئله جداگانه است. آن چه در شورای امنیت مطرح می شود به کل جهان مربوط می شود و یک مسئله و دعوای عمومی است. همان طور که در داخل کشورها نیز مسئله ای که مدعی العموم به آن وارد می شود با مسئله ای که شاکی خصوصی دارد، متفاوت هستند. روابط بین آمریکا و روسیه- در حقیقت غرب با روسیه- بر سر مسئله بحران اوکراین و اشغال شبه جزیره کریمه است.

در این زمینه چند دولت، روسیه را تحریم اقتصادی کرده اند. این گونه تحریم‌ها ممکن است چند فرد، سازمان یا موضوع را در بر بگیرد که مربوط به خود این کشورها و روسیه است. اما در رابطه با مسئله اخیر کره شمالی، امنیت جهانی به خطر می افتد. افرادی که در محیط بین الملل با حقوق بین الملل سر و کار دارند، مانند

نماینده روسیه در شورای امنیت سازمان ملل به عنوان یک کرسی دارای حق وتو، ملاحظات مربوط به خود را دارد و طبیعی است که به قطعنامه علیه کره شمالی رای مثبت بدهد.

همان گونه که زمانی که مسئله ایران به ماده ۷ منشور سازمان ملل مربوط می شد، روسیه با وجود داشتن روابط نزدیک با ایران در ۴ قطعنامه علیه ایران رای داد. روس‌ها معتقد هستند پیش نویس قطعنامه ای که در دولت نهم و دهم، علیه ایران وارد شد را تلطیف کرده اند. این امر نشان می دهد در مسئله حقوق بین الملل ملاحظاتی وجود دارد که کشورها ناگزیر به تبعیت از آنها هستند و هر کشور و واحد سیاسی در محیط بین الملل از حقوق بین الملل تبعیت نکند، طبیعی است در این محیط دیگر ملاحظاتی از سوی دیگران برای خود نخواهد داشت. به همین دلیل کشورها سعی می کنند در چارچوب حقوق بین الملل حرکت کنند و دست آن‌ها برای اقداماتی خارج از این رویه‌ها باز نیست. روسیه بر خلاف حقوق بین الملل شبه جزیره کریمه را اشغال کرده است.

در سال ۱۹۹۱ زمانی که اوکراین اعلام استقلال کرد، روسیه با همین ترکیب که شبه جزیره کریمه جزو خاک اوکراین است به استقلال آن، رای مثبت داد. در سال ۱۹۹۴ نیز زمانی که خلع سلاح داوطلبانه توسط اوکراین به کمک آمریکا انجام شد، در آن جا نیز روسیه تمامیت ارضی این کشور را تضمین کرد، اما اکنون از این مسئله عدول کرده است. بنابراین روسیه به تبع این اقدام، با مشکلات زیادی مواجه شده است و شاهد تحریم این کشور توسط غرب هستیم. به همین دلیل روسیه ناگزیر بود به قطعنامه ای که علیه کره شمالی نوشته شده است، رای مثبت دهد.

آمریکا-ترامپ- تا پیش از مطرح کردن طرحی مبنی بر تحریم کاهش درآمدهای صادراتی کره شمالی در شورای امنیت، در لفظ و به خصوص در توییتر، چین و روسیه را به نشان ندادن واکنش مثبت علیه کره شمالی محکوم می کرد. در نهایت و بالاجبار آمریکا طرحی را در شورای امنیت مطرح کرد. آیا این مسئله حاوی این پیام نیست که دیپلماسی گفتاری ترامپ جواب نداده است و روس‌ها و چینی‌ها چندان به تهدیدات ترامپ توجهی نکردند و در نهایت به شورای امنیت اهمیت دادند؟ چین و روسیه به جای این که تحت تاثیر فشار آمریکا قرار بگیرند به نوعی به اجماع جهانی گردن نهادند. آیا این نگاه را تایید می کنید؟

اینها همه، صحبت‌هایی در فضای عمومی است. به عنوان نمونه رییس جمهور روسیه بارها بیان کرده است اگر کشوری قصد حمله به روسیه را داشته باشد، آن را از زمین محو خواهد کرد یا با سلاح هسته ای جواب او را خواهد داد. اما زمانی که دولت‌ها به صورت قانونی وارد مذاکرات می شوند، سازمان ملل در این جا حضور دارد و در این سازمان، حرف‌ها می تواند رای گیری و به کرسی عمل نشانده شود یا خیر.

