یک کارشناس مسائل ترکیه در گفت و گو با خبرآنلاین تاکید دارد که نتایج انتخابات شهرداری استانبول که شب گذشته به صورت غیررسمی مشخص شد آینده اردوغان و حزبش را رقم می‌زند.
این روزها سر آقای پرزیدنت بسیار شلوغ است. از انتخابات تا تسلیحات نظامی. شب گذشته مشخص شد در انتخابات مجدد شهرداری استانبول هم بار دیگر حزب عدالت و توسعه به رقیب خود یعنی حزب جمهوری‌خواه خلق باخته است. انتخابات شهرداری استانبول برای احزاب ترکیه ماجرایی حساس و کلیدی به حساب می‌آید. از سوی دیگر رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در سخنرانی اخیر خود قاطعانه به آمریکا اعلام کرد که اس ۴۰۰ همین روزها به ترکیه می آید. ناتو نگران این سامانه است و واشنگتن هم اعلام کرده که ترکیه را به خاطر خرید این سامانه تحریم خواهد کرد. اما اردوغان تنها به خرید اس ۴۰۰ بسنده نکرده است.
هم اف ۳۵ آمریکا را می خواهد هم اس ۴۰۰ روس ها. بازی اردوغان با دو کشور رقیب در شرق و غرب جهان به کجا ختم خواهد شد؟ رحمن قهرمانپور کارشناس مسائل ترکیه و خاورمیانه در گفتگو با خبرگزاری خبرآنلاین معتقد است: «برنامه ای که ایالات متحده آمریکا طبق قانون کاتسا CAATSAآن را دنبال می کند، اعمال تحریم علیه شرکت های دولتی و خصوصی است که با وزارت دفاع ترکیه همکاری می کنند و در این راستا خرید از شرکت های آمریکایی و همکاری با آنان را محدود می کند.
بر اساس یک قانون قدیمی تجهیزاتی که در اروپا تولید می شوند و حدود ۲۰ درصد آن مانند موتور بوئینگ و ایرباس جز تولیدات آمریکا است، اروپایی ها برای فروش آنها باید از واشنگتن اجازه بگیرند. موارد دیگر می تواند مانند موتور هواپیماهای نظامی مانند F35 و غیره هم باشد. بنابراین در صورت تحریم یک شرکت خصوصی آنها قادر نیستند که با آمریکا مراودات تجاری داشته باشند و در اروپا هم قادر به خرید محصولاتی که ۲۰ درصد آنها تولید آمریکا است نیستند.
مرحله بعدی تحریم مختص به افرادی است که در خرید S400 نقش داشته اند؛ مانند افرادی که مشاوره دادند، قرارداد امضا کردند و یا آموزش های لازم را دادند. در جریان اخیر آمریکا ترکیه را به خاطر خرید S400 تهدید کرده و در این صورت پروژه ساخت و تحویل F35 به ترکیه نیز منتفی خواهد شد.»
در حال حاضر ترکیه موفق شده که هم آمریکا و هم روسیه را به سمت خود جذب کند، این موضوع سبب شده تا رقابتی بین مسکو و واشنگتن شکل بگیرد و از طرفی دیگر روسیه نیز برای آمریکا قدرت نمایی می کند که موفق شده سامانه S400 را به ترکیه بفروشد. ارزیابی شما از این اوضاع چیست؟
ترکیه به دنبال این است تا در سالهای آینده سیاست خارجی مستقل تری نسبت به گذشته داشته باشد. این استقلال بدان معنا نیست که آنکارا مانند دهه های ۷۰ و ۸۰ روابط نزدیکی با اروپا و آمریکا نداشته باشد. این تصمیم راهبردی است که ترکیه اتخاذ کرده و دلایل متعددی هم دارد. دستگاه سیاست خارجی ترکیه بر این باور است که آینده آنکارا در گرو کاهش وابستگی به آمریکا و اروپا و همچنین برقراری سیاست خارجی متوازن بین بازیگران شرق و غرب است. همانطور که در جریان هستیم در سالهای اخیر ترکیه بیشتر به روسیه، چین و هند نزدیک تر شده و همینطور در آفریقا و خاورمیانه حضور پیدا کرده است.
آنها به دنبال این هستند تا با همه بازیگران روابط بین الملل ارتباط نزدیک تری داشته باشد. در سند چشم اندازشان نیز ذکر شده که ترکیه در چند سال آینده باید به یک بازیگر جهانی تبدیل شود که لازمه آن ارتباط موثر با نه تنها با اروپا و آمریکا بلکه با همه قدرت های جهان است. این مساله موجبات نگرانی اروپا را نیز فراهم کرده است و در ماجرای کودتای نافرجام ۲۰۱۶ تنش ترکیه با کشورهای اروپایی بیشتر شد. ماجرای کشیش آمریکایی هم باعث شد تا اختلافات آمریکا و ترکیه نیز آشکار شود.