حرف‌هایی که ترامپ توییت می کند، یک مسئله شخصی در فضای مجازی است و همه در این فضا حرف‌های زیادی می زنند. گفتمان فضای رسانه ای با اقدامات در سازمان ملل متفاوت است. زمانی که آمریکا توسط کره شمالی تهدید می شود، بیان می کند این کشور در همسایگی با چین و روسیه است و نه تنها آمریکا را بلکه کشورهای دیگر و امنیت جهانی را تهدید می کند.

به همین دلیل به چین و روسیه اعلام می کند برای این امر چاره ای بیندیشند و آن‌ها می توانند کره شمالی را مهار کنند، زیرا هم با این کشور همسایه هستند و روابط نزدیک دارند و هم به آن کمک می کنند. آن‌ها می توانند بر روی کره شمالی تاثیرگذار باشند به طور مثال چین می تواند کمک‌های خود را به این کشور قطع کند و مرزهای خود را به روی آن ببندد.

متن تحریم کاهش درآمدهای صادراتی کره شمالی به نوعی به ضرر چین و روسیه است، تحلیل شما در این زمینه چیست؟

اقتصاد کره شمالی به اندازه ای قوی نیست که با انجام ندادن صادرات و واردات با چین، باعث شود اقتصاد چین با مشکل مواجه شود. بازرگانی تجاری کره شمالی با چین یک صدم مبادلات این کشور را نیز در بر نمی گیرد.

حجم مبادلات چین به اندازه ای زیاد است که نه تنها کره شمالی بلکه مجموع چند کشور دیگر در این منطقه نیز تاثیری بر اقتصاد این کشور ندارد. بنابراین، این تهدید نمی‌تواند مورد بحث واقع شود.

پس چیزی تحت عنوان ضرر اقتصادی چین و روسیه در این میان جای بحث ندارد؟

بله همین طور است. اقتصاد چین حدود ده برابر اقتصاد روسیه است. زمانی که این امر بر اقتصاد روسیه تاثیر نگذارد، به طور قطع بر اقتصاد چین اصلا تاثیرگذار نخواهد بود.

کره شمالی چندان با تحریم بیگانه نیست. از ابتدای ورود به بحث هسته ای، همیشه در مظان اتهام و زیر فشار تحریم‌های بین المللی بوده است. این گونه می توان تحلیل کرد کره شمالی چندان تحریم‌ها را جدی نمی گیرد، حتی اگر فشار کمرشکنی به این کشور وارد شود. به نظر شما تحریم اخیر نیز همین گونه خواهد بود یا کره شمالی تغییراتی در سیاست‌های خود اعمال خواهد کرد؟

این کشور تحت فشار اقتصادی شدیدی قرار دارد و برای تامین برخی از نیازهای اساسی خود وابسته به کمک‌های خارجی از طریق سازمان‌های بین المللی است. زمانی که یک دولت یا حکومت به ملت خود فشار وارد می کند، سازمان‌های بین المللی باید به این فکر باشند مردمی که تحت سلطه این حکومت هستند گناهی ندارند و می توانند از طریقی کمک‌های بشر دوستانه به آن‌ها کنند.

زمانی که یک کشور درگیر جنگ است، شاهد حضور تشکیلاتی مانند پزشکان بدون مرز هستیم. به عنوان مثال زمانی که آمریکا، بیمارستان افغانستان را از بین برد، در عین حال که دولت‌ها با هم تخاصم دارند، جریان‌های بشردوستانه فارغ از ساختار دولت‌ها برای کمک به مردم اقدام کردند. در کره شمالی نیز این امر مصداق دارد و سازمان‌های بشردوستانه باید به کمک مردم این کشور بروند.

حتی ملت کره جنوبی نیز باید به دولت خود برای کمک به مردم کره شمالی فشار وارد کنند، زیرا مردم این کشور هم نژاد و هم خویشان آنها هستند. به این طریق می توان فشاری که به ملت‌ها وارد می‌شود را تلطیف کرد. این تحریم مطمئنا تاثیر زیادی بر کره شمالی خواهد داشت و موجب خواهد شد این کشور در اقدامات خود تجدید نظر کند.

پس این بار کره شمالی با این تحریم‌ها مجبور به بازنگری خواهد شد؟

بله، به طور قطع. حداقل نتیجه این است که تهدیدات خود را کم خواهد کرد.

رضا بردستانی