مساله خرید S400 نیز برای ترکیه استراتژیک است و این کشور حاضر نیست تا از آن صرفنظر کند. این مساله ایجاب می کند که ترکیه روابطش با آمریکا را مقداری کاهش دهد و در ازای آن از حمایت چین و روسیه برخوردار شود. همانطور که شاهد هستیم روابط ترکیه و روسیه از سال ۲۰۰۴ گسترش پیدا کرده و نزدیک به ۵۰ میلیارد دلار این دو کشور توافقات تجاری دارند. همچنین قرار است روسیه در ترکیه نیروگاه هسته ای ایجاد کند.
زمانی که مذاکرات خرید سامانه دفاعی S400 بین ترکیه و روسیه آغاز شد حساسیت های موجود وجود نداشت و آمریکا هم موضع گیری نمی کرد. از طرفی ترکیه نگران تحریم های آمریکا نبود و آمریکا هم درصدد تحریم کردن ترکیه نبود.
آیا می توان گفت که ترکیه سیاست گردش به شرق را انتخاب کرده است؟
تعبیری که ایران از شرق و غرب دارد در سیاست خارجی ترکیه مطرح نیست. دید آنها مانند ایران بدین گونه نیست که شرق را مقابل غرب ببینند و بگویند که حالا که به شرق نزدیک شده ایم از اروپا فاصله گرفته ایم. آنها همه طرف ها را در نظر می گیرند و معتقدند که هم با آمریکا و هم با روسیه باید روابط مطلوب داشت.
آنکارا مدتی است که در موضوع ادلب نتوانسته است تصمیم گیری کند و تکلیف این ناحیه هنوز مشخص نیست. آیامی توان ارتباطی بین خرید تجهیزات نظامی ترکیه و قضیه ادلب متصور بود؟
در قضیه ادلب ترکیه با روسیه و ایران اختلاف نظرهایی دارد. همانطور که اشاره کردم مساله S400 در نگاه استراتژیک و آینده سیاست خارجی ترکیه قابل درک است و یکی از دلایلی که آمریکایی ها و اروپایی ها با خرید سامانه S400 مخالفت می کنند این است که معتقدند این سیستم وارد تجهیزات دفاعی ناتو می شود.
آنها بر این باورند که سیستم های دفاعی ناتو باید با یکدیگر هماهنگ باشند و با توجه به متفاوت بودن و طریقه راه اندازی سیستم S400 در یکپارچگی سیستم دفاعی ناتو اختلال و حفره ای به وجود خواهد آمد . ترکیه گفته حاضر است این مشکل فنی را حل کند و سیستم های هدایت و رادار ناتو متاثر از سیستم های s-400 نباشد.. پس می توان نتیجه گرفت که مسائل مرتبط با S400 با قضیه ادلب ارتباطی ندارد.
برخی معتقدند که دولت اردوغان توازن بین سیاست خارجی و سیاست داخلی را از دست داده است و تمرکز بیشتر روی سیاست خارجی موجب شده تا ترکیه در موضوعات داخلی با ضعف روبرو شود. گفته می شود نتایج انتخابات اخیر نیز گویای این مساله است. ارزیابی شما نسبت به این موضوع چیست؟
در قضیه انتخابات و اتفاقی که پیش آمد و رقابتی که بین ییلدریم و امام اوغلو وجود داشت مسائل پیچیده و متعددی مطرح است. اما می توان گفت نتایج اخیر زنگ خطری برای اردوغان و حزب عدالت و توسعه است، در روزهای اخیر اردوغان بار دیگر از ییلدیریم به طور علنی حمایت کرده بود که مورد اعتراض رسانه ها قرار گرفت. چرا که معتقد بودند رئیس جمهور با توجه به جایگاهش حداقل باید بی طرفی را رعایت کند.
اما نتایج انتخابات در استانبول حالتی نمادین هم دارد؛ امام اوغلو از جایی فعالیت سیاسی خود را شروع کرده که اردوغان درست در سال ۱۹۹۴ از آنجا شروع کرده بود. پیروزی او در انتخابات شهرداری استانبول یک اثر روانی مهمی را روی طرفداران اردوغان گذاشت. پیروزی امام اوغلو که شب گذشته اعلام شد مسئله‌ای مهم است. نتایج این انتخابات است که آینده اردوغان و حزبش را رقم خواهد زد.
زهره نوروزپور
- 10
- 6